istibdat dönemi

sultan 2. abdülhamit'in yönetimde olduğu sürece tarih kitaplarımızca verilen isimdir. basına sansür, muhbirlik (istihbaratçılık) kavramlarının ilk kez kullanıldığı dönemdir.

bu dönemde gazetelerde "burun" kelimesi bile yasaklanmıştır. kanun-i esasi'yi kaldırmasının tek nedeni meclisin sadece türklerden değil yahudilerden ermenilerden oluşması. e hal böyle olunca kanun-i esasi'yi kaldırması bence doğrudur.

istibdadın bir yüzü de bu devirde saray hizmetinde bulunan hayalci mehmet efendi'nin oğluna aktardıklarında mevcut:

"bir gece hayal oynanması hakkında irade geldi. perdeyi kurdum. oynatmaya başladım. sıra bir tasvirin perdeye çıkmasına gelmişti. şarkısına başladık:
'aya bak, yıldıza bak; / şu karşıki kıza bak.'* diye okuyacaktık. tam 'aya bak' dediğim esnada bir de perdenin sağ tarafına bakayım ki sultan hamit bizi kenardan gözetlemiyor mu? birdenbire hatırıma 'yıldız'* kelimesinin böyle bir yerde ağza alınmasından dolayı bilahare başıma gelecek felaketler geldi.
'aya bak, havaya bak; / karşıda duran tavaya bak.' dedim, işin içinden sıyrıldım."

vakt-i, istibdatta söz söylemek memnu idi;
ağlatırdı ağzını açsan hükümet ananı!
devr-i hürriyetdeyiz şimdi, değişti kaide.
söyletirler evvela, sonra sikerler ananı!
şair eşref

tarihi bir adamdan değil farklı kaynaklardan iyi okuyup değerlendirmek lazım, birkaç güzel farklı görüşlü kaynak bırakalım;

halil ınalcık - devlet-i aliyye 4. cilt - ayanlar, tanzimat, meşrutiyet
hasan taner kerimoğlu - osmanlıda devrim ve fedakaran-ı millet: istibdat dönemi sürgün ve firarilerinin devr-i hürriyet'te mücadeleleri
falih rıfkı atay - imparatorluğun batış yılları
ayşe osmanoğlu - babam sultan abdülhamid
kemal h. karpat - osmanlı modernleşmesi
vahdettin engin - ıı. abdülhamid ve dış politika

okumak zor geliyor, resimlerine bakayım derseniz;
necmettin alkan - karikatürlerle sultan 2.abdülhamid
yavuz daloğlu - 2.abdülhamid ve dönemi

devrinde yaşamış, milli şairimiz mehmet akif ersoy 'dan gelsin :
sıratı müstakim dergisinde yayımlanan “istibdat” şiirinden;

yıkıldın gittin amma ey mülevves istibdat,
bıraktın milletin kalbinde çıkmaz bir mülevves yad!

sözlük :
mülevves = iğrenç, kirli
yad = anımsama, anma

iyi okumalar..