tanrıyı düşünmenin olanaksızlığı

tarif etmeye çalışmak daha olanaksız.

düşünmek olanaksız, düşünmemek imkansız.

kolayca çürütülebilecek başlık ve önerme. düşünme eylemi yalnızca bir olanağı değil olanaksızlığı da kapsar. yani ben şu an zamansız kelebekle seviştiğimi düşünürsem bu düşünme eylemi olanaksızlığı olanak haline, sevişmenin kendisini düşüncede gerçeklik getirir. bunu gerçek kılması ayrı mevzudur ki düşünme eylemi yalnızca gerçeklikten hareket etmez. ne diyor descartes, düşünüyorum, öyleyse varım. şayet ben tanrıyı düşünüyorsam tanrı zaten düşüncenin olanağı haline gelmiş demektir. ancak burada yazar kendince kelime oyunu yaparak atesitliğini süslemye çalışmış lakin kavramsal yaklaşım falsolu.

ziya paşa konuyu özetlenmiştir. idraki maali bu küçük akla gerekmez, zira bu terazi o kadar sikleti çekmez.

düşünmek olanaklıdır da, kabul etmektir zor olan. çünkü güya kavrayıp anlayabilecek bir akıl ve düşünce kapasitesi verilmemiştir insana. vermeyen kim tanrı. tanrı insanı yaratıyor, buyruklar, yasaklar, yükümlülükler veriyor, bunları idrak için akıl da veriyor; gelgelelim bu akıl, bu buyruk, yasak ve ödüllerin 'koyucusunun varlığını' anlamaya yetmeyecek bir akıl.. peki niye böyle, tanrı bunu neden istemiş olsun. bu sorulmaz, hikmetinden sual olunmaz..?? e soranlar kimin verdiği akılla soruyor ki.. tanrıdan başka yaratıp akıl verecek var mı yok. o halde bunları sormayı akleden akıl, tanrının verdiği akıl ; o akıl bunu sormaya itiyor ve o akıl, neden eksik verildiğini, bu eksikliğin doğrudan tanrının varlığını kabulde neden sorun oluşturan bir akıl olduğunu soruyor tanrıya. kendisine yönelik değil, tanrıya yönelik olumsuzluk yarattığı için. tanrı bunu düşünmemiş olamaz ki. o kusursuz ve benzersiz..!

kul olan cefa çeken benim, dertler zincir. o beni düşünse artık.

düşünmekten kasıt varlığını akılla kavramaya çalışmaksa bu imkansız. yaratıcıyı akılla kavrayamazsın. akıl elimiz kolumuz gibi fiziksel dünyaya bağlı bir organdan ibaret. limitleri var. insanın kalbi ise ötelerin ötesine erişebilen bir organ. yaratıcıyı akıl kavrayamaz ama kalp kavrar.

felsefe'de bunun sebebi ekmel varlık olmasıdır. kafanızın sınırları o mükemmelliği almadığı için düşünemezsiniz.