1.
ingiltere ve izlanda arasında balık avlama sahalarının kontrolü sebebiyle çıkan, 1958’den 1976’ya kadar süren, sadece bir kişinin öldüğü fakat milyonlarca dolar zararın olduğu, sahil güvenlik botlarinın ve balıkçı gemilerinin deniz üstünde birbirlerine çarparak mücadele ettiği olaylara verilen addır.
(bkz: cod wars) olarak da bilinir.
ikinci dünya savaşı’ndan sonra kıyı ülkeleri için balıkçılık endüstrisi en önemli gelir kaynakları arasındaydı. o yüzden bu ülkeler balık avlama sahalarını tek taraflı olarak genişletiyorlardı.
1901 yılında o zamanki izlanda’yı kontrol eden danimarka ve britanya imparatorluğu arasında 1951 yılına dek sürecek, balıkçılık bölgelerini üç deniz mili ile sınırlayan bir anlaşma yapılmıştı.
1944 yılında bağımsızlığını kazanan izlanda bu antlaşmanın bitmesini beklemiş, 1958 yılında ekonomik avlanma sahasını 3 deniz milinden 12 deniz miline genişleten yeni bir ulusal yasayı kabul etmiştir.
ingilizler ise kendi trol filolarını askeri devriye botlarının koruması altına alarak bu 12 millik bölgede balık tutmaya devam edeceklerini açıklamışlardır.
1958’den 1961’e kadar süren ilk morina savaşında izlanda bu duruma tepki koyamamış bunun yerine jeopolitik tehditlere başvurmuştur.
soğuk savaşın zirve yaptığı bu yıllarda izlanda nato’dan çekilebileceğini ve varşova paktı’na katılabileceği sinyalini vermiştir.
bu tehdit işe yaramış ve ingiltere 12 deniz millik ekonomik bölgeyi kabul etmiştir.
1970’li yıllara gelindiğinde izlanda tekrar özel balıkçılık bölgesi’ni 12 deniz milinden 50 deniz miline çıkaran yeni bir yasayı yürürlüğe koymuştur.
böylelikle eylül 1972’den kasım 1973’e kadar sürecek ikinci morina savaşı başlamıştır.
bu kez izlanda kendi deniz kuvvetleri ve sahil güvenlik botlarını da devreye sokup ilk seferdan daha atak bir tavır sergilemiştir.
ingiltere’nin de buna tepkisi saldırganca olmuş bir ingiliz fırkateyni ile izlanda savaş botunun çarpışması sonucu izlandalı bir mühendis hayatını kaybetmiştir.
bundan sadece iki yıl sonra 1975’te izlanda ekonomik bölgesini 50 deniz milinden 200 deniz miline genişletme planını açıklamış ve üçüncü morina savaşı patlak vermiştir.
bu son savaş iki tarafta da milyonlarca dolarlık zarara yol açmıştır.
izlanda’nın son kararı varşova paktı dahil çoğu kesimden tepki alınca devreye birleşmiş milletler girmiştir.
üçüncü savaşta deniz üstünde toplam 55 çarpışma olmuş fakat sonunda izlanda’nın yeni sınırları kabul edilmiştir.
bu savaşların sonunda deniz hukuku birleşmiş milletler sözleşmesi kabul edilmiş ve dünyadaki her kıyı ülkesinin etrafında 200 deniz milik bir ekonomik dışlama bölgesinin tanımlanmasına karar verilmiştir.
(bkz: cod wars) olarak da bilinir.
ikinci dünya savaşı’ndan sonra kıyı ülkeleri için balıkçılık endüstrisi en önemli gelir kaynakları arasındaydı. o yüzden bu ülkeler balık avlama sahalarını tek taraflı olarak genişletiyorlardı.
1901 yılında o zamanki izlanda’yı kontrol eden danimarka ve britanya imparatorluğu arasında 1951 yılına dek sürecek, balıkçılık bölgelerini üç deniz mili ile sınırlayan bir anlaşma yapılmıştı.
1944 yılında bağımsızlığını kazanan izlanda bu antlaşmanın bitmesini beklemiş, 1958 yılında ekonomik avlanma sahasını 3 deniz milinden 12 deniz miline genişleten yeni bir ulusal yasayı kabul etmiştir.
ingilizler ise kendi trol filolarını askeri devriye botlarının koruması altına alarak bu 12 millik bölgede balık tutmaya devam edeceklerini açıklamışlardır.
1958’den 1961’e kadar süren ilk morina savaşında izlanda bu duruma tepki koyamamış bunun yerine jeopolitik tehditlere başvurmuştur.
soğuk savaşın zirve yaptığı bu yıllarda izlanda nato’dan çekilebileceğini ve varşova paktı’na katılabileceği sinyalini vermiştir.
bu tehdit işe yaramış ve ingiltere 12 deniz millik ekonomik bölgeyi kabul etmiştir.
1970’li yıllara gelindiğinde izlanda tekrar özel balıkçılık bölgesi’ni 12 deniz milinden 50 deniz miline çıkaran yeni bir yasayı yürürlüğe koymuştur.
böylelikle eylül 1972’den kasım 1973’e kadar sürecek ikinci morina savaşı başlamıştır.
bu kez izlanda kendi deniz kuvvetleri ve sahil güvenlik botlarını da devreye sokup ilk seferdan daha atak bir tavır sergilemiştir.
ingiltere’nin de buna tepkisi saldırganca olmuş bir ingiliz fırkateyni ile izlanda savaş botunun çarpışması sonucu izlandalı bir mühendis hayatını kaybetmiştir.
bundan sadece iki yıl sonra 1975’te izlanda ekonomik bölgesini 50 deniz milinden 200 deniz miline genişletme planını açıklamış ve üçüncü morina savaşı patlak vermiştir.
bu son savaş iki tarafta da milyonlarca dolarlık zarara yol açmıştır.
izlanda’nın son kararı varşova paktı dahil çoğu kesimden tepki alınca devreye birleşmiş milletler girmiştir.
üçüncü savaşta deniz üstünde toplam 55 çarpışma olmuş fakat sonunda izlanda’nın yeni sınırları kabul edilmiştir.
bu savaşların sonunda deniz hukuku birleşmiş milletler sözleşmesi kabul edilmiş ve dünyadaki her kıyı ülkesinin etrafında 200 deniz milik bir ekonomik dışlama bölgesinin tanımlanmasına karar verilmiştir.
devamını gör...
2.
3.
çok sevdiğim bir balık ama yine de savaşmaya değmez
devamını gör...