ya tanrılar yoksa diye düşünen antik sümer vatandaşı

illaki olmustur bence.

6000 yil once, lan ya yoksa diye dusunen.

hatta binlerce sumerli olmustur o bicim bence. evet.

nonteizm'in tarihi değil sümerler; dinlerden bile eskidir. nitekim ilk inanç ortaya çıkmadan önce hiç bir inanç yoktu. ilk inanç ortaya çıktığından beri de hep birilerinin "ya doğru değilse" sorusunu sorageldiğini düşünüyorum. bunun tersini düşünmek insan aklına hakarettir.

peki yazılı bir medeniyet olmasına rağmen neden sümerlerde dini sorgulayan bir yazılı belge mevcut değilken, antik yunan'da bu konu açıkça tartışılabilmiştir? bence bunun nedeni sümer dini ile antik yunan dini arasındaki öğreti farkı.

bilindiği gibi sümer dini, bugün samii dinler dediğimiz, yahudilik, hristiyanlık ve islam'ın öncüsü. pek de hoşgörülü olmayan bu dinlerin ilkel atasının da hoşgörülü olmayacağı sonucuna ulaşmak zor değil.

öte yandan antik yunan dini ise bir din olmaktan çok kültüre benziyor. katı yasaklar yok, emirler yok. tanrıları bile kusurlu ve insana benziyor. dolayısıyla böyle bir inanç sisteminin içinden eleştiri çıkası da son derece doğal. antik yunan dini içerisinden eleştirinin ortaya çıkmasıyla birlikte içerisinden bilimi de doğurmuştur.