bir ülkenin gelişmişlik seviyesini gösteren detaylar

sürekli "kadına şiddet yapmama, sokaklara çöp atmama, kedileri sevme" şekillerinde özetleniyor olsa da, aslında çok basit iki kuralın varlığı gelişmişliği ve medeni yaşantıyı gösteriyor bence. tek tek yazmaktansa, bunu kurallaştırmalıyız.

kural 1: bir kişinin yapacağı bir eylemin diğer tüm canlılara yapacağı potansiyel etki.
kural 2: herkesin bu davranışı sergilemesi durumunda bu eylemin diğer tüm canlılara yapacağı potansiyel etki.

örneğin kişi sokağa küçük bir ambalaj parçası atıyor olsun. bu eylem bir canlıya zarar verir mi? evet, çözünemeyen plastikler toprağa zarar verir. o zaman bu davranışı sergileme.

örneğin kişi belediye bütçesinden kendi hesabına bütçeyi etkilemeyecek kadar az ancak kendini paklamaya yetecek kadar bir tutarı zimmetine geçirsin. ilk kural gereği, bu spesifik olarak bir canlıya zarar verir mi? belki hayır. ancak ikinci kural gereği herkes bu davranışı sergiler ise ne olur? pek çok canlı bundan zarar görebilir.