karahanlılar

uygur devleti yıkıldıktan sonra dağılan bazı türk boylarının karluklar ağırlıklı olarak tekrar birleşmesi ile kurulan* türk devletidir. kurucusu kül bilge kadır han'dır. aynı zamanda islamiyeti seçen ilk türk devletidir.*

(bkz: ilig hanlar)

tarihteki ilk müslüman türk devleti. 840 yılında kurulmuştur. 1030'lu yıllarda doğu karahanlılar batı karahanlılar olmak üzere ikiye ayrılmıştır. doğu karahanlılar 1134 yılında karahıtaylar tarafından yıkıldı. batı karahanlılar ise aynı yıllarda sultan melikşah döneminde büyük selçuklu devletine boyun eğdiler. ancak 1141 yılında karlukların karahıtayların desteğini alarak çıkardığı isyanlar yüzünden büyük selçuklu sultanı sencer'den yardım istediler. batı karahanlı ve büyük selçuklu orduları karahıtaylara karşı 1141 yılında girdikleri savaşta (bkz: katvan muharebesi) karahıtaylara karşı ağır bir yenilgi aldılar. batı karahanlılar bu savaştan sonra karahıtaylara bağlanırken büyük selçuklu ise yıkılma sürecine girdi.

çok sonraları büyük selçuklu'nun yıkılışından (1157) sonra bağımsız olan harezmşahlar 1211'de karahıtayları ve 1212'de batı karahanlıları tarih sahnesinden sildiler ve artık asya kıtasında o dönem 3 hakim güç vardı. orta asya, iran ve afganistan'ın da bir bölümüne hükmeden harezmşahlar, haçlılara karşı defalarca zafer kazanarak rüşdünü ispatlayan anadolu selçukluları ve dünya tarihine adını kanlı ve altın harflerle kazıyan cengiz han'ın moğol imparatorluğu. bunların yanı sıra kudüs'ün sahipleri olan selahaddin eyyubi'nin torunları olan eyyubiler ve islam aleminin ruhani ve dini lideri olan abbasiler ve ele geçirdikleri topraklarda küçük devletçikler kuran haçlılar'da vardı. batı'da ise git gide gücünü yitiren ve istanbulu haçlılara kaptıran bizans ve feodal yapıdaki avrupa krallıkları bulunuyordu. ne kadar çekici değil mi ?

karahanlılar döneminde şehir haydutları semerkant kalesinin kapısına "biz soğan gibiyiz, kesildikçe büyürüz" yazınca, karahanlı hükümdarı tamgaç han yazıyı sildirmek yerine altına "ben de bahçıvanım, kökünüzden sökerim" yazdırmıştır., listede

(bkz: mehmet karahanlı)

camilerde ilk kez kerpiç kullanan ve yine camilerde ilk kez alçı süsleme yapan devlettir. karahanlıların kurucusu bilge(kutluğ) kül kadir han'dır. 840-1212 yılları arasında yaşamışlardır. başkentleri balasagun, kaşgar ve semerkand şehirleridir.
karahanlılar, 3. imparatoru satuk(abdülkerim) buğra han döneminde islamiyet'i kabul etmişlerdir. uygur devleti yıkıldıktan sonra dağılan bazı türk boylarının karluklar ağırlıklı olarak tekrar birleşmesi ile kurulan türk devletidir. karahanlı devleti'nin diğer kurucu türk boyları basmil ve çiğil boylarıdır. yusuf has hacip, kaşgarlı mahmut, edip ahmet yükneki vb. önemli sanatçılar bu dönemde yetişmiştir. ayrıca dünyadaki ilk burslu üniversite sistemini kurumsallaştıran devlettir. posta teşkilatı, bimarhane vs.