teizm felsefesini din üzerinden eleştirme yanılgısı

sadece teizm değil aslında herhangi bir felsefi düşünce için geçerli bir yanılgı aslında, fakat özellikle teizm üzerine yapılan eleştirilerde gördüğüm bir yanılgı olduğundan başlığı bu şekilde açtım.
söz konusu felsefi argümanları veya düşünceleri sadece bir dinin öğretileriyle değerlendirmek ve olayı o pencereden eleştirmek, o felsefi düşüncenin veya argümanın gerçek niteliğini ve anlamını görmeme riskini taşır.
bu yüzden felsefi argümanlar veya düşünceler bağlamında eleştiri yapılırken; ilgili felsefenin çerçevesinden çıkmadan kendi içindeki tutarlılığı, geçerliliği gibi felsefi ölçütler üzerinden veya karşıt argümanlar ile eleştirilmelidir. bu şekilde, felsefi düşüncenin gerçek içeriği ve anlamı daha iyi anlaşılabilir ve yapılacak eleştiri sağlıklı bir eleştiri olur. son olarak şunu da belirtmek gerekir, evet teizm felsefesi dinlerin doğmasına yol açmıştır ama bu teizm eleştirisi yaparken din üzerinden yapmayı doğru kılmaz. bu iş şuna benzer. teizm bir demir metali olsun mesela. şimdi o metalden bir kılıçta yapabilirsiniz, bir gemide. biri şu üzerinde seyahat etmeye yarar diğeri adam öldürmeye. ayrıca demir merakını eritip başka metallerlede karıştırmanız mümkün, bu durumda adı dayanıksız bir metal ile demiri karıştırıp dökülen bir zırh olsun. şimdi zırh savaşta parçalanırsa suçlu demir mi olur yoksa demire karışan adi metalden mi? yada o adı metali karıştıran kişide mi?
bu durumun bir benzeri ise; inanç veya ideolojiyi eleştirirken aslında o inanç veya ideoloji ile uyuşmayan hareketler yapan insan/insanlar üzerinden eleştiri yapmaktır, ki bu durumdan (bkz: inanç veya ideolojik fikirleri eleştirirken yapılan hatalar) başlığında #2771425 no'lu tanımımda değinmiştim.