1.
amerika kızılderilileri tarafından genellikle kırmızı sedir ağacından yapılan ve köy meydanı yada açıklığına dikilen bir çeşit anıttır.
bir totem direği tek bir ustanın elinden çıkabildiği gibi birden fazla kızılderili usta tarafından yapılabilir,
bir totem direğindeki en önemli öğe en alttaki figürdür bu nedenle en ayrıntılı işçilik geleneksel olarak en alttaki figürde toplanır ve en çarpıcı renklere boyanır. totemde güç en alttan en üste doğrudur, dolayısıyla en alttaki sembol en güçlü kabul edilir. bilinen en eski totem rusya da sverdlovsk bölge müzesi'nde bulunmaktadır.
bir totem direğinde kuzgun- kartal, ayı, kurt, kuş gibi figürler kullanılabilir ve shigir ıdolü bilinen en eski kızılderili totem direğidir.
bir köyün totemi üzerinde temsil edilen hayvanlar genellikle o klan veya köy ahalisi tarafından yenmezler.
yedi farklı amaç için yapılan yedi tür totem bulunur: şef totemi, köy totemi, aile totemi, ata totemi, ev totemi, uğur ve mezar totemi gibi.
totem direkleri tabana doğru kalın ve tepeye doğru daha incedirler ve 1..80 m çapında ve 1.80 m uzunluğunda olabilirler.
bir totem direğinde yaklaşık dokuz hayvan motifi mevcut olabilir. her bir aile totemi o aile hakkında sembolik bir hikaye anlatabilir.
totemde kızıl renk savaş ve yiğitlik,
mavi renk gökyüzü ve göller,
sarı ışık ve güneş,
siyah gece ve karanlığın gücü,
yeşil ağaçlar ve bitkiler demektir.
totemdeki kunduz: çalışkanlık
kurbağa: bolluk, bereket,
baykuş: bilgelik.
kartal güç ve saygınlık demektir.
bir totem direği tek bir ustanın elinden çıkabildiği gibi birden fazla kızılderili usta tarafından yapılabilir,
bir totem direğindeki en önemli öğe en alttaki figürdür bu nedenle en ayrıntılı işçilik geleneksel olarak en alttaki figürde toplanır ve en çarpıcı renklere boyanır. totemde güç en alttan en üste doğrudur, dolayısıyla en alttaki sembol en güçlü kabul edilir. bilinen en eski totem rusya da sverdlovsk bölge müzesi'nde bulunmaktadır.
bir totem direğinde kuzgun- kartal, ayı, kurt, kuş gibi figürler kullanılabilir ve shigir ıdolü bilinen en eski kızılderili totem direğidir.
bir köyün totemi üzerinde temsil edilen hayvanlar genellikle o klan veya köy ahalisi tarafından yenmezler.
yedi farklı amaç için yapılan yedi tür totem bulunur: şef totemi, köy totemi, aile totemi, ata totemi, ev totemi, uğur ve mezar totemi gibi.
totem direkleri tabana doğru kalın ve tepeye doğru daha incedirler ve 1..80 m çapında ve 1.80 m uzunluğunda olabilirler.
bir totem direğinde yaklaşık dokuz hayvan motifi mevcut olabilir. her bir aile totemi o aile hakkında sembolik bir hikaye anlatabilir.
totemde kızıl renk savaş ve yiğitlik,
mavi renk gökyüzü ve göller,
sarı ışık ve güneş,
siyah gece ve karanlığın gücü,
yeşil ağaçlar ve bitkiler demektir.
totemdeki kunduz: çalışkanlık
kurbağa: bolluk, bereket,
baykuş: bilgelik.
kartal güç ve saygınlık demektir.
devamını gör...
2.
totem direkleri bütün kuzey amerika yerlileri tarafından kullanılmaz. yani bu mevzuyu tüm kızılderili kabileleri için genelleyemeyiz. aslında hepsinin bir hikâyesi vardır. ya geçmişten gelen aile/kabile anılarını yaşatmak için dikilirler ya da kabile efsanelerini onurlandırmak için. burada özellikle şef değişim törenlerinde de totem direklerinin dikildiğini görürsünüz. ama bu özel bir ritüele bağlı olarak yapılır. yeni şef başa geçeceği zaman geceleri kabilenin uluları hakkında hikayeler anlatılır, kabilenin tüm efsaneleri yad edilir bunun peşi sıra kabile reisinin ailesinin savaşlardaki, avlardaki başarıları anlatılırdı. tüm bunlar yapılırken de hazırlanmış olan totem direği için kabile şamanı bölgedeki ruh ve canavarları def etmek için gerekli ritüelleri yerine getirirdi. tabi bir de bu esnada büyük bir ziyafet de veriliyor. tüm bunlar sonra erdiğinde ise bazı kabilleler de, kahramanlık hikâyeleri totemin dikileceği alanda canlandırılıyor ve sonrasında totem dikiliyor. tabi totem direğinin dikilme amacı ve nedenleri her kabilede farklılık gösterebiliyor. misal haidalar totem direklerini aynı zamanda mezar taşı olarak da kullanmışlar. nootka'lar da bu totemleri mezar taşı olarak kullanmışlardı ki, bunlara bazı kaynaklarda yer yer morg sütunları adı verildiğini de görürsünüz.
bu arada sverdlovsk'daki totemin kızılderili totemleri ile doğrudan ilişkisi yoktur. shigir idolü biraz daha farklı bir mevzu halen onun üzerinde tartışmalar devam ediyor. asıl enteresan olan yakut totemlerinin, kızılderili totemleri ile gösterdiği benzerliktir. tabi yakutlarda temel motif kuştur. çift başlı kartal, kartal, yada yakutların öksökü olarak adlandırdıkları gök kuşu bu direklerde motif olarak kullanılıyordu. yakutların gök direği adını verdikleri direklerin dikiliş hikayeleri ve arkalarında barındırdıkları temel mitolojik kavramlar, kuzey amerika yerlilerinin tarzına yakındır. tabi tengriciliğin içinde barındırdığı şamanist geleneğinde etkisi ile bu toplumlar arasında benzerlikler bulunması gayet olağan bir durum.
yukarıda da söylediğim gibi totemleri tüm kuzey amerika kızılderilileri kullanmamıştır ancak özellikle mevzu 1970'lerden sonra biraz ticarete dönünce çeşitli kabilelerden oymacılar bu işlere girmişler. yani en azından benim navajolu dostumdan öğrendiğim kadarıyla böyleymiş diyebilirim. çünkü kendisi, kabilelerinde geçmişten bugüne böyle bir gelenek olmadığını sonrasında ortaya çıkan totem çılgınlığına herkesin katıldığını söylemişti. zaten totem direklerinin bir ara gerek kanada ve gerekse amerika'da yasaklandıkları bir vakıa, yasakların olduğu bölgeler genelde hangi kabilelerin totem direklerini kullanmış olduğunu az çok doğrular nitelikte. kaldı ki, bununla ilgili de yığınla eser var.
bu arada sverdlovsk'daki totemin kızılderili totemleri ile doğrudan ilişkisi yoktur. shigir idolü biraz daha farklı bir mevzu halen onun üzerinde tartışmalar devam ediyor. asıl enteresan olan yakut totemlerinin, kızılderili totemleri ile gösterdiği benzerliktir. tabi yakutlarda temel motif kuştur. çift başlı kartal, kartal, yada yakutların öksökü olarak adlandırdıkları gök kuşu bu direklerde motif olarak kullanılıyordu. yakutların gök direği adını verdikleri direklerin dikiliş hikayeleri ve arkalarında barındırdıkları temel mitolojik kavramlar, kuzey amerika yerlilerinin tarzına yakındır. tabi tengriciliğin içinde barındırdığı şamanist geleneğinde etkisi ile bu toplumlar arasında benzerlikler bulunması gayet olağan bir durum.
yukarıda da söylediğim gibi totemleri tüm kuzey amerika kızılderilileri kullanmamıştır ancak özellikle mevzu 1970'lerden sonra biraz ticarete dönünce çeşitli kabilelerden oymacılar bu işlere girmişler. yani en azından benim navajolu dostumdan öğrendiğim kadarıyla böyleymiş diyebilirim. çünkü kendisi, kabilelerinde geçmişten bugüne böyle bir gelenek olmadığını sonrasında ortaya çıkan totem çılgınlığına herkesin katıldığını söylemişti. zaten totem direklerinin bir ara gerek kanada ve gerekse amerika'da yasaklandıkları bir vakıa, yasakların olduğu bölgeler genelde hangi kabilelerin totem direklerini kullanmış olduğunu az çok doğrular nitelikte. kaldı ki, bununla ilgili de yığınla eser var.
devamını gör...
3.
pasifik kuzey batısı kızılderilileri kültürü tarafından kullanılan, uzun boylu ağaçlardan yapılan direktir. totem ağacıdır. anıt heykelidir.
cem yılmaz diyor ya "kusura bakma ama sana tapamam totem" o işte.
dünyanın en yüksek totem direkleri şöyledir.
alert bay, british columbia — 53 m, kwakwaka'wakw
mckinleyville, california — 48.77 m, ernest pierson ile john nelson tarafından tek parça sekoya ağacından oyulmuştur
kalama, washington — 42.6 m, chief lelooska tarafından oyulmuştur
kake, alaska — 41.9 m, tlingit
victoria, british columbia (beacon hill park) — 38.862 m, kwakwaka'wakw, mungo martin ile henry hunt ve david martin tarafından oyulmuştur
tacoma, washington (fireman's park) — 32 m, alaska kızılderilileri tarafından oyulmuştur
vancouver, british columbia (maritime museum) — 30.5 m, kwakwaka'wakw, mungo martin ile henry hunt ve david martin tarafından oyulmuştur
alıntı vikipediden alınmıştır.
cem yılmaz diyor ya "kusura bakma ama sana tapamam totem" o işte.
dünyanın en yüksek totem direkleri şöyledir.
alert bay, british columbia — 53 m, kwakwaka'wakw
mckinleyville, california — 48.77 m, ernest pierson ile john nelson tarafından tek parça sekoya ağacından oyulmuştur
kalama, washington — 42.6 m, chief lelooska tarafından oyulmuştur
kake, alaska — 41.9 m, tlingit
victoria, british columbia (beacon hill park) — 38.862 m, kwakwaka'wakw, mungo martin ile henry hunt ve david martin tarafından oyulmuştur
tacoma, washington (fireman's park) — 32 m, alaska kızılderilileri tarafından oyulmuştur
vancouver, british columbia (maritime museum) — 30.5 m, kwakwaka'wakw, mungo martin ile henry hunt ve david martin tarafından oyulmuştur
alıntı vikipediden alınmıştır.
devamını gör...