1.
dünya'daki ilk ve tek wankel motorlu le mans kazanmış yarış aracıdır.. ayrıca 2018'e kadar da le mans kazanmış tek japon aracıdır..
bir önceki nesli olan 767 üzerinden geliştirilmiştir ki, o da wankel motorluydu ve yaklaşık 600 hp güç üreten bir üniteydi.. le mans'ta mazdaspeed adıyla yarışan mazda, 1980'lerin sonlarında 767 ile istediği sonuçları alamayınca 1990 yılında bu araç üzerinden 787'yi geliştirdiler..
mazda 767:
r26b kodlu 2.6 litrelik 4 adet rotora sahip wankel motoru bu zamana kadar üretilmiş en yüksek hacimli wankel motorudur ve turbo veya kompresör gibi hiç bir ekstra güç veren bir donanımı olmayan, yani atmosferik bir ünitedir.. buna rağmen 900 hp güç verebilmektedir ve le mans'ta 24 saat boyunca durmadan yarışacağı için sıkıntı çıkmasın diye motor 700hp civarlarına ayarlanmıştır.. bu motor görünüş olarak bir önceki araç olan 767'deki 13j kodlu wankel motoru ile aynı boyutlarda olsa da önemli geliştirmelere sahiptir.. örneğin 13j'de her rotorda (bilmeyenler ve wankel motor başlığına bakmaya üşenenler için, ortada dönen, 4 zamanlı motor çevrimini sağlayan üçgen parça) ateşleme kısmında 2 adet buji varken, 787b'de bu sayı 3'e çıkarılmıştır.. ayrıca 13j'deki uzunluğu değişebilen emme trampetleri ile alt devirlerdeki tork sorununa çözüm aranırken r26b'de kademeli yapılarak bu sorunun üstesinden tamamen gelinmiştir.. (uzunluğu değiştirilerek emme kısmındaki vakum etkisi, motor devrine göre optimum seviyede tutulmaktadır)
değişken kademeli emme trampetlerinin çalışması
tek geliştirme bu harika wankel motorda olmamıştır.. radyatör 767'de aşağı yukarı pilotun yanında iken, 787'de aracın ön tarafında, burnunda konumlandırılmıştır.. hava aracın burnundaki açıklıktan girip radyatörün içinden geçip ön kaputun ortasındaki aralıktan çıkıp, ön camın üstünden akmaktadır. radyatör ön tarafa alınınca pilotun yanındaki kalan eski radyatörün oluğu boşluklar yeniden dizayn edilebildiği için 787, eski nesli 767'ye göre çok daha aerodinamik bir şekilde tasarlanabilmiştir.. 767'ün üst tarafında bulunan çoğu hava girişleri ve çıkışları (fren soğutma kanalları, hava emme girişleri gibi) yan taraflara alınmıştır..
şase elbette karbon fiberden, monokok, yani tek parça olarak, ingiltere'de yapılmıştır..
mazda 767:
mazda 787:
bu yukarıda bahsettiklerimiz 787 ile ilgiliydi.. şimdi sırada asıl başrolümüz 787b var..
787 yeterince harika olmamış gibi bunun üzerine de geliştirmeler yapılmıştır.. en büyük geliştirme yine motor bölümündeki emme kısmındaydı.. 787'de emme kısmındaki trampetlerin boyu motor devir aralıklarına göre kademeli olarak değiştirilebildiğini söylemiştik.. 787b'de ise bu kademeler teleskobik bir sistem ile sonsuz değişebilecek şekilde ayarlanmış ve işin içine biraz daha elektronik serpiştirilerek bunun kontrol sistemi motorun elektronik kontrol ünitesine yani ecu'ya bağlanmıştır.. sonuç tam 6500 devirde 600 nm torktur..
bir diğer önemli değişiklik ise süspansiyon sistemi geliştirilerek tekerleklerin bulunduğu kısımda yer açılmış ve böylece daha büyük tekerler ve daha büyük karbon seramik fren sistemi takılabilmesine olanak sağlanmış.. ayrıca karbon seramik frenler mazda için bir ilk olmuştur böylece..
yakıt ekonomisinin le mans'ı kazanmak için önemli olduğunu bilen mazdaspeed ekibi aracın maksimum çevirdiği devri 8500 rpm'e sınırlandırmış ve motor gücü de 650hp'ye düşürülmüş.. strateji olarak düzlüklerde yüksek hızdan ziyade virajlarda yüksek hızla dönmekte karar kılınmış ve araç buna yönelik hazırlanmış..
1990 yılındaki le mans yarışından önce ilk 787, eski nesil 767b'ler ile "all japan sports prototype championship" isimli japonya'daki le mans benzeri dayanıklılık yarışına sokuldular.. buradaki yarışı bitirince bir tane daha 787 ile hemen le mans'a hazırlanmak için avrupa'ya gittiler.. silverstone'da ve portekiz'deki autodrome de estoril pistinde araçlar asıl yarışa kadar 3000km kadar test edildi..
1990 yılı le mans'ta mazdaspeed takımı 2 adet 787 ve bir adet de 767 ile yarışa başladılar.. yarışın büyük kısmı sıkıntısız geçse de sonraki sabah ışıklarında araçlardan biri yağ sızdırmış ve takım emriyle yarıştan çekilmiş, diğeri ise motordaki ısı sebebiyle elektrik arızası verip alev almıştır.. 3. araçları olan eski 767 ise 20. olarak yarışı bitirmiş ve 1990 le mans'ı hayal kırıklığı ile noktalanmıştır..
bir sonraki le mans'a kadar 787b geliştirilirken "world sportscar championship" yarışlarında ve japonya'daki dayanıklılık yarışlarında yarışarak araçların mevcut sorunları çözülmeye çalışılmıştır..
1991 yılı le mans'a 1'i yedek olmak üzere 4 araçla gidilmiştir.. bunlardan 2 tanesi 787b iken biri normal 787'dir.. 787, geçen yıl yarışan 787'lerden biridir..
yarıştan önce gerçekleşen sıralama turlarında kazandıkları sıralardan 7'şer sıra geride başlama kararı almışlardır.. bu aracın artık olağanüstü yakıt ekonomisine güvendiklerini göstermek için verdikleri bir karardı.. araçlar yakıtı adeta kokluyordu ki, pilotların yakıt ekonomisi yapmak için öğrendikleri özel sürüş tekniklerini bile kenara bırakmaları söylenmişti.. adeta "vurun kırbacı, sıkıntı yok, araç her türlü az yakacak" denmişti..
yarışta araçlardan ikisi, michael schumacher'in de kullandığı mercedes-benz c11'in şanzıman arızası ile yarış dışı kalmasıyla podyumu yakalamıştı..
birinci giden diğer c11 ise yakıt ekonomisi yapmak için yavaşladığı görülünce son 6 saatte zafer şanslarının olduğu bariz bir şekilde belli oluyordu..
yarışın bitmesine 2 saat kala birinci giden c11 mekanik problemler ile pite girmek zorunda kaldı.. mazda'da 55 nolu mevcut sürücü johnny herbert ise araçta kalmak ve yarışı bitirmek istedi.. tam 362 tur atarak yarışı birinci bitirdi ve le mans'ı kazandı.. diğer iki araç ise 6. ve 8. bitirdi.. herbert yarışı bitirdikten sonra o kadar susuz kalmış ve yorulmuştu ki, araçtan kendi başına çıkamadı, hastanelik oldu, podyumda kupa kaldıramadı, onun yerine aracı kullanan diğer 2 takım arkadaşı kupa seromonisine katıldı..
le mans kazanan 787b, patlak bir ön far ampülü, tedbir amaçlı arka tekerde rulman değişimi ve pitstoplardan birinde motorda hafif bir fazla sıcaklık artışı dışında hiç bir sorun yaşamamıştı.. 7 senelik hayal kırıklıklarıyla geçen le mans serüveninden sonra 1991 yılı le mans yarışı, mazda için unutulmaz bir galibiyet olmuştur..
1991 yılı galibiyetinden sonra yarışı kazanan araç emekliye ayrılıp müzeye kaldırılmış ve kalan 2 araçla yerel yarışlara ve avrupa'daki önceden katıldığı yarışlara katılmaya ve güzel sonuçlar almaya devam etmiştir.. dingil mesafesi kısaltılmış ve ağırlık kazanmak için ön farları kaldırılmıştır.. 1992 yılında ise wankel motorlar le mans'ta yasaklanmış, sadece formula 1'deki pistonlu motorlara benzer 3.5 litrelik motorların kullanılması şart koşulmuştur.. sonrasında ana sponsorları da gidince 1999 yılına kadar yerel yarışlarda hayatını sürdürmüştür bu motor.. wankel motorlar le mans'ta yasaklansa da mazda, wankel motorlardan vazgeçmemiş, le mans galibiyetinin reklamını yaparak, ekmeğini yiyerek normal yol araçlarında kullanmıştır.. mazda mx-5'in yarış kazanan 787b'deki renkleriyle boyanmış, sadece 24 adet ingiltere için üretilmiş bir versiyonu çıkarılmıştır.. ardından mazda rx-7 ve mazda rx-8 ile wankel motoru hayatını uzunca bir süre sürdürmüştür.. buna ek olarak bir kaç konsept aracında tasarım ögeleriyle 787b'ye gönderme yapmıştır..
mazda le mans'ı kazanan aracı mazda'nın ana merkezindeki müzede sergilemektedir.. buna ek olarak 4 adet replika üretmiştir ve birini le mans müzesine göndermiştir.. 2011'de le mans yarışı öncesi, yarışı kazanan asıl araç ve asıl sürücü herbert, gösteri amaçlı bir tur atmıştır..
çoğu otomobil sever tarafından en ünlü le mans aracı olarak bilinir ve yarış temalı ve simülasyon olan bilgisayar ve konsol oyununda mutlaka bulunur..
kalbimizde yaşayacak ve hiç bir zaman unutulmayacak..
o güzel sesi için
müthiş
bir önceki nesli olan 767 üzerinden geliştirilmiştir ki, o da wankel motorluydu ve yaklaşık 600 hp güç üreten bir üniteydi.. le mans'ta mazdaspeed adıyla yarışan mazda, 1980'lerin sonlarında 767 ile istediği sonuçları alamayınca 1990 yılında bu araç üzerinden 787'yi geliştirdiler..
mazda 767:
r26b kodlu 2.6 litrelik 4 adet rotora sahip wankel motoru bu zamana kadar üretilmiş en yüksek hacimli wankel motorudur ve turbo veya kompresör gibi hiç bir ekstra güç veren bir donanımı olmayan, yani atmosferik bir ünitedir.. buna rağmen 900 hp güç verebilmektedir ve le mans'ta 24 saat boyunca durmadan yarışacağı için sıkıntı çıkmasın diye motor 700hp civarlarına ayarlanmıştır.. bu motor görünüş olarak bir önceki araç olan 767'deki 13j kodlu wankel motoru ile aynı boyutlarda olsa da önemli geliştirmelere sahiptir.. örneğin 13j'de her rotorda (bilmeyenler ve wankel motor başlığına bakmaya üşenenler için, ortada dönen, 4 zamanlı motor çevrimini sağlayan üçgen parça) ateşleme kısmında 2 adet buji varken, 787b'de bu sayı 3'e çıkarılmıştır.. ayrıca 13j'deki uzunluğu değişebilen emme trampetleri ile alt devirlerdeki tork sorununa çözüm aranırken r26b'de kademeli yapılarak bu sorunun üstesinden tamamen gelinmiştir.. (uzunluğu değiştirilerek emme kısmındaki vakum etkisi, motor devrine göre optimum seviyede tutulmaktadır)
değişken kademeli emme trampetlerinin çalışması
tek geliştirme bu harika wankel motorda olmamıştır.. radyatör 767'de aşağı yukarı pilotun yanında iken, 787'de aracın ön tarafında, burnunda konumlandırılmıştır.. hava aracın burnundaki açıklıktan girip radyatörün içinden geçip ön kaputun ortasındaki aralıktan çıkıp, ön camın üstünden akmaktadır. radyatör ön tarafa alınınca pilotun yanındaki kalan eski radyatörün oluğu boşluklar yeniden dizayn edilebildiği için 787, eski nesli 767'ye göre çok daha aerodinamik bir şekilde tasarlanabilmiştir.. 767'ün üst tarafında bulunan çoğu hava girişleri ve çıkışları (fren soğutma kanalları, hava emme girişleri gibi) yan taraflara alınmıştır..
şase elbette karbon fiberden, monokok, yani tek parça olarak, ingiltere'de yapılmıştır..
mazda 767:
mazda 787:
bu yukarıda bahsettiklerimiz 787 ile ilgiliydi.. şimdi sırada asıl başrolümüz 787b var..
787 yeterince harika olmamış gibi bunun üzerine de geliştirmeler yapılmıştır.. en büyük geliştirme yine motor bölümündeki emme kısmındaydı.. 787'de emme kısmındaki trampetlerin boyu motor devir aralıklarına göre kademeli olarak değiştirilebildiğini söylemiştik.. 787b'de ise bu kademeler teleskobik bir sistem ile sonsuz değişebilecek şekilde ayarlanmış ve işin içine biraz daha elektronik serpiştirilerek bunun kontrol sistemi motorun elektronik kontrol ünitesine yani ecu'ya bağlanmıştır.. sonuç tam 6500 devirde 600 nm torktur..
bir diğer önemli değişiklik ise süspansiyon sistemi geliştirilerek tekerleklerin bulunduğu kısımda yer açılmış ve böylece daha büyük tekerler ve daha büyük karbon seramik fren sistemi takılabilmesine olanak sağlanmış.. ayrıca karbon seramik frenler mazda için bir ilk olmuştur böylece..
yakıt ekonomisinin le mans'ı kazanmak için önemli olduğunu bilen mazdaspeed ekibi aracın maksimum çevirdiği devri 8500 rpm'e sınırlandırmış ve motor gücü de 650hp'ye düşürülmüş.. strateji olarak düzlüklerde yüksek hızdan ziyade virajlarda yüksek hızla dönmekte karar kılınmış ve araç buna yönelik hazırlanmış..
1990 yılındaki le mans yarışından önce ilk 787, eski nesil 767b'ler ile "all japan sports prototype championship" isimli japonya'daki le mans benzeri dayanıklılık yarışına sokuldular.. buradaki yarışı bitirince bir tane daha 787 ile hemen le mans'a hazırlanmak için avrupa'ya gittiler.. silverstone'da ve portekiz'deki autodrome de estoril pistinde araçlar asıl yarışa kadar 3000km kadar test edildi..
1990 yılı le mans'ta mazdaspeed takımı 2 adet 787 ve bir adet de 767 ile yarışa başladılar.. yarışın büyük kısmı sıkıntısız geçse de sonraki sabah ışıklarında araçlardan biri yağ sızdırmış ve takım emriyle yarıştan çekilmiş, diğeri ise motordaki ısı sebebiyle elektrik arızası verip alev almıştır.. 3. araçları olan eski 767 ise 20. olarak yarışı bitirmiş ve 1990 le mans'ı hayal kırıklığı ile noktalanmıştır..
bir sonraki le mans'a kadar 787b geliştirilirken "world sportscar championship" yarışlarında ve japonya'daki dayanıklılık yarışlarında yarışarak araçların mevcut sorunları çözülmeye çalışılmıştır..
1991 yılı le mans'a 1'i yedek olmak üzere 4 araçla gidilmiştir.. bunlardan 2 tanesi 787b iken biri normal 787'dir.. 787, geçen yıl yarışan 787'lerden biridir..
yarıştan önce gerçekleşen sıralama turlarında kazandıkları sıralardan 7'şer sıra geride başlama kararı almışlardır.. bu aracın artık olağanüstü yakıt ekonomisine güvendiklerini göstermek için verdikleri bir karardı.. araçlar yakıtı adeta kokluyordu ki, pilotların yakıt ekonomisi yapmak için öğrendikleri özel sürüş tekniklerini bile kenara bırakmaları söylenmişti.. adeta "vurun kırbacı, sıkıntı yok, araç her türlü az yakacak" denmişti..
yarışta araçlardan ikisi, michael schumacher'in de kullandığı mercedes-benz c11'in şanzıman arızası ile yarış dışı kalmasıyla podyumu yakalamıştı..
birinci giden diğer c11 ise yakıt ekonomisi yapmak için yavaşladığı görülünce son 6 saatte zafer şanslarının olduğu bariz bir şekilde belli oluyordu..
yarışın bitmesine 2 saat kala birinci giden c11 mekanik problemler ile pite girmek zorunda kaldı.. mazda'da 55 nolu mevcut sürücü johnny herbert ise araçta kalmak ve yarışı bitirmek istedi.. tam 362 tur atarak yarışı birinci bitirdi ve le mans'ı kazandı.. diğer iki araç ise 6. ve 8. bitirdi.. herbert yarışı bitirdikten sonra o kadar susuz kalmış ve yorulmuştu ki, araçtan kendi başına çıkamadı, hastanelik oldu, podyumda kupa kaldıramadı, onun yerine aracı kullanan diğer 2 takım arkadaşı kupa seromonisine katıldı..
le mans kazanan 787b, patlak bir ön far ampülü, tedbir amaçlı arka tekerde rulman değişimi ve pitstoplardan birinde motorda hafif bir fazla sıcaklık artışı dışında hiç bir sorun yaşamamıştı.. 7 senelik hayal kırıklıklarıyla geçen le mans serüveninden sonra 1991 yılı le mans yarışı, mazda için unutulmaz bir galibiyet olmuştur..
1991 yılı galibiyetinden sonra yarışı kazanan araç emekliye ayrılıp müzeye kaldırılmış ve kalan 2 araçla yerel yarışlara ve avrupa'daki önceden katıldığı yarışlara katılmaya ve güzel sonuçlar almaya devam etmiştir.. dingil mesafesi kısaltılmış ve ağırlık kazanmak için ön farları kaldırılmıştır.. 1992 yılında ise wankel motorlar le mans'ta yasaklanmış, sadece formula 1'deki pistonlu motorlara benzer 3.5 litrelik motorların kullanılması şart koşulmuştur.. sonrasında ana sponsorları da gidince 1999 yılına kadar yerel yarışlarda hayatını sürdürmüştür bu motor.. wankel motorlar le mans'ta yasaklansa da mazda, wankel motorlardan vazgeçmemiş, le mans galibiyetinin reklamını yaparak, ekmeğini yiyerek normal yol araçlarında kullanmıştır.. mazda mx-5'in yarış kazanan 787b'deki renkleriyle boyanmış, sadece 24 adet ingiltere için üretilmiş bir versiyonu çıkarılmıştır.. ardından mazda rx-7 ve mazda rx-8 ile wankel motoru hayatını uzunca bir süre sürdürmüştür.. buna ek olarak bir kaç konsept aracında tasarım ögeleriyle 787b'ye gönderme yapmıştır..
mazda le mans'ı kazanan aracı mazda'nın ana merkezindeki müzede sergilemektedir.. buna ek olarak 4 adet replika üretmiştir ve birini le mans müzesine göndermiştir.. 2011'de le mans yarışı öncesi, yarışı kazanan asıl araç ve asıl sürücü herbert, gösteri amaçlı bir tur atmıştır..
çoğu otomobil sever tarafından en ünlü le mans aracı olarak bilinir ve yarış temalı ve simülasyon olan bilgisayar ve konsol oyununda mutlaka bulunur..
kalbimizde yaşayacak ve hiç bir zaman unutulmayacak..
o güzel sesi için
müthiş
devamını gör...
2.
muhteşem bir araçtır. gran turismo vb oyun serilerinde her zaman toyota ts020 ile favorim olmuştur.
devamını gör...