yılbaşı ağaçları neden var sorusu
başlık "different utopia" tarafından 31.12.2020 15:31 tarihinde açılmıştır.
1.
aralık 1848’de bir illüstrasyon, kraliçe victoria, prens albert ve çocuklarını bir noel ağacına bakarken tasvir ediyor. c: getty
bir düşünürsek, noel ağaçları biraz farklı bir gelenektir. her aralık ayında dünyanın çeşitli bölgelerindeki insanlar en yakın ormana giderler, bir ağacı keserler, evlerine sürüklerler, onu ışıklar, süslemeler ve allı pullu eşyalar ile süslerler ve sonra ocak ayında kaldırımın kenarına bırakırlar.
ancak, pagan kış gündönümü kutlamalarının bir parçası olarak eski zamanlardan beri yaprak dökmeyen dallar, mevsimsel dekorların vazgeçilmezi olmuştur. sydney üniversitesi’nde dini araştırmalar profesörü carole cusack, ‘’kış ortası festivallerindeki yaprak dökmeyen dallar, antik dünyadan beri gelenekseldi. yaşamın ve ışığın ölüm ve karanlığa karşı zaferini simgeliyor.’’ diyor.
bu pagan geleneklerinin bizim bildiğimiz şekillerde ‘gelenek’ haline dönüşmesi tam olarak nerede ve ne zaman oldu bilinmiyor. birkaç ülke noel ağacının doğum yeri olduklarını iddia ediyor ve bunların ne anlama geldiğini açıklamaya çalışan rakip mitolojileri var. ancak noel ağaçları dünyanın dört bir yanında görünürken kökenleri, bol miktarda yaprak dökmeyen ormanlara sahip olan bölgelere, özellikle de kuzey avrupa’ya kadar izlenir. işte noel ağacının nasıl modern bir ikona dönüştüğüne ve yeni geleneklere nasıl ilham verdiğine bir bakalım.
kuzey avrupa’dan karşıt iddialar
letonya ve estonya, ilk noel ağacına ev sahipliği yaptıklarını iddia ediyorlar. letonya, noel ağacı geleneklerini, kara kafalar evi olarak adlandırılan bir tüccar loncasının şehrin içinden bir ağaç taşıdığı, süslediği ve daha sonra yaktığı 1510 yılına kadar izler. bu arada estonya, 1441’de başkenti tallinn’de aynı lonca tarafından düzenlenen benzer bir festivalin kanıtı olduğunu söyleyerek bu iddialara karşı çıkıyor.
tarihçiler her iki iddiaya da şüphe düşürdüler. riga’daki letonya milli kütüphanesi’nden gustavs strenga, 2016’da new york times’a loncanın şenliklerinin noel ile ilgisi olmadığını söyledi. ancak bu, iki ülkeyi övünme hakları için savaşmaktan alıkoymadı.
almanya’da yılbaşı ağacının kökeni
bunun yerine cusack, bildiğimiz şekliyle noel ağacının 16. yüzyılda alsas bölgesinde doğmuş olma ihtimalinin daha yüksek olduğunu söylüyor. (şimdi fransa’nın bir parçası olan bölge, o zamanlar alman toprağı olarak kabul ediliyordu.) tarihsel kayıtlar, 1539’da strasbourg katedrali’nde bir noel ağacının dikildiğini ve bu geleneğin bölge genelinde o kadar popüler hale geldiğini ve freiburg şehrinin 1554’te noel için ağaç kesmeyi yasaklandığını gösteriyor.
sözlü gelenekler, ağacın anlamı için bir dizi farklı açıklama sunuyor. bazıları, adem ve havva hakkında bir ortaçağ oyununda yer alan cennet bahçesi’nin bir sembolü olan cennet ağacından ilham alındığını öne sürüyor. diğerleri, noel ağacının noel piramitlerinden, yaprak dökmeyen ağaç dalları ile süslenmiş ahşap yapılardan ve dini figürlerden evrimleştiğine inanıyor. cusack bu teorilerin herhangi bir özü olduğuna inanmıyor; bunun yerine, ‘’noel ağacının hıristiyanlık bağlamında dini açıdan tarafsız olması amaçlanmıştı.’’ diyor.
birleşik krallık’ta ağaçlar moda oluyor
18. yüzyılın ortalarında kral ııı. george ile evlenen bir alman düklüğünün prensesi kraliçe charlotte’ın ilk noel ağacını kraliyet ailesine tanıttığı düşünülüyor. ancak noel ağaçlarını bugün oldukları mevsim simgesi konumuna getiren başka bir ingiliz kraliçesiydi.
1848’de kraliçe victoria ve eşi prens albert; ıllustrated london new süslenmiş bir noel ağacının etrafında toplanan ailelerinin bir resmini yayınladığında, dünyanın dört bir yanındaki kraliyet ailelerinin gözlemcilerinin hayal güçlerini ele geçirdiler. kraliçe victoria, zamanının trend ve moda belirleyicisiydi ve bu nedenle gelenek tüm dünyaya yayıldı.
abd’de ağaç süsleme törenleri
almanya’nın noel ağacı geleneği de muhtemelen abd’ye 18. yüzyılın sonlarında, hessian birliklerinin devrim savaşı’nda savaşmak için ingilizlere katıldığı zaman geldi. devam eden yıllarda, alman göçmenler de geleneği abd’ye getirdiler. tarihçi penne restad, zamanla geleneğin diğer amerikalılar için bir hayranlık noktası haline geldiğini söylüyor.
amerikalı aileler, philadelphia merkezli godey’s lady’s book dergisinin ıllustrated london news’teki kraliyet ailesinin noel sahnesini yeniden yayınlaması ile 1850’den sonra noel ağacını daha yaygın bir şekilde benimsedi. ancak dergi, victoria’nın tacını ve albert’in kraliyet kuşağını bir amerikan ailesinin versiyonuna dönüştürmek için birkaç değişiklik yaptı.
rusya’daki yılbaşı ağaçları
noel ağaçları uzun zamandır rusya’da bir gelenek olmuştur. yine de bu günlerde her aralık ayında kremlin’in katedral meydanı’nı aydınlatan parlak renklerle dekore edilmiş ağaçlar noel için değil. bu ağaçlar, (yolka da denebilir) rus devrimi’nin ardından noel ağaçlarının yasaklanmasından doğan bir gelenek.
1920’lerde yeni kurulan sovyet hükümeti, noel gibi ‘burjuva’ gelenekleri olarak gördüğü şeyden başlayarak, dine karşı bir kampanya başlattı. noel ağaçları ve diğer gelenekler yasaklandığında, laik rejim vatandaşları bunun yerine yeni yılı kutlamaya teşvik etmeye başladı.
iskandinavya’da ağaç yağmalama
17. yüzyıldan beri iskandinav aileleri, noel ağaçlarını tatlılar için atmadan önce yağmalamak için bir bayram günü ayırdılar. 13 ocak’ta kutlanan aziz knut günü, adını 11. yüzyılda hüküm süren kral canute’den almıştı. noel döneminin 12 gün sürdüğü diğer ülkelerden farklı olarak, özellikle isveç’te kutlanan tatil, noel’in 20. ve son günü olarak kabul edilir.
aziz knut günü’nü kutlamak için aileler noel ağaçlarına çocukların baskın yapması için kurabiye ve diğer ikramlar asarlar. bir aile ağacını süslemesini bitirdiğinde, insanlar törenle kapıdan dışarı çıkarken şarkı söylerler. (norveç’te ağaçlar kesilir ve şömineye atılır.)
bir düşünürsek, noel ağaçları biraz farklı bir gelenektir. her aralık ayında dünyanın çeşitli bölgelerindeki insanlar en yakın ormana giderler, bir ağacı keserler, evlerine sürüklerler, onu ışıklar, süslemeler ve allı pullu eşyalar ile süslerler ve sonra ocak ayında kaldırımın kenarına bırakırlar.
ancak, pagan kış gündönümü kutlamalarının bir parçası olarak eski zamanlardan beri yaprak dökmeyen dallar, mevsimsel dekorların vazgeçilmezi olmuştur. sydney üniversitesi’nde dini araştırmalar profesörü carole cusack, ‘’kış ortası festivallerindeki yaprak dökmeyen dallar, antik dünyadan beri gelenekseldi. yaşamın ve ışığın ölüm ve karanlığa karşı zaferini simgeliyor.’’ diyor.
bu pagan geleneklerinin bizim bildiğimiz şekillerde ‘gelenek’ haline dönüşmesi tam olarak nerede ve ne zaman oldu bilinmiyor. birkaç ülke noel ağacının doğum yeri olduklarını iddia ediyor ve bunların ne anlama geldiğini açıklamaya çalışan rakip mitolojileri var. ancak noel ağaçları dünyanın dört bir yanında görünürken kökenleri, bol miktarda yaprak dökmeyen ormanlara sahip olan bölgelere, özellikle de kuzey avrupa’ya kadar izlenir. işte noel ağacının nasıl modern bir ikona dönüştüğüne ve yeni geleneklere nasıl ilham verdiğine bir bakalım.
kuzey avrupa’dan karşıt iddialar
letonya ve estonya, ilk noel ağacına ev sahipliği yaptıklarını iddia ediyorlar. letonya, noel ağacı geleneklerini, kara kafalar evi olarak adlandırılan bir tüccar loncasının şehrin içinden bir ağaç taşıdığı, süslediği ve daha sonra yaktığı 1510 yılına kadar izler. bu arada estonya, 1441’de başkenti tallinn’de aynı lonca tarafından düzenlenen benzer bir festivalin kanıtı olduğunu söyleyerek bu iddialara karşı çıkıyor.
tarihçiler her iki iddiaya da şüphe düşürdüler. riga’daki letonya milli kütüphanesi’nden gustavs strenga, 2016’da new york times’a loncanın şenliklerinin noel ile ilgisi olmadığını söyledi. ancak bu, iki ülkeyi övünme hakları için savaşmaktan alıkoymadı.
almanya’da yılbaşı ağacının kökeni
bunun yerine cusack, bildiğimiz şekliyle noel ağacının 16. yüzyılda alsas bölgesinde doğmuş olma ihtimalinin daha yüksek olduğunu söylüyor. (şimdi fransa’nın bir parçası olan bölge, o zamanlar alman toprağı olarak kabul ediliyordu.) tarihsel kayıtlar, 1539’da strasbourg katedrali’nde bir noel ağacının dikildiğini ve bu geleneğin bölge genelinde o kadar popüler hale geldiğini ve freiburg şehrinin 1554’te noel için ağaç kesmeyi yasaklandığını gösteriyor.
sözlü gelenekler, ağacın anlamı için bir dizi farklı açıklama sunuyor. bazıları, adem ve havva hakkında bir ortaçağ oyununda yer alan cennet bahçesi’nin bir sembolü olan cennet ağacından ilham alındığını öne sürüyor. diğerleri, noel ağacının noel piramitlerinden, yaprak dökmeyen ağaç dalları ile süslenmiş ahşap yapılardan ve dini figürlerden evrimleştiğine inanıyor. cusack bu teorilerin herhangi bir özü olduğuna inanmıyor; bunun yerine, ‘’noel ağacının hıristiyanlık bağlamında dini açıdan tarafsız olması amaçlanmıştı.’’ diyor.
birleşik krallık’ta ağaçlar moda oluyor
18. yüzyılın ortalarında kral ııı. george ile evlenen bir alman düklüğünün prensesi kraliçe charlotte’ın ilk noel ağacını kraliyet ailesine tanıttığı düşünülüyor. ancak noel ağaçlarını bugün oldukları mevsim simgesi konumuna getiren başka bir ingiliz kraliçesiydi.
1848’de kraliçe victoria ve eşi prens albert; ıllustrated london new süslenmiş bir noel ağacının etrafında toplanan ailelerinin bir resmini yayınladığında, dünyanın dört bir yanındaki kraliyet ailelerinin gözlemcilerinin hayal güçlerini ele geçirdiler. kraliçe victoria, zamanının trend ve moda belirleyicisiydi ve bu nedenle gelenek tüm dünyaya yayıldı.
abd’de ağaç süsleme törenleri
almanya’nın noel ağacı geleneği de muhtemelen abd’ye 18. yüzyılın sonlarında, hessian birliklerinin devrim savaşı’nda savaşmak için ingilizlere katıldığı zaman geldi. devam eden yıllarda, alman göçmenler de geleneği abd’ye getirdiler. tarihçi penne restad, zamanla geleneğin diğer amerikalılar için bir hayranlık noktası haline geldiğini söylüyor.
amerikalı aileler, philadelphia merkezli godey’s lady’s book dergisinin ıllustrated london news’teki kraliyet ailesinin noel sahnesini yeniden yayınlaması ile 1850’den sonra noel ağacını daha yaygın bir şekilde benimsedi. ancak dergi, victoria’nın tacını ve albert’in kraliyet kuşağını bir amerikan ailesinin versiyonuna dönüştürmek için birkaç değişiklik yaptı.
rusya’daki yılbaşı ağaçları
noel ağaçları uzun zamandır rusya’da bir gelenek olmuştur. yine de bu günlerde her aralık ayında kremlin’in katedral meydanı’nı aydınlatan parlak renklerle dekore edilmiş ağaçlar noel için değil. bu ağaçlar, (yolka da denebilir) rus devrimi’nin ardından noel ağaçlarının yasaklanmasından doğan bir gelenek.
1920’lerde yeni kurulan sovyet hükümeti, noel gibi ‘burjuva’ gelenekleri olarak gördüğü şeyden başlayarak, dine karşı bir kampanya başlattı. noel ağaçları ve diğer gelenekler yasaklandığında, laik rejim vatandaşları bunun yerine yeni yılı kutlamaya teşvik etmeye başladı.
iskandinavya’da ağaç yağmalama
17. yüzyıldan beri iskandinav aileleri, noel ağaçlarını tatlılar için atmadan önce yağmalamak için bir bayram günü ayırdılar. 13 ocak’ta kutlanan aziz knut günü, adını 11. yüzyılda hüküm süren kral canute’den almıştı. noel döneminin 12 gün sürdüğü diğer ülkelerden farklı olarak, özellikle isveç’te kutlanan tatil, noel’in 20. ve son günü olarak kabul edilir.
aziz knut günü’nü kutlamak için aileler noel ağaçlarına çocukların baskın yapması için kurabiye ve diğer ikramlar asarlar. bir aile ağacını süslemesini bitirdiğinde, insanlar törenle kapıdan dışarı çıkarken şarkı söylerler. (norveç’te ağaçlar kesilir ve şömineye atılır.)
devamını gör...