ton 618

ton 618 dünyadan 10.4 milyar ışık yılı uzaklıkta bulunan bir karadeliktir. karadelikler her zaman evrendeki en büyük soru işaretlerinin kaynağı olmuştur ve sürekli insanları hayrete düşüren yeni keşiflerin merkezinde yer almıştır. işte ton 618 de bunlardan biri, bizi şaşırtan özelliği ise devasa büyüklüğü. ton 618 ilk farkedildiği zamanlarda bir kuasar olarak tanımlanmıştı fakat geçen zamanda yapılan çalışmalar neticesinde bilinen evrendeki en büyük karadelik olduğu keşfedildi.
bu devasa büyüklükteki oluşum dünyamıza herhangi bir tehdit oluşturmuyor, bunun sebebi ise aradaki 10.4 milyar ışık yılı olan uzaklık. ton 618 in dünyamıza bu denli uzaklıktan farkedilmesini sağlayan şey ise çevresindeki nesneleri çok hızlı bir şekilde parçalaması sonucu oluşturduğu kuasar. bu kuasar güneşten 140 trilyon kat daha parlak olduğu için dünyamızdan farkedilmiştir.
ton 618 in kütlesi 66 milyar güneş kütlesine denktir. merkezinde bulunduğu galaksi ise bilinen evrenin en parlak oluşumları arasındadır. ayrıca büyüklüğü hakkinda fikir edinmek için yapılan kiyaslamada, keşfedildiği sırada bilinen evrenin en büyük yıldızı olan uy scuti'den *
15 bin tanesi ton 618'in içine sığabilir.

evren gerçekten hayret verici.

bilinen evrende keşfedilmiş en büyük karadelik ve aynı zamanda keşfedilmiş en büyük cisimdir. dünyamızdan, hesaplamalara göre yaklaşık 10.4 milyar ışık yılı uzaktadır. av köpekleri takım yıldızının sınırında bulunan ton 618'in bizden en az 10.4 milyar ışık yılı uzakta olması, onun en az 10.4 milyar yaşında olduğunun da kanıtıdır. tahminlerimize göre evren 14 milyar yaşındadır. ki bunun doğru olduğunu var sayarsak, keşfedilmiş kainatın en yaşlı cisimlerinden biridir ton 618.

bu kadar uzak olmasına rağmen keşfedilmesinin nedeni ise ton 618'in mutlak kadr'inin -31 civarında oluşudur. mutlak kadr nedir diye soranlar olursa onun da cevabını vereyim, mutlak parlaklık anlamına gelir. mutlak kadr'i -31'in anlamıysa şudur; bu süper dev kuasar güneş'imizden 140 trilyon kat daha parlaktır. zaten bu kadar parlak olmasa onu keşfetmiş olmamız ve gözlemlememiz imkansız olurdu.



tahminlere göre kütlesi 66 milyar güneş kütlesine eşit olan bu dev kara delik, çap olarak baktığımızda ise güneş'in 160 milyar katı kadar daha büyüktür. bu büyüklüğü sebebi ile ton 618, süper kütleli kara delik değildir. bunun yerine ultra kütleli kara delik sınıfında yer alır. dünyamızı, güneşimizi ve hatta güneş sistemimizin tamamını yutacak olsa bile ton 618 kara deliği bu yutuşu hissetmeyecek kadar büyük bir kütleye sahiptir.



ton 618, samanyolu galaksi'mizin merkezinde bulunan sagittarius a* isimli kara delikten 15.000 (on beş bin) kat daha fazla kütleye sahiptir. şöyle bir düşünün; samanyolu galaksisinin tamamı, tüm varlıkları, tüm gezegenleri, tüm yıldızları, tüm kara delikleri ile birlikte 64 milyar güneş kütlesine sahiptir. bunun yanında ton 618 ise 66 milyar güneş kütlesine sahiptir. işte şimdi bu ultra kütleli kara deliğin büyüklüğü daha net anlaşılmış olmalı.

ton 618'in nasıl oluştuğu ve nasıl bu kadar büyüdüğü hakkında bir çok görüş söz konusu. ancak şu görüş çok baskın durumda; ton 618 diğer kara deliklerle beslenen bir karadeliktir. kainatın ilk oluşum dönemlerinde hidrojen yapıları çok yoğunken, bu genç evrende var olan tüm cisimler büyük kütleliydi. ve ton 618 diğer tüm kara deliklere ve cisimlere göre daha aç gözlü bir kara delik olduğu için bunları peyder pey yuttu ve bu kadar büyük hale geldi.



ilk kez 1954 yılında keşfedilen ton 618, keşfedildiği ilk dönemde bir yıldız olarak tanımlandı. hem de çok yakınlarımızda bulunan bir yıldız. bunun sebebiyse hem parlaklığının çok fazla oluşu hem de büyüklüğüydü. ayrıca yıldız diye nitelendirilmesinin bir sebebi de o dönemlerde kuasarların henüz var olduklarının bilinmemesiydi. 1970'li yıllarda ise yapılan son gözlemler neticesinde bu yapının bir kuasar olduğu. (aşırı derecede parlak gök cisimlerine kuasar ismi verilmiştir.) kuasarlar galaksilerin merkezinde bulunan, yoğun ve sıkışmış yapılara denir. özünde kara delik gibi davranan kuasarları kara deliklerden ayıran yegâne özellik; kara deliklerin tamamen karanlık ve siyah olmalarıdır. zaten bu siyahlıklarından ötürü bir delik olarak nitelendirilmişlerdir.

kaynakça:
evrimagaci.org/ton618-evren...

(görüntüler google görsellerden alınmıştır.)

oluşturduğu jet akımları ve madde disklerinin parıltısı 10,4 milyar ışık yılı uzaktan gözlemlenebildiğine göre oldukça aktif bir kara deliktir.
cygnus x1 nerdeeee ton-618 nerdee. tüm evreni yutmuş eşşoleşek.