nazire

'nazire yapmak' gibi bir deyimde de gelen sözcüktür.

okulda tanıştığım gececi bir kızın adı.

benzer ölçü ve kafiyeyle benzetilen esere cevap olarak yazılan şiirlere verilen isim, genelde övme veya yerme amacı güder.

ayrıca nazar* kelimesiyle akraba olduğunu düşününce neden nazire denildiği daha iyi anlaşılıyor.

kimi zaman beğeniden kimi zaman da karşılık vermek için yazılan şiir.
aklıma hemen hicivleri ile ünlü şair nefi'nin kendisine kelp (köpek) diyerek bir yazı yayınlayan devlet adamı tahir efendi'ye yazdığı nazire gelir.

tahir efendi bana kelp (köpek) demiş.
iltifatı bu sözde aşikârdır, bellidir, açıktır.
benim mezhebim malikîdir.
inancıma göre, malikî mezhebine göre kelp (köpek) temizdir (tahir: temiz).

sensin köpek, cümlesini hakkını vererek şiire dönüştürmüştür.

bir söze, davranışa karşılık olarak söylenen söz veya yapılan davranış ya da bir şeye benzemek üzere yapılan şey/benzetme anlamına gelen kelimedir, çoğulu nezâirdir. nazire yapmak tabiri buradan gelir.

bir edebiyat terimi olarak inceleyecek olursak ise: bir şairin, başta gazel olmak üzere * herhangi bir divan şiiri nazım şeklinde yazdığı şiirinin; başka bir şair tarafından konusu, vezni, kafiyesi, redifi kullanılarak bir benzerinin oluşturulmasıdır.
bir şairin başka bir şaire nazire yapması hem nazire yapan şairin, nazire yaptığı şaire bir güç gösterisidir hem de nazire yaptığı şaire olan hayranlığını dile getirmesidir. hangi sebepten yapılıyor/yazılıyor olursa olsun hem yukarıda saydığım unsurları kullanmak hem de özgün olmak kolay bir iş değildir. bu sebeple nazirelerde her zaman yukarıdaki unsurların tamamı baz alınmayabilir.

nazire yazmaya tanzir etmek; konusu, vezni, kafiyesi, redifi bakımından örnek alınan şiire zemin şiir; zemin şiir baz alınarak oluşturulan şiire yani tanzir edilmiş şiire ise model şiir denir.

aslında size örnek olarak döneminde* cesareti ve güzelliğiyle anılan kadın divan şairlerinden mihrî hatun'un, dönemin en ünlü ve önemli şairlerinden necâtî'ye yazdığı nazireyi hatta aralarında devam eden nazire atışmalarını sunmak isterdim ancak maalesef internetten şiirlerin tamamına bir türlü ulaşamadım. notlarım arasından bulabilirsem mutlaka tanıma güncelleme yapacağım.
divan edebiyatı'nda parmakla sayılır kadın şair bulunurken, o dönemde bir kadın divan şairinin dönemin en ünlü ve önemli erkek şairine böyle çıkışlar yapabilmesi ve o şairi böylesine kudurtabilmesi takdire şayan. üstelk söz konusu olan sadece cesareti de değil, laf sokup geçmiyor kadın edebi değeri taşıyan başarılı örnekler yazıyor. ilk defa okuduğumda zevkten dört köşe olmuştum. yürü kız mihrî!

(bkz: misilleme)

yoldaş peace 'den gelmiştir...saat yakıyor bu arada...geçen gördüm.

çoğulu nezâir olan arapça kelime.

bir edebiyat terimi olmaktan başka daha genel bir anlamı var; “bir şeye benzemek üzere yapılan şey, örnek, misl, karşılık".

misilleme, olumsuz zarar verici, kötü bir işe, eyleme, davranışa verilen aynı biçimdeki karşılık; nazire öyle mi ama? değil, pek güzel hatta.

karşılık niteliğinde bir 'gönderide bulunma' eylemi, yazın ve sanat dünyasında sık rastlanır.