1.
bazı fizik kurallarının doğru çalışmaması nedeniyle, olmayan ihtimal.
üç boyutlu evren derken "biz zaten her şeyi üç boyutlu algılıyoruz. neresi imkânsız?" diyebilirsiniz ama burada bahsettiğim şey o değil. evrenimiz normal şartlarda üç değil üç uzay + 1 zaman olmak üzere dört boyutlu. başlıkta bahsi geçen evren ise 2+1, yani toplamda üç boyutlu olan evren modeli. dolayısıyla yazının buradan sonrasında üç boyutlu evren dediğim yerlerde siz onu 2+1 olarak düşünün.
neden mümkün değil kısmına cevap verelim. klasik fizikte var olan newton'ın meşhur kütle çekimi yasası üç boyutlu bir evrende doğru şekilde tanımlanamıyor. genel görelilik teorisi de kara delikler gibi fantastik cisimleri ve bunlara benzer cisimlerin de oluşturabileceği kütle çekim dalgalarını içeriyor. üç boyutlu bir evrende kütleler uzay zamanı dört boyutta olduğu gibi bükemez. böyle bir evrende, bildiğimiz anlamdaki kara delikler de olmaz. farklı türden özel kara delik çözümleri var olabilir. bu evrende kütle çekimi farklı şekilde davranır. maddenin olmadığı bölgelerde yerel eğrilikler oluşmaz. maddenin, yani kütlenin olduğu yerde uzayın yapısı koni şeklini alır. yani dört boyutlu uzayda gördüğümüz kürese çökme bu evrende oluşmaz.
üç boyutlu bir evrende manyetik alan da farklı davranır. normal şartlarda yönü olan manyetik alan vektörleri ortadan kalkar ve skaler bir alan ortaya çıkabilir. dolayısıyla bir elektromanyetik dalga olan ışığın yayılma şekli ve doğası da değişir.
bu tür bir evrende kuantum mekaniğinde de bazı farklılıklar ortaya çıkar. örneğin parçacık fiziğindeki fermiyon ve bozonlara bir de yeni bir parçacık türü olan anyonlar eklenir. parçacıkların spin hareketleri değişir.
bunlar ve bunlara benzer etkilere nedeniyle fiziksel olarak var olmamalarına rağmen, üç boyutlu evrenlerin matematiği, bazı şeyleri basite indirgeyerek inceleyebilmek adına kullanışlıdır.
üç boyutlu evren derken "biz zaten her şeyi üç boyutlu algılıyoruz. neresi imkânsız?" diyebilirsiniz ama burada bahsettiğim şey o değil. evrenimiz normal şartlarda üç değil üç uzay + 1 zaman olmak üzere dört boyutlu. başlıkta bahsi geçen evren ise 2+1, yani toplamda üç boyutlu olan evren modeli. dolayısıyla yazının buradan sonrasında üç boyutlu evren dediğim yerlerde siz onu 2+1 olarak düşünün.
neden mümkün değil kısmına cevap verelim. klasik fizikte var olan newton'ın meşhur kütle çekimi yasası üç boyutlu bir evrende doğru şekilde tanımlanamıyor. genel görelilik teorisi de kara delikler gibi fantastik cisimleri ve bunlara benzer cisimlerin de oluşturabileceği kütle çekim dalgalarını içeriyor. üç boyutlu bir evrende kütleler uzay zamanı dört boyutta olduğu gibi bükemez. böyle bir evrende, bildiğimiz anlamdaki kara delikler de olmaz. farklı türden özel kara delik çözümleri var olabilir. bu evrende kütle çekimi farklı şekilde davranır. maddenin olmadığı bölgelerde yerel eğrilikler oluşmaz. maddenin, yani kütlenin olduğu yerde uzayın yapısı koni şeklini alır. yani dört boyutlu uzayda gördüğümüz kürese çökme bu evrende oluşmaz.
üç boyutlu bir evrende manyetik alan da farklı davranır. normal şartlarda yönü olan manyetik alan vektörleri ortadan kalkar ve skaler bir alan ortaya çıkabilir. dolayısıyla bir elektromanyetik dalga olan ışığın yayılma şekli ve doğası da değişir.
bu tür bir evrende kuantum mekaniğinde de bazı farklılıklar ortaya çıkar. örneğin parçacık fiziğindeki fermiyon ve bozonlara bir de yeni bir parçacık türü olan anyonlar eklenir. parçacıkların spin hareketleri değişir.
bunlar ve bunlara benzer etkilere nedeniyle fiziksel olarak var olmamalarına rağmen, üç boyutlu evrenlerin matematiği, bazı şeyleri basite indirgeyerek inceleyebilmek adına kullanışlıdır.
devamını gör...
2.
2+1 sıkıcı olur kanka basar insanı olmasın. 3+1 iken yoruyor öyle olsa belamızı öper.
devamını gör...
3.
evren 2+1 boyutludur. zaman sadece bir yanılsamadır.
zamanın varlığı yokluğuna eşittir. zamanın geriye doğru akmadığı ne malum. görelilik ve termodinami zamanı ileri doğru akıyor varsayar hepsi bu.
zamanın varlığı yokluğuna eşittir. zamanın geriye doğru akmadığı ne malum. görelilik ve termodinami zamanı ileri doğru akıyor varsayar hepsi bu.
devamını gör...