nazire mecmuaları

nazîre, bir şairin örnek aldığı başka bir şairin bir şiirine aynı vezin, kafiye ve redifi kullanarak, benzer mazmunlarla yazdığı şiir anlamında kullanılan bir terimdir. örnek alınan şiire model şiir (zemin şiir), yeni yazılmış olana nazîre; bu işleme tanzîr; zemin şiirlerle bunlara yazılmış nazîrenin toplandığı mecmûalara ise nazîre mecmûası denir.

klâsik türk edebiyatının önemli kaynakları arasında yer alan nazire mecmûalarının ilk örneğine 15. yüzyılda rastlanmaktadır. nazire mecmuaları sınırlı bir tarihsel varlık göstermiş, yaygın olarak 16 yy’da osmanlı şiir dünyasında derlenmiştir. ayrıca süleymaniye gibi büyük yazma kütüphanelerinde büyük ölçekli ( eğirdirli hacı kemal, edirneli nazmi ve pervane bey mecmuaları) dışında daha küçük ölçekli yeni nazire mecmualarına rastlanabilmektedir.
nazire mecmuaları, şiir mecmualarının bir alt türü olup edebiyat tarihimizin önemli kaynakları arasındadır. şairler arasındaki etkileşimler, teselsül bağları, kimi şiir mahfilleri ve yakınlık ilişkilerini tespit bağlamında değerli edebiyat tarihi ve biyografi kaynağı eserlerdir. bilinen ilk nazire mecmuası ömer bin mezid’in 1437’de derlediği mecmû’atü’n-nezair’dir. ikinci örnek eğridirli hacı kemal’in câmi’u’n-nezâir’ dir.
gerek türkiye’de gerekse yurt dışı kütüphanelerinde derleyeni bilinmeyen nazire mecmuaları mevcuttur. iletişim imkanlarının artmasıyla gün yüzüne çıkmaktadır.