sinestezi

duyuların bir arada algılanmasına denir. yunanca "syn" birlikte ve "aesthesis" algılamak demekti. isminden de anlaşılacağı üzere sinestezi birçok farklı duyuyu aynı anda yaşamak demektir.

sinestezik kişilerin duyularından herhangi birinin çalışması diğerinin de çalışmasına olanak sağlar. örneğin; "çiçek" dendiğinde sinestezik kişinin kulak duyusu da harekete geçer ve kafasında bir müzik çalmaya başlar. veyahut duyduğu bir müziğe renkle karşılık verebilir. duyular beyin bağlantıları sebebiyle birbirleriyle ilişkilidir. sinestezik birey harfleri birer renk olarak görebilir. matematiksel olguları hızla kavrarlar. kadınlardaki görülme sıklığı fazla olmakla birlikte, her yirmi bin kişiden biri sinestezik olarak doğar. sol elle yazmaları sinestezi hastalarının özelliklerindendir. çoğunda müziğe karşı duyarlılık/yatkınlık bulunur. sanata karşı hayli yeteniklidirler.

bilim bunu beynin "normal" bir beyinsel işlev olduğunu söyler. yani herhangi bir yerde "normaldir" kelimesine rastlamanız mümkün. ek olarak "diğer insanlara nazaran daha çok hissederler, normaldir, yalnızca bir tık." benzeri sözcük öbeklerine de rastlamak mümkün.
deneyleyerek görmek adına journal of neuroscience'ta bir çalışma yapılmıştır. on iki sinestezik hasta ve on iki tane beyni normal insan fonksiyonlarında çalışan kişi, beyinleri uyanık haldeyken fmrı cihazıyla görüntülendiler. çalışma sonuçları açıkça gösterdi ki; sinestezik hastaların beyin bağlantıları diğerlerine oranla daha farklıydı.

sineztezi kişilerde herhangi bir duyunun uyarımının başka duyu algılarını da uyarmasıdır. yunanca kökenli kelimedir.

sohbet etmek isterdim sinestezik bir kişiyle ,farklı bir bakış dünyaya.

adam fawerin empati adlı kitabında da konu olmuş, herhangi duyunun başka duyuları da tetiklemesi olayıdır.
ben de kısmi olarak var olduğuna inanıyorum. bence her sayının bir rengi var. 7 mavidir, 8 daha çok kırmızıya yakın bir renk gibi gelir. ya da nesnelerin de tınısı vardır diye düşünürüm.

bende de olan, kendini arayan bireyimsiye güldüğüm başlıktır. 7 maviyse 8 i kırmızı algılayamazsın. tonlar arası gecişlerde ondalık sayı kullanmıcan herhalde dimi? üstelik sinestezi bu bahsedilen tanımlardan aşırı bağımsız. bunu kontrol altına alana kadar delirenler var. siz beyninizin farklı çalışmasını merak uyandırıcı zannediyorsunuz. ama bir anasınıfı öğretmeninin bak metecim bu rengin adı siyah dediğinde duyduğun sesin aklında canlanan sayının ama o siyahı asla görememenin ne olduğunu bilmiyorsunuz. matematik öğretmeni 2 + 2 = 4 derken aaaaaa tutuncular nasıl beyaz oldu yaa dediğinizde mete ne diyon ya sen çık dışarı dendiğinde kendinizi deli hissediyorsunuz. bir heyet seni karşısına alıp sende sinestezi var diyene kadar herkes size zıt herkes ters hatta dünya ters zannediyorsunuz. deniz kenarında yaptığınız bir besteyi dinlettiginizde insanlar gözlerini kapatıp sanki okyanustayım diyebiliyorsa siz sinesteziksiniz. yaptığınız bir resimde müthiş eşsiz bir matematik oranı varsa siz sinesteziksiniz.

gördüğünüz sayılar size bir tablo bir şaheser gibi geliyorsa o problem doğrudur ögretmeninize güvenebilirsiniz. ve tebrikler siz sinesteziyi kontrol altına almış ve onunla yaşamayı öğrenmişsinizdir.
bunun yanında bir de hipertimeziniz varsa tadından yenmez başarılı bir öğrenci olabilirsiniz.

renkleri duymak, sesleri görmek, şekillerin tadını duyumsamak.

60tan fazla sinestezi çeşidi vardır. ancak genel anlamda iki gruba ayrılır: biri idiyopatik (sebebi bilinmeyen ve geçici), diğeri edinilmiş (sonradan kazanılan) sinestezidir. bunların alt grupları kısaca; grafem-renk sinestezisi, ses-renk sinestezisi, rakam formu sinestezisi, kişiselleştirme sinestezisi, leksikal-tat sinestezisi, ses-dokunma sinestezileridir.

örneğin kişiselleştirme sinestezisinde, çeşitli günler, haftalar, aylar, yıllar, sayılar, rakamlar birey tarafından belirli kişiliklerle algılanırlar. bu tip sinesteziye sahip birisi z harfini mutsuz, çarşamba günlerini sinirli, 4 sayısını ise dürüst olarak algılayabilir. grafem-renk sinestezisi olan biri için 3 rakamı her yerde kırmızı renkte görünebilir (aslında diğer insanlar bu sayıyı her ne renkte yazıldıysa o renkte görürler). bu renkler her zaman bariz olmayabilir; rakamın etrafı bu renkle sarılmış ya da gölgelenmiş şekilde de olabilir.

kökleri yunanca syn yani " birlikte" ve aesthesis yani "algılamak" gibi iki anlamdan ortaya çıkar. zihinde beliren olayların, bilinç tetiklemesi sonucu ortaya çıkan istem dışı eşduyumlardır. diğer bir tabirle "birleşmiş duyular" diye de isimlendirilen, duyuların birlikte algılanması ve birbiriyle karışmasıdır. sinestezik bireylerde, doğum sırasında beyinlerindeki nöron bağlantıları, normal bireylere göre yok olmaz. bireylerde herhangi bir duyu, farklı bir duyuyu ortaya çıkarır. harflerin, tatların, kokuların, seslerin kendilerine özgü renklerle algılanmasıdır. bilim araştırmalarına göre her 20 kişiden biri, bir çeşit sinesteziye sahiptir. sineztesiyi, kimileri normal olmayan bir hastalık, kimileri de mistik bir mucize olarak görür. nikola tesla ve richard feynman gibi bilim insanlarında da rastlanmıştır.

sanıyorum şahsımda var olandır. fakat, uzun bir süre bunun bir adı olduğunu veyahut farklı bir durum olduğunu bilmiyordum. sinestezi, duyuları sentezlemektir aslında. bilişsel olayların bilinci tetiklemesiyle ortaya çıkan farklı duyusal bir eylemdir diyebiliriz.

kısaca kendimden örnek vermem gerekirse, bir klasik müzik konserinde duyduğum notaların farklı renk karşılıkları vardır. gözlerimi kapadığımda zihnimde renkleri sürekli değişiklik gösteren bir tuval belirir. bende harflerin renk karşılıkları yoktur fakat rakamların vardır. koku duyusu ile ilgili bir sentezim yok sanırım. kişiden kişiye değişiklik gösteriyor işte.

genellikle de sinestezik kişilerin oldukça hassas, sezgileri güçlü, hayal dünyası yoğun, ruhsal durumu kendisinin bile anlayamadığı kadar karışık olan kişiler olduğu söylenir, nitekim doğrudur da efendim..

bayinde duyu ve kavramların harmanlanmasıdır.

örneğin j harfini görünce direk turuncu renginin ya da t harfini görünce kırmızı renginin kişinin beyninde doğal olarak deneyimlemesidir.
ya da sesleri görmek, dokunarak tat almak vb.
dünya nüfusunun %3 de görülür.

iki çeşit sinesteziye sahibim ve uzun zamandır da bilincindeyim.
seslerin şekillerini ve renklerini görüyor, harf ve rakamları renk ve kişilikli algılıyorum.
bu sebeple müzik çok önemli benim için iyi bir müzik cenneti yaşatırken, korkutucu gelenle panik atak geçirecek gibi olabiliyorum veya basit bir şarkı sinirlerimi bozabilir. karmaşık ritimlerden hoşlanırım vs.
baya ayrıntılı şekilde anlattığım bir yazım var meraklısını şuraya alabilirim.

empati kitabında da yer verilen hastalık

ratatouille filmindeki farenin sahip olduğu hastalıktır.

günlerdir medyada 7×9=49/ perşembe ilişkisi dönüyor. insanlar perşembe günü ile 49 sayısından aynı enerjiyi alıyormuş. çok tuhaf geldi açıkçası.

49 ile kurduğum tek bağlantı şirkettekki %51 hisseye sahip kişinin özgüvenidir. ne perşembesi ya çarşambayı sel almış zaten.

vaktinde izmir gecelerini sallayan meşhur müzik grubudur.

en uyduruk şekli şahsımda mevcuttur. stresli hissettiğim zamanlarda çok keskin kokular alıyorum, genelde limon kokusu oluyor bu. çevredekilere sorduğumda böyle bir koku almadıklarını söylüyorlar. bazen de çok kötü kokular alıyorum, epilepsim olsa aura olduğunu düşünürdüm ama yok.

(bkz: kafa sözlük portakal sinestezisi)

rahatsızlığından muzdarip olduğum için renklere karşı çok farklı şeyler besliyorum.
sessiz ortamları tercih edip, burnuma yalnızken mandal takıyorum.

bazı insanlardaki özel bir durum. mesela sevilmeyen kişinin bir kokusunun olmasi ve o kişiyi her gordugunde hoş olmayan bir koku almak veya beğenilen rengi her gördüğünde o renge ait tat hissetmek gibi duyulara ait bir garip özellik. çok merak ediyorum doğrusu.

duyu reseptörlerinden gelen sinyallerin normalin dışında farklı bölgeye iletilmesi sonucu örneğin;
görme sinyallerinin beyinde sadece görme ile ilgili bölgeye ulaşması gerekirken tat alma bölgesine de ulaşması sebebiyle görülen kişiden aynı zamanda bir tat hissi alma,
okunulan yazının sinyallerinin aynı zamanda beynin koku ile ilgili beyin bolgesine de ulaşması sonucu kelimelerin kokusunu hissetme gibi durumların yaşanmasıdır. sinestezi bir çok insanda mevcut olan bir özelliktir.