uzayda vurgun yemek

denizde vurgun yemekten çok farkı olmayan olay.

önce kısaca vurgun olayına değineyim. vücudumuzun alışık olduğu bir atmosfer basıncı değeri var*. normal şartlar altında bu basınçta vücudumuzda bulunan oksijen ve nitrojen* dokularda çözünmüş haldedir.

maruz kaldığımız basıncın yavaş yavaş azalması, çözünmüş olarak vücutta bulunan bu 2 elementin kana geçmesi ve gaz halinde solunumla vücuttan atılması söz konusu olur ama eğer basınç çok hızlı bir şekilde azalırsa, kanda bir anda oluşan gaz kabarcıkları dışarıya atılmaya fırsat kalmadan hapsolurlar. bunun neticesinde kabarcıkların beyne kadar gitmesiyle felç ya da ölüm ile de sonuçlanabilir bu süreç. bu nedenle eğer vücudumuz üzerindeki basıncın aşırı derecede artabileceği bir ortamdaysak, örneğin denizde çok derinlere daldıysak, basıncın kademeli ve yavaş yavaş azalması için yüzeye çok hızlı çıkmamamız gerekir.

***

uzayda da benzer bir durum vardır. uzay giysisinin içerisinde belirli bir miktarda basınç olmak zorundadır. ancak giysi içerisinde hareketin zorlaşmaması için basıncın, yeryüzündekinden biraz daha düşük olması gerekir. böylece atmosfer basıncının yaklaşık 1/3'üne karşılık gelen bir basınç, uzay giysileri içerisinde sabitlenir. fakat yine de dış ortamdaki basınç ile giysi içindeki basınç farkı nedeniyle uzay giysisi içindeki kişiyi vurgun sınırına getirebilir.

bu problem, araç dışında gerçekleştirilen ve adına uzay yürüyüşü denilen görevler öncesinde bazı önlemler alınarak çözülür. vücuttaki nitrojen oranını azaltmak adına, uzay giysisini giyecek olan astronotlar önce bir miktar saf oksijen solurlar. giysiyi giymeden önce odanın basıncını düşürürler ve giysiyi giydikten sonra biraz egzersiz yaparlar.

önlemlere rağmen vurgun yiyen bir astronot olursa, bu kişi hemen içeriye alınarak giysi basıncı yükseltilir. böylece vücuttaki gazlar tekrar çözünme haline geçerler. ardından basınç ağır ağır düşürülür ve vücut fonksiyonlarının normale dönmesi sağlanır.