tolstoy'un evlilik ve cinsellik üzerine görüşlerini isa öğretisiyle harmanlayarak küçük bir hikaye üzerinden aktardığı eseri. kitap hakkında konuşmadan önce, kitabın isminin, eserde de kilit bir rol oynayan beethoven'ın kreutzer sonat adlı keman-piyano sonatından geldiğini söyleyelim.
kitap özet itibarıyla bir tren yolculuğunda bir grubun sohbeti sonucu o günün rusya toplumunun evliliğe dair bakış açısının analizi ile başlar. ardından sohbet anlatıcı ve pozdnişev arasındaki evlilik ve cinsellik üzerine konuşmayla devam eder. pozdnişev kıskançlık üzerine karısını öldürmüştür ve bu cinayetten sonra evlilik ve cinsellik üzerine gerçekleri öğrendiğini düşünmektedir. tolstoy pozdnişev üzerinden evliliğe ve cinselliğe dair görüşlerini paylaşır. aslında ilk başta schopenhauer’cu bir tarzda cinselliği türün devamlılığı için hayvansal bir dürtü olarak görse de, kitabın ilerleyen sayfalarında tolstoy'un hayatının son dönemlerinde tutku derecesinde bağlılık gösterdiği hristiyan öğretisinin izleri görülür. pozdnişev’e yani tolstoy'a göre evlilik ve aşk mümkün değildir, çünkü insan doğası gereği aldatmaya ve çok eşliliğe meyillidir. zaten isa nikahı ve evliliği buyurmamıştır. bu nedenle yapılması gereken nefse hakim olmak ve tanrı ve insanlık yararına isa öğretisine uygun yaşamaktır. cinsellik ise bütün nefretin, namussuzlukların, ikiyüzlüklerin sebebidir ve insanlar bunu gizlemek için evlenirler.
aslında insan doğasına ve evliliğe dair çarpıcı tespitlere sahip bir kitap. lakin buram buram kokan hristiyanlık etkisi zaman zaman yazarın düşüncelerini ciddiye almayı engelliyor. ayrıca yer yer tolstoy’un bilim karşıtı tavır takındığını söyleyelim. okuması gereken bir eser.
kitapta ilgi çekici cümleler de şöyle:
sayfa 33
herhangi bir konuda kendisinden daha kötüsünü bulamayacak, bulunca benden kötüsü de var diyerek gururlanıp, kendinden hoşnut olmayacak tek bir alçak yoktur.
sayfa 61
yanlış bir yaşam sürdüğü sırada durumunun berbatlığını görmemek amacıyla etrafını bir duman tabakasıyla örtebilen insan için bu hem bir kurtuluş yolu, hem de idam kararı demektir.
sayfa 85
müziğin etkisi ile hissetmediğim bir şeyi hissedebilirmişim, anlamadığım bir şeyi anlayabilirmişim, yapamadığım bir şeyi yapabilirmişim gibi gelir bana.
sayfa 90
insan, karar verilemeyen çelişkili durumlar çemberi içinde dönüp dururken sigara içer.
devamını gör...