sarıkamış faciası

sarıkamış harekatı’nın iyi planlandığı enver paşa muhalifleri tarafından bile kabul edilmiştir ancak ikmal ve levazım işlerinin yürütülmesinin kış şartlarında mümkün olmayacağı da enver paşa'ya yapılan uyarılar içerisindedir. öyle ki enver paşa'nın harp akademisi’ndeyken “strateji ve taktik dersleri” aldığı hocası hasan izzet paşa’nın, sarıkamış harekâtının kışın başlamasına itirazı üzerine “hocam olmasaydınız, sizi idam ettirirdim!” demiştir.
bu konuda en önemli tepkilerin başında 3. ordu komutanı hasan izzet paşa’dan sonra fevzi çakmak gelmektedir.
fevzi çakmak sarıkamış harekâtının şu şekilde yapılmasını istemiştir;
‘’harekâtın esası düşmanın cephede tutulması idi ve kaçırmamak için kışın yapılan büyük kavislerden ziyade uygun çare bu idi. böyle kuvvetli bir cephe taarruzu karşısında, düşman kolaylıkla çekilmez,paniğe uğrar, bizi tutmak için de, asgari yarı kuvvetini cepheye ayırmaya mecbur kalırdı. bu suretle kuşatmaya tahsis edilen 5 fırkamızı, kâfi kuvvetle karşılayamazdı”. fevzi çakmak’ın bu planla ulaşmak istediği amacı rus ordusunun erzincan ve harput yoluyla iskenderun üzerine yürümesini engellemek bir de osmanlı askerinin terk ettiği topraklarda ermeni isyanları'nın çıkmasını önlemektir.
sarıkamış harekâtını eleştirenler arasında mustafa kemal’de vardır. enver paşa için “her hareketinde bir ordu mahvederdi.’’ demektedir
12 kasım 1914’te 3. ordu’ya gönderilen telgrafla başlayan, 5 ocak 1915’te biten sarıkamış’ta çoğu düşmana bir tek kurşun bile sıkamayan 90 bin asker, dondurucu soğuk ve salgın hastalık sonucu can verdi. “kafkasya fatihi” hayali peşindeki padişah damatları enver paşa ve hafız hakkı’nın, sarıkamış’ta neredeyse bile bile yok olmaya götürdüğü kolorduların kahreden sonu, ancak tutsak düşen askerler sibirya’dan dönünce öğrenilebildi.
faik tonguç anılarında durumu şöyle aktarmaktadır:
“yaralı ve bitkin subaylarla konuşunca birçok acı gerçeği öğreniyorduk. hemen hepsi bu felaketin biricik yaratıcısı enver paşa’yı gösteriyordu. ''buradan kaçması biraz geç kalsaydı canını okuyacaktık'' gibi sözlerle harbiye nazırı’na, kahvede yüksek sesle hiç çekinmeden, korkmadan en ağır küfürleri hakaretleri pervasız savuruyorlardı.”
enver paşa, tarihe osmanlı felaketi olarak geçen bu taarruzun halktan gizlenmesi için elinden geleni yapacak, 4 savaş yılı boyunca cephelerdeki yenilgileri uydurma zafer haberlerine dönüştürerek ve sürekli propaganda yaptırarak halkın gözünde bir kahraman olmayı başaracaktı… ve hafız hakkı paşa, daha acı yenilgileri görmeden 12 şubat 1915 günü, sarıkamış’tan döndükten bir ay sonra erzurum’da tifüsten ölecekti…

90 bin mehmetçik , tek kurşun dahi atamadan şehit olmuştur ...

yüreği bağımsızlık ve vatan sevdasıyla dolu onbinlerce kahramanın, kendileri kadar temiz karlar üzerinde şehit olduğu gün.
sonsuz kere minnet ve rahmetle anıyorum.

kahramanlar can verir yurdu yaşatmak için..

bugün başlangıcının yıldönümü olan cinayet harekatı. enver paşa adlı hayalperestin şahsi arzularının ve çocukça emellerinin sonucudur. bu zatın hayranlarının bu harekatı iyi okuması ve günümüzde de bu harekatın benzerlerinin başka bir ideolojiyle de olsa tatbik edildiğini görmeleri gerek.

artık facia mı, bozgun mu, destan mı, dram mı? nasıl adlandıracağımız tartışmalı. 1914 yılı zamanı şartlarına göre ele alınacak bir konu. 70 bin civarında askerimiz, kurşun atamadan, dondurucu kış soğuğunda, kara tipinin kurbanı olmuşlar.

sözlüğün cahillerinin toplandığı başlık.
neymiş 90 bin, 70bin,enver paşa hayalperest.hadi ordan!

kurşun sıkmadan doksan bin erimizin öldüğü bilgisi katiyen doğru değildir, zira bu cephede türk ve rus kuvvetleri arasında çatışmalar vuku bulmuştur. genel kurmay'ın yaptığı açıklamaya göre rakamsal olarak kesin olarak bilinmemekle birlikte her iki tarafın kayıp sayısı 90.000'e yaklaşmaktadır. burada niyetim şehit düşmüş insanları niceliksel olarak betimlemek değil, sadece yanlış bilineni düzeltmek üzere yazıyorum.

enver paşa'nın denetim eksiğinden dolayı lojistik açıdan büyük sıkıntılar yaşanmış ve zayiat verilmiştir. sadece biz değil, ruslar da büyük kayıplar vermişlerdir. bu sebepten enver paşa'yı ihanet-i vataniye ile itham etmek ağır bir suçtur ve doğru değildir, fakat enver paşa'nın ihmalkarlığı sabittir.

rusların savaştan çekilmesinin sebebi devrim dolayısıyla yaşadıkları iç karışıklıklardır. sarıkamış harekatı bir galibiyet falan değildir. zaten birinci dünya harbinden de bilindiği üzere mağlup ayrıldık. maalesef anadolu ve trakya'da işgaller yaşadık.

çok acı çok.. 107 yıl önce bugün.. sarıkamış 'ta vatan uğruna donarak ebediyete yürüyen aziz şehitlerimizi rahmet ve minnetle anıyorum, yerleri uçmağ olsun.

basiretsiz osmanlı komutanları ve tabii ki enver paşa'nın yediği halt. bu adamı ciddi ciddi kahraman diye de yutturdular bize. atatürk enver paşa'yı milli mücadeleye almamakla en doğru kararı verdi. çünkü enver maceracı bir ittihatçıydı. çok büyük ihtimalle her şeyi bok edecekti.

beceriksizlik ve strateji bilmezlik sonucu 96.000 askerimizin donarak ölmesine sebep olanları tarih kahraman olarak yazmamali.

bembeyaz bir kar çölünün içinde, kış ayazında 90.000 genç donarak kırıldı. derler ki; bölgedeki köpekler insan eti yemekten domuz gibi olmuştu.
enver paşa açısından durum şundan ibaretti: "bunlar nasıl olsa bir gün ölecek değiller miydi?"

hatıralarının önünde saygıyla eğiliyorum.

bir kar yağar ince ince, yatan şehitler ışılar

sarıkamış altın bulak
soğanlı’ yı biz nerden bilek
bizim uşak göycek gezer
ağca zıbın kara yelek

yüzbaşılar binbaşılar
tabur tabur karşılar
bir kar yağar ince ince
yatan şehitler ışılar

gözünü sevdiğim eşe
tekerin dayandı taşa
seferberliği durdur
elin öpem enver paşa

bir faciadır.

yaşadığımız en büyük felaketlerden birisidir.

binlerce insan donarak ve üşüyerek vefat etmiştir.
savaş hırsı mıdır yoksa büyük bir hata mıdır bilinmez ama bu olayın kritik ismi enver paşadır.

tek bir kurşun atmadan ölen binlerce asker. huzurla uyusunlar.

22 aralık 1914 yılında gerçekleşen tarihin en soğuk günü olarak adlandırılan vatanı uğruna gözünü kırpmadan can veren şehitlerimizin anıldığı gündür.

herkesin hakkında kulaktan duyma bilgilerle konuştuğu harekat. askerlerin tamamı tek kurşun atmadan donarak ölmemiştir, donarak ölenler kayıpları arttırmıştır sadece. 90 bin asker nasıl kurşun atmadan ölür? tişörtle mi gittiniz cepheye hayırdır.

bize düşen, geçmişi abartıp kutsiyet yüklemek değil, hatalardan ders çıkarmaktır. low levellığın da bir sınırı vardır.

orada askerlerimizin hepsi çarpışarak ölmedi.
bir gecede çoğu donarak öldü.
tifüsten giden de çoktur.
şehit sayısı konusunda rivayet muhtelif: kimisi 90 bin diye sallıyor, kimisi 33 bine indiriyor, kimisi ortasını bulup 60 bine bağlıyor.
"enverciler" bu olayda enver'in suçu olmadığını söylüyorlar ve suçu hafız hakkı paşa'nın üstüne atıyorlar.
sarıkamış bir "milli savunma muharebesi" falan değildir.
amaç, kırk küsur yıldır ruslar'ın elinde olan kars ve ardahan'ı fırsat bu fırsattır deyip geri almaktı... bir imparatorluk muharebesidir. tıpkı çanakkale gibi.
dün sarıkamış'ta hava eksi 13 oldu...
o zaman kaç olduğunu da siz tahmin ediniz.
sarıkamış gibi yerde, aralık ayında saldırıya geçilmez.
baharı beklersin kumrular gibi.
durduk yerde şan şeref için aculluk edersen de binlerce kişiyi kırdırırsın işte böyle.
"askeri kırdıran enveri paşa"..

gazi ahmet muhtar paşa'nın uyarılarına rağmen kışın dondurucu soğuğunda harekât emri veren enver paşa'nın hesâbını vermeden öldüğü, hiç bir zaman unutulmayacak taktik hatasıdır. kar demeden, soğuk demeden vatan için şehâdete koşan sarıkamış şehitlerimizin ruhları şâd olsun, mekânları cennet olsun.

saygıyla...

bir kar yağar ince ince, yatan şehitler ışılar

sabah sabah ağlatmıştır...

bizim uşak göycek gezer
ağca zıbın kara yelek...

"önümde bir yatak hatça, bembeyaz çarşaf. dümdüz. hiç osuruk değmemiş. bembeyaz örtüsüyle kalın bir yorgan. geceliğimi giyip yatağa uzandım. nasıl tatlı uykum var. yorganı çekeceğim üstüme biri böğrüme vurdu. mahmut efendi mahmut efendi uyan donuyorsun. bir silkindim. at sırtındayım. gece. kar ve insan ölüleri her yanda"
sarıkamış savaşında bacağından vurulup rus'a esir düşen, devrime kadar kafkaslarda esir tutulan, döndüğünde bir bacağı o kurşun yüzünden 10 santim kısa kalmış ve bacağında rus kurşunuyla ölmüş sarıkamış gazisi hiç görmediğim büyük dedemin anısı, anlatısı.

22 aralık 1914 ile 15 ocak 1915 tarihlerinde yapılan osmanlı devleti ve rusya arasında yapılan muharebe, kesin rusya zaferiyle sonuçlanmış, osmanlının 90.000 kayıp verdiği facia olarak bilinir.


türk askerinin her konuda yeterli imkana sahip olmayışı, giyiminin kışa uygun olmaması, fakirlik, aleyhimize olmuştur.
sorumlusu enver paşa olarak anılır.