ünye

ünye ve çevresinin anadolu’daki en eski yerleşim yerleri arasında yer aldığı ve yerleşimin tarih öncesinden başladığı kılıç kökten'nin yaptığı kazı sayesinde anlaşılmıştır. ünye’nin bilinen tarihi hititler dönemine kadar uzanır. roma ve bizans sınırları içinde kalan yerleşme ve çevresi, danişmendli ve anadolu selçuklu egemenliğinde kaldı. ne var ki, bu dönemlere ilişkin ilçe sınırları içinde tarihsel bir kalıntı tespit edilmemiştir. daha sonra trabzon imparatorluğu sınırları içindeyken, trabzon imparatoru ıı. ioannis tarafından ünye kalesi yaptırıldı.hacıemiroğulları beyliği elindeyken ünye'yi 1461’de osmanlılar ele geçirdi.


ünye, 1867'de trabzon vilayetinin kurulmasından sonra, bu vilayete bağlı canik sancağının bir kazası haline getirildi. trabzon vilayetinin ilk salnamesi olan salnameye göre ünye’nin sadece erkek nüfusu tespit edilmişti. buna göre ünye kazasında 10.972 müslüman erkek, 1.501 rum erkek ve 1.253 ermeni erkek yaşıyordu. toplam erkek sayısı, 13.726 kişiydi.1896 yılı nüfusuna bakınca, bu tarihte sadece yetişkin erklerin tespit edildiği sonucuna varılabilir. bu durumda ünye kazasının tahmini nüfusu yetişkin erkeğin dört katıdır. buradan hareketle ünye kazasının tahmini nüfusunun 54.904 kişinden oluştuğu söylenebilir. bu tarihte fatsa, bolaman, karakuş ve niksar ünye kazasına bağlı nahiyelerdi. bununla birlikte bu nahiyelerin erkek nüfusu ayrı tespit edilmişti. dört nahiyenin dışında ünye kazası (merkez nahiyesi) 71 köyü kapsıyordu.1896 tarihli vilayet salnamesine göre ise, ünye kazasının nüfusu 52.507 kişiden oluşuyordu. bu nüfusun yüzde 7,4'ü (3.905 kişi) rum, yüzde 7,2'si (3.815 kişi) ermenilerden oluşuyordu.[5] ünye kazasında yaşayan rumlar, trabzon metropolitliği'nin dört başpiskoposluğundan biri olan niksar başpiskoposluğu'na bağlıydı.

ünye, ıı. mahmut döneminden cumhuriyetin ilanına kadar trabzon valisi haznedarzade süleyman paşa'nın ailesi tarafından yönetilmiştir. haznedarzade süleyman paşa ünye'ye saray yaptırmıştır. bu gösterişli saray fransız ressamlar tarafından da resmedilmiştir. fakat çıkan bir yangın sonucu saray kullanılamaz hale gelmiştir. günümüzde sarayın surlarının üstünde aileye mensup kişilerin evleri bulunmaktadır.doğusunda fatsa; batısında terme, ikizce ve çaybaşı; güneyinde akkuş ve kumru ilçeleriyle komşudur. kuzey sınırını karadeniz çizer. ordu'nun merkez ilçesi altınordu'ya 63, samsun merkezine ise 87 km mesafededir. nüfusu 2020 verilerine göre 130.464'tür.ilçede tipik karadeniz iklimi geçerlidir.ilçe ekonomisi temel olarak tarıma dayanmaktadır. gerçekten özellikle fındık tarımı ilçe ekonomisinin can damarını oluşturmaktadır. gerek fındık tarımı ile uğraşan aileler, gerek fındık ticareti ile uğraşan ticarethaneler ve gerekse de fındık kırma tesisleri ekonominin can damarını oluşturmaktadır. ilçe yerleşkesinin büyük kısmını fındık bahçeleri kaplamaktadır. fındık dışındaki ürünler ekonomik hayatta büyük bir yer kaplamayan, ailelerin genelde kendi ihtiyaçları için yetiştirdikleri ya da köylülerin pazarda sattıkları ürünlerdir. ünye hurması, mısır, pancar diye bilinen pancar da yetiştirilmekte, son yıllarda iklimin elverişliliği nedeniyle kivi üretimi artmaktadır.

tarım dışında ilçenin en büyük sanayi kuruluşu ünye çimento fabrikasıdır. ünye limanı beklenen canlılığa bir türlü kavuşamamıştır. fakat içerisinde kurulan ünye tersanesi sayesinde gemi onarım ve yapım çalışmalarıyla daha aktif bir rol üstlenmiştir. ünye un fabrikası ünsan ortaçaplı bir un fabrikasıdır. son yıllarda tekstil atölyeleri sayısında bir canlanma gözükmektedir. esnaf işletmeleri tarımdan sonraki en önemli geçim kaynağıdır.
ilçede çok sayıda mesire yeri bulunmaktadır. çamlık diye bilinen denize bakan bir yamacın üstünde kurulmuş ağaçlık arazi 4 mevsim boyunca ziyaretçi çekmektedir. çakırtepe ise şehre hakim bir tepede yer almaktadır ve özellikle ünlü ünye pidesini yapan tesisler burada yer almaktadır. ünye kalesi şehrin 5 km dışında kalan bölgedeki önemli turistik destinasyondur. uzunkum, karadeniz'in en uzun plajlarından biridir ve bu alanda başı çeker. uzunkum, incekum, inciraltı, çınarsuyu diye bilinen yerler; adeta plajlar zinciri halinde kilometrelerce uzanır.ozan yunus emre'nin bilinen mezarlarından birisi de ünye de yer almaktadır. bir şiirine dayanarak ünye de vefat ettiği iddia edilir. çınar ağacı, şehir merkezinde yer alan 300 yıldan daha yaşlı bir çınardır. son yıllarda yıldız taşıma yetkisine sahip otel sayısında artış gözlenmektedir. kabakçı'daki şeyh yunus türbesi de önemlidir. ünye, deniz turizmi için de çok elverişlidir. çamlık önemli bir mesire yeridir. buradan itibaren terme'ye doğru turistik tesisler, pansiyonlar vardır. özellikle çınarsuyu tatil kompleksi, turizm açısından çok önemlidir. çakırtepe dinlenme, yeme-içme ve eğlenme mekânı ile acısu civarı, asarkaya milli parkı da bu ilçenin doğal köşelerindendir.