1.
kuantum mekaniğinde bir sistemin hem konum hem de momentum uzayındaki dağılımını tanımlayan fonksiyon. teknik terimlerle kafa karıştırmadan anlatacağım.
klasik fizik çerçevesinde konuşursak, bir odada bulunan bir topun yerini ve hızını aynı anda ölçebiliriz. bunun önünde bir engel yok.
kuantum fiziği çerçevesinde konuşursak, bunu yapmak pek mümkün değil. örneğimizdeki top, makro dünyaya ait bir cisim. dolayısıyla ya sadece yerdedir ya sadece masanın üzerindedir falan. tek seferde tek yerdedir yani. bu top, mikro dünyaya ait bir kuantum cismi olsaydı -mesela bir parçacık olsaydı- aynı anda hem masanın üzerinde hem de yerde olabilirdi. bunu tam olarak söyleyemezdik. (bkz: süperpozisyon)
dolayısıyla bu topun hem konumunu hem hızını aynı anda, aynı kesinlikte ölçemeyiz. (bkz: heisenberg belirsizlik ilkesi)
wigner fonksiyonu burada devreye girer. odayı bir şekilde gizlice gözlemleyebildiğini ve odanın fotoğrafını çekebildiğini hayal edin bu fonksiyonun. hem topun yerini hem de hızını bir arada gösteren bir fotoğraf... yalnız bu fotoğraf pek de net değil, bulanık bir fotoğraf gibi düşünülmeli. buna fotoğraf yerine ihtimaller haritası da diyebilirsiniz. buna bakarak topun yeri ve hızı hakkında aynı anda bir tahminde bulunulabilir ama bu tahminlerden %100 doğruluk beklenmez. gözlenen cismin boyutu küçüldükçe fotoğrafın da bulanıklaşacağını söyleyebiliriz.
özetle bu fonksiyon, belirsizlik içeren bazı durumlar hakkında, normal şartlarda yapabileceğimizden daha fazla yorum yapabilmemizi sağlar ama yine de belirsizlikler içerir.
klasik fizik çerçevesinde konuşursak, bir odada bulunan bir topun yerini ve hızını aynı anda ölçebiliriz. bunun önünde bir engel yok.
kuantum fiziği çerçevesinde konuşursak, bunu yapmak pek mümkün değil. örneğimizdeki top, makro dünyaya ait bir cisim. dolayısıyla ya sadece yerdedir ya sadece masanın üzerindedir falan. tek seferde tek yerdedir yani. bu top, mikro dünyaya ait bir kuantum cismi olsaydı -mesela bir parçacık olsaydı- aynı anda hem masanın üzerinde hem de yerde olabilirdi. bunu tam olarak söyleyemezdik. (bkz: süperpozisyon)
dolayısıyla bu topun hem konumunu hem hızını aynı anda, aynı kesinlikte ölçemeyiz. (bkz: heisenberg belirsizlik ilkesi)
wigner fonksiyonu burada devreye girer. odayı bir şekilde gizlice gözlemleyebildiğini ve odanın fotoğrafını çekebildiğini hayal edin bu fonksiyonun. hem topun yerini hem de hızını bir arada gösteren bir fotoğraf... yalnız bu fotoğraf pek de net değil, bulanık bir fotoğraf gibi düşünülmeli. buna fotoğraf yerine ihtimaller haritası da diyebilirsiniz. buna bakarak topun yeri ve hızı hakkında aynı anda bir tahminde bulunulabilir ama bu tahminlerden %100 doğruluk beklenmez. gözlenen cismin boyutu küçüldükçe fotoğrafın da bulanıklaşacağını söyleyebiliriz.
özetle bu fonksiyon, belirsizlik içeren bazı durumlar hakkında, normal şartlarda yapabileceğimizden daha fazla yorum yapabilmemizi sağlar ama yine de belirsizlikler içerir.
devamını gör...
2.
kültürlendim resmen. sözlüğün rönesansı bu başlık.
devamını gör...
3.
ortamlarda hava atmak için kullandığım fonksiyon.
heisenberg belirsizlik cart curt diyenin ağzının ortasına çarpıyorum fonksiyonu, sesi kesiliyor bebenin. quarklarına ayrılıyor garibim. sonra hegel şöyle demiş, sartre şunu sıçmış, nietzsche, şopanhoyer falan derken kendimi yatakta sigara içerken buluyorum. neyse işte. çok kullanışlı bir fonksiyon yane.
heisenberg belirsizlik cart curt diyenin ağzının ortasına çarpıyorum fonksiyonu, sesi kesiliyor bebenin. quarklarına ayrılıyor garibim. sonra hegel şöyle demiş, sartre şunu sıçmış, nietzsche, şopanhoyer falan derken kendimi yatakta sigara içerken buluyorum. neyse işte. çok kullanışlı bir fonksiyon yane.
devamını gör...