the velvet rope

the velvet rope: bir travmanın kanvası

bölüm 1 – kadife iplerin felsefesi

"çoğumuz özel mekânlara yahut gece kulüplerine gitmişizdir – ya da gidenlerden duymuşuzdur. ve oralarda bir ip vardır, girenler ve giremeyenleri ayıran. bizim içimizde de bu "kadife iplerden" vardır. bazılarından saklı tuttuğumuz hisler adına.
bu kadife iplerin ardında bazı hisleri hem ifade hem de teşhir ediyorum ve sizi kendi kadife ipimin ardına davet ediyorum. kendimi özel hissetme ihtiyacı duyuyorum. eminim ki, siz de öyle hissediyorsunuzdur. ait olma hissiyle yanıp tutuşuyoruz…
hayatım boyunca bu ipin her iki tarafında da bulundum. bazı zamanlar, özellikle de çocukluğumda, hep bir başına ve dışlanmış hissettim. bazı zamanlar da yanlış anlaşılmış... bazen arka bahçemizdeki köpeklerimize koşup içimi döktüğüm olurdu. onlar aracılığıyla, sanki tanrıyla konuşuyordum. lakin hiçbir insan bu hislerimin tarifini işitemedi. bunlar, benim geçmişimde gömülü kaldılar. fakat şu bilinmeli ki; gerçeğin, er ya da geç ortaya çıkma gibi bir huyu vardır ve hakikatin kendisi bana, bir şarkı kılığında çıkageldi."
(janet jackson’un the velvet rope albümü hakkında verdiği bir demeçten alıntıdır.)

aslında albümün ismi, ifade etmek istediği her şeyi özetliyor. şimdi... bu kadife ip bizlere neyi anlatmaktadır?
1. özel olduğunuza dair bir semboldür
2. kabul gördüğünüze veya dışlandığınıza karşı bir işarettir.
kadife ip denilince aklımıza birçok farklı durum çıkabilir. janet’a göre ise yaşadığı şeyleri kelime ve melodi aracılığıyla insanlara yaymasına yardımcı olan bir konsepttir. gerçekten de sıra dışı bir düşünce yapısı olduğunu düşünüyorum. çünkü sanatçıların geneli kendi iç dünyasını ve yaşantılarını bütün çıplaklığıyla anlatmak istemezler. ha anlatan vardır ama anlatabilmiş mi orası pek meçhul. “cry me a river” a dostlar…
--------------------------------------------------
ara not!!!
genel olarak incelemeye biraz yenilikçilik olsun diye aı ile biraz bilgi alışverişi yapayım dedim bin pişman oldum. yalan bilgiler uydurmakla kalmayıp üstüne ağzından iki laf almak için 10 saat bekletti. yapay zekanın kezbanı olur mu yaaaa!!! allah’ın idiot’u chatgpt’e sorduğum şu soruya verdiği cevaba bakın:
bne: janet jackson’ın the velvet rope albümü hakkında fun fact şeklinde söyleyebileceğin detaylar var mı?
götcpt: elbette, birkaç "fun fact" detayı şöyle sıralanabilir:

1. albümdeki "what about" şarkısının video klibinde, jackson'a "friends" dizisinin yıldızı matthew perry eşlik etmektedir. (şarkının klibi bile yok)

2. jackson, bir gece kulübünde girdiği bir vıp bölümüne sadece beyaz bir kadının girebildiğini fark etti ve bu bölümün içindeki insanlarla daha da bağlantısız hissettiğini söyledi. bu deneyim, albüm adı olan "the velvet rope"u ilham kaynağı yapmıştır. (böyle bir olay yaşanmışsa seçim 5. turda bitsin. yemin ederim hem ırkçı hem de yalancı bir aı görmedim.)

3. albümdeki "velvet rope" şarkısı, the notorious b.ı.g.'in "who shot ya?" şarkısından örnekler içermektedir. (ahahahshahda 2pac ile aynı filmde başrolleri paylaşıp flört olup iş bitince düşman olan janet’ın adamın ölüsü daha sıcakken aldığı intikama bakar mısınız dsfjfsfjds)

4. albümdeki bazı şarkılar, jackson'ın daha önceki albümlerindeki şarkılarla ilgili bir devamı niteliğindedir. örneğin, "what about" şarkısı, 1993 yılında yayınlanan "janet" albümündeki "ıf" şarkısının hikayesini devam ettirir. (ıf şarkısı bir adamı tavlamaya çalışırken ona sahip olamadığı için işi pişirmekten geri duran bir kadının hikayesini anlatırken, what about, ilişki sırasında şiddet gören bir kadının haykırışını anlatıyor.)

5. albümde yer alan rope burn, önce ariana grande’ye teklif edilmiş, ar

bne: devam edebilir misin? (… gülmekten popişim yırtıldı)

götcpt: dından, terry, teklifi janet’e götürmüş (10 dakika generate etmesini bekledim) ve işe başlamışlardır (şarkıyı janet’ın kendisi yazması ve ariana’nın o sıralarda daha 4 yaşında olması dışında pek bir sorun göremedim). rope burn, çok keyifli ve enerjik bir şarkıdır (alakası yok, kadının psikolojisi yerlerdeyken yazdığı bir şarkıdır)

her neyse. yapay zeka işimizi alacak diye karalara bağlamayın. ıq’su hala tek hanelerde dans ediyor. allah’ın leylası.
--------------------------------------------

bölüm 2: kadife ipler açılıyor…

ben bu albümle, moleküler biyoloji ve genetik bölümü 2. sınıf öğrencisiyken tanıştım. aradan çok zaman geçmiş. sene 2022… gece saat 2’de kampüsün kütüphanesinde finallere çalışırken (zavallı birinin laptopu çalınmadan 2 gün önce” spotify karma listesi açmıştım. sonra bir anda önüme janet’ın daha önce duyduğum fakat pek de anımsayamadığım tanıdık melodili bir parçası çıktı. janet, zaten daha önce de ilgimi çeken bir şahsiyetti. fakat bu albümü beni kendisini aslında hiç tanımadığımı öğretti. sınavlar bitmiş olmasına rağmen hala da etkisinden çıkmış değilim. allah’ım. nedir bu?! nasıl bir zihnin ürünüdür. tek kelimeyle, kusuruna dahi hayran kaldım…
1997 yapımlı bu albüm, bizlere janet jackson’un sanatını ve zekâsını konuşturabildiği –maalesef ki son albümü olmuştur.

albüm genel manada aşırı tutarsızlıklar içermekte. bu da eserin, sağlam bir bilinçle yazılmadığını gösteriyor. zaten 2 (iki) koca senede anca tamamlanabilmiş. çünkü bu süreç içerisinde janet, bütün travmalarını masaya dizmiş ve “bugün hangisini yaşayıp ta hayatımı mahvetsem?” demiş adeta.
anoreksi, vücut dismorfisi, histeri krizleri, depresyon ve bunların tetiklediği kendine zarar verme dürtüsü…

bilindiği üzere janet, jacksonlar diyarından gelmekte…

kardeşlerin sahip olduğu yetenek bir yana dursun, şirket, ebeveyn ve medya baskısını iliklerinde yaşamak maalesef ki kaderleri olmuştur. elbette ki ikonik olmak o kadar basit değil. fakat azmin ve disiplinin de ötesinde bizi her daim makinelerden ayıran yegâne bir şey vardır –hislerimiz. evet, insan olduğumuzu ve güçsüzlüğe mahkûm olduğumuzu bizlere hatırlatan bu lanet, günü geldiğinde yıkılmamıza neden olabilmektedir. janet’ta da bu durum geçerli olmuştur. zaten control’da bu durumu güzel bir şekilde dile getirmişti. daha sonrasında janet jackson’s rhythm nation 1814 albümünde ise dünya meseleleriyle ilgilenmekle beraber içinde ukde kalan aşkına da parmağını basmıştır. janet. albümünde de biraz daha özele inmiştir. fakat sonrasında meteor gibi gelen the velvet rope, adeta janet’ın opus magnum’u olmuş, ne kadar sofistike ve elegant bir kadın olduğunun altını altın çizgiyle çizmiştir. elbette ki, janet’ın sahip olduğu ekip (james harris & terry lewis) azımsanmayacak düzeyde katkıda bulunmuştur. fakat janet’ı diğerlerinden hep ayrı kılan bir şey var. ilham kendisinden geliyor. kelimeler, yalnızca onunla anlam buluyor. kendinden çok şey katıyor ve özellikle söylediği bütün cümleleri hissettiriyor –çünkü bizzat zevk prensibinden tecrübelerle konuşuyor.

genel olarak özetleyecek olursak, yaşadığı kötü tecrübeleri edindiği yeni meraklarla pekiştiren bir eser ortaya çıkmıştır. yalnızlık, intikam, lgbtq+, öfke, öfori, çaresizlik, azgınlık, sevgi (sınırsız sevgi) ve kaybetme duygusu albümün genel temasını oluşturmaktadır. özellikle de, “rope burn” şarkısının bdsm temelinde geliştiği düşünülse de, kadife ipi insanlar adına ne kadar gevşetmeye çalıştıkça ipin o kadar gerildiğini anlatmaktadır. ip eninde sonunda onu sıkacak ve boğacaktır. ve bundan zevk de duyduğunu belirtmektedir. madonna’nın erotica’sında da dediğim gibi, sınırlar en fazla ne kadar dayanabilir ki?

bölüm 3: iplerin ardında…

1. "ınterlude: twisted elegance": albümün giriş parçası olan bu kısa enstrümantal parça, albümün atmosferini ve temalarını özetler. öncelikle felsefi açıdan söylediği cümleleri size çeviri şeklinde aynı olduğu gibi bırakıyorum.

twisted elegance
çarpık zarafet

ıt's my belief that we all have the need to feel special
benim inancıma göre hepimizin özel hissetme ihtiyacı var.

and it's this need that can bring out the best in us
ve bu ihtiyaç içinizden en iyisini çıkarabilir

yet the worst in us
ancak aynı zamanda en kötüsünü de

this need created
bu ihtiyaç

the velvet rope
kadife ipleri yarattı

ne muazzam ama...

2. "velvet rope ft. vanessa mae": albümün title track’ı olan bu şarkı, insanların dışlanma ve kabul görme isteğiyle ilgilidir ve müzikal olarak hip-hop ve rock etkileri taşır. ah o vanessa bacımın kemanı yok mu... ek olarak, exorcist'in sountrack'ini sample alıp böyle muazzam bir şey çıkarmaları beni hala çok ediyor. neyse konumuza dönelim.
bir dizi sert davul ritmi ve gitar riffi ile başlayarak, jackson'ın cinselliği keşfetme yolculuğuna odaklanıyor. şarkıda jackson, insanların cinsel tercihleri hakkındaki yargılarına meydan okuyor ve herkesin kendisi olabilmesi gerektiğini vurguluyor. insanları, kendi kadife ipine davet ediyor. çünkü bu albümde daha öncekilerinde sakladığı gerçek yüzünü açıklamak istiyor. bu yüzden bizi, öyle her yiğidin giremediği yere davet ediyor.

3. "you": albümün yıkıcı şarkılarından biri olan "you", janet jackson ve jimmy jam tarafından yazılmıştır. senin dışında başka kimse hayatından ve hatalarından mesul değildir. ne dediğini kastetmelisin ve ne kastettiğini demelisin diyor bizlere. şarkıda jackson'ın deep ve fried vokalleri öne çıkmakta ve kardeşi michael jackson'ın sesi de şarkının sonunda duyulmakta (janet, ı love you diyor kurbanee).

4. "got 'til ıt's gone": albümün ilk single'ı olan "got 'til ıt's gone", hip-hop ve caz öğelerini bir araya getirir. joni mitchell'in "big yellow taxi" şarkısından örnekler içerir ve a tribe called quest'in üyesi q-tip de şarkıda yer alır. şarkı genel anlamda mükemmel düzenlemeye sahip olsa da zamane dinleyicileri pek beğenmez ve billboard’ta ilk 20’ye bile giremez. fakat klibi, siyahilerin tarihine gönderme yapmaktadır. bu yüzden bazı yerlerden sessiz boykotlar yemiştir. fakat yine de grammy ödül töreninde en iyi klip formatında kısa video ödülünü almıştır.

5. "ınterlude: speaker phone": albümün bir diğer kısa interlude parçası olan "speaker phone", telefonda yapılan bir konuşmayı yansıtır. bu konuşma, zamanında görümcesi olduğu ve geçtiğimiz aylarda cennete uğurladığımız lisa marie presley ile arasında geçen diyalogu kaydetmişlerdir. bu janet azgını, yengesine de sulanmaktadır. yengesi; “oynaşman guzum bak hamın ikiye ayrılıp düşecek” dese de kar etmemektedir.

6. "my need": "my need", müzikal olarak hip-hop ve r&b etkileri taşır. ve o inlemeler… takdiri size bırakıyorum.

7. "ınterlude: fasten your seatbelts": "fasten your seatbelts", hızlı ve enerjik bir ritme sahiptir ve bizi go deep’e hazırlar.

8. "go deep": albümün ikinci single'ı olan "go deep", dans pistlerinde sıkça çalınan bir şarkıdır. müzikal dans etmek ve hayatın keyfini çıkarmak hakkındadır. şarkının sözleri, insanların özgürlüklerini keşfetme ve hayatın keyiflerini yaşama arzusunu yansıtır. rené ve boo’yu çağırmaktan da geri kalmamalıyız. şarkı bana göre resmen mücevher niteliğindedir. en iyi parti şarkısıdır. tavsiye edilir!!!

9. "free xone": "free xone", müzikal olarak rock ve r&b öğelerini bir araya getirir. şarkıda, insanların kendi kimliklerini ve özgürlüklerini korumak için savaşmaları gerektiği mesajı verilir. "xone", "zone" (bölge) kelimesinin bir oyunudur ve herkesin kendi "özgür bölgesine" sahip olması gerektiği vurgulanır. şarkıda aşçı, bahçıvana, bahçıvan, kapıcıya ve böyle süren bir takı töreni içeren freestyle sözler vardır. mama yoke hakkında bilgi almak isteyenler mesaj atabilir ;)
lgbtqıa+ bireylerin özgürce yaşadığı bir bölge dileğiyle!

10. "ınterlude: memory": "ınterlude: memory", albümün en duygusal parçasıdır. oldukça kısa olan "memory", albümün temasına uygun olarak geçmiş anılar ve hatıralarla ilgilidir. anılara tutunmak adına acılara katlanmak zorunda olmadığımızı anlatmaktadır.

11. "together again": albümün en popüler şarkılarından biri olan "together again", dans-pop ve r&b öğeleri taşır. şarkı, janet jackson'ın aıds sebebiyle kaybettiği arkadaşlarına ithaf edilmiştir. şarkı, ölen sevdiklerimizin ölümsüz ruhlarına olan inancı ve onların anılarını yaşatmak hakkındadır. şarkı önce slow olacakmış. fakat janet’in arkadaşları kendilerinin kederle değil neşeyle anılmak istediklerini söylemişlerdir. ve bize de en enerjik yeniden birleşme şarkısı hediye edilmiştir. albümün yeni çıkan deluxe version’ında slowed versionu bulunmaktadır.

12. "ınterlude: online": "ınterlude: online", internet ve teknoloji çağına atıfta bulunan bir interlude’tur. albümün teması olan insanların bağlantısı ve iletişimi hakkında düşündürür. macintosh’ın açılış sesini duymak biraz duygulandırdı beni…

13. "empty": "empty", albümün en duygusal şarkılarından biridir. şarkı, ayrılık sonrası bir kişinin yalnızlığı ve boşluğu hakkındadır. şarkının sözleri, acı dolu bir kalbe hitap eder ve jackson'ın duygusal vokalleri şarkıya yoğun bir his katar.

14. "ınterlude: full": "ınterlude: full". önceki "ınterlude" parçalarının tersine, bu parça albümün tamamlanması hakkındadır ve albümün temasını bir kez daha vurgular.

15. "what about": albümün en güçlü ve etkileyici şarkılarından biri olan "what about", müzikal olarak rock ve r&b etkileri taşır. şarkı, fiziksel ve duygusal istismar hakkındadır. jackson, şarkıda kendisine ve diğer kadınlara yapılan zulmü sorguluyor ve haykırıyor.

16. “every time” : albümdeki en duygusal ve dokunaklı şarkılardan biridir. şarkı, bir ayrılık sonrası acıyı anlatır ve janet jackson'ın derin vokalleri, şarkının hissedilmesini kolaylaştırır. şarkının sadeliği ve güçlü sözleri, onu dinleyiciler arasında en sevilen şarkılardan biri haline getirir.

17. "tonight's the night": "tonight's the night", the velvet rope albümündeki en enerjik şarkılardan biridir. şarkı, dans-pop öğelerini r&b ile birleştirir ve hayatın her anını dolu dolu yaşama fikrini anlatır. janet jackson'ın güçlü vokalleri, şarkıya daha da canlılık katar. rod stewart cover’ı olan bu şarkı, önceki albümlerinde yer alan “let’s wait a while, someday is tonight üçlemesinin son halkası olan bu şarkı, muazzam düzenlemeye sahiptir. biraz lezbiyen fantazisi barındıran bu şarkı, free xone’da bulunan mama yoke kişiliğinin aslında neden var olduğunu bize açıklamaktadır.

18. "ı get lonely": "ı get lonely", albümdeki –tüm zamanların en iyi- balad şarkısıdır ve insanların yalnızlık hislerini anlatır. şarkının müziği, melodik piyano geçişleri ve janet jackson'ın samimi vokalleri ile birleşerek, insanların kırılganlığına dokunur. şarkı aynı zamanda, the velvet rope albümündeki en popüler şarkılardan biridir ve remix versiyonu da büyük bir hit haline gelmiştir. klibi efsanedir.

albüm karanlıklaşmaya başlıyor...

19. rope burn": "rope burn", the velvet rope albümünün en seksi şarkılarından biridir. şarkı, bdsm (bondage, discipline, sadism and masochism) konsepti etrafında döner ve sert aşk oyunlarını anlatır. janet jackson'ın ahlayan vokalleri, şarkıya bir yandan da samimi bir hava katar. bu şarkı hakkında ek bir inceleme yapacağım.

20. "anything": "anything", the velvet rope albümünde dans-pop öğeleriyle r&b'yi birleştirir. şarkı, aşkın gücünü anlatır ve insanların yapabilecekleri her şeyi sevdikleri kişiler için yapmaya hazır olduklarını söyler.

21. "ınterlude: sad": "ınterlude: sad", her şeye sahip olup ta hiçbir şekilde mutlu olamamak dünyanın en acı şeyi olmalı. kendi ruh bahçenizi bulmalısınız.

22. “special –hidden track can’t be stopped”: sadece dinlemelisiniz.


-----------------------------------
özet olarak

janet jackson'ın "the velvet rope" albümü, hayatın zorluklarına, insan ilişkilerinin karmaşıklığına ve kişisel acıların üstesinden gelme sürecine dair samimi bir yolculuk sunar. albüm, cinsiyet rolleri, ırksal ayrımcılık, yalnızlık ve toplumun baskısı gibi çeşitli konulara değinirken, aynı zamanda kendini keşfetme, kabul etme ve özgürleşme arayışı da anlatılır.

janet jackson, bu albümde şarkılarında derin bir duygu yoğunluğu yakalıyor. "what about" adlı şarkı, ikili ilişkilerdeki travmalarını ele alırken, "together again" ise kaybın yarattığı acıyı eğlenceli bir şekilde umuda bağlayarak işliyor. "got 'til ıt's gone" adlı parça, insanların kendileriyle bağlantılarını yitirmelerinin sonuçlarına dair bir uyarı niteliğinde.

albüm ayrıca, kadın cinselliği ve ilişkileri hakkında açıkça konuşan bir sanatçının kendine özgü tarzını da yansıtıyor. "rope burn" gibi şarkılar, cinsel arzuları ve fantezileri keşfetme konusunda cesur ve açık sözlü bir anlatım sunuyor.
sonuç olarak, "the velvet rope" albümü, janet jackson'ın kendi hayatından ilham alan, samimi ve duygu yüklü bir müzikal yolculuk sunar ve insanların kendileriyle yüzleşmeleri, hayatta ilerlemeleri ve güçlü olmaları için ilham vermektedir.

albüme puanım: 100 üzerinden 100!