hakime

tdk literatüründe geçmese de, dilimizde kadın hakimlere verilen isim.

savcıye yok tabi, o kadar abartmamışız.

hkm kökeninden gelen eril dişil kelime ayrımı olan arapça’dan geçen hâkim kelimesinin türetilmişi. arap kadın hâkim!-hâkime! olmadığı için böyle bir dişil kelime türetilmesi de gereği de doğmamıştır. yani zaten olsa bile hakime değil hâkime olur. hakim kelimesi bilge, din büyüğü gibi kişiler ya da tanrı için kullanılan bir kelimedir.

hâkime kelimesinin türetilmesinin birkaç sebebi vardır. en önemli iki sebebinden ilki cinsiyetçiliktir. buna tam tersi en güzel örnek de farsça’dan geçen hemşire kelimesi olabilir. asıl ve eskimiş anlamı kız kardeş olduğu için erkek hemşirelerin çoğu kendisine hemşir denmesi ister ama böyle bir kelime de yoktur.

ikinci sebebi de türkçe’nin eklemeli dil olması yapısından kaynaklanır. yukarıda girilen entryde savcı örneği verilmiş. eğer savcı değil de savca denseydi bayan savcılara bu sefer de savce ya da savceye denilirdi. tabi bunda kelimenin son harfinin kuvveti eril olmadığı için ya da türkçe’ye daha yakın şekilde açıklamaya çalışırsam son harfi sesli olduğu için ekleme yapılması zorlaşıyor. e harfi arapça’da dişillere takı olarak geldiği için türkçe’de de dişil kabul ediliyor gibi bir algıdan dolayı. hemşirede e silip eril yapılıyor hakimde e ekleyip dişil yapılıyor.

mesela müdür müdire ve bakir bakire de bu sorun yoktur. çünkü dört kelime de arapça’da olan ve eril dişil olarak ayrılmış anlamıyla geçmiş kelimelerdir.

aslında bu sorun türklerde devletin başına geçen kadınların da olduğu düşünüldüğünde türkçe kelime olan yargıç kullanılsa aşılabilir. tabi bizim cinsiyetçiliğimiz yine durmaz. o da başka konu tabi.