afife jale

tiyatro tarihimizde sahneye çıkan ilk kadın oyuncumuzdur, değerimizdir.
adını yaşatmak adına afife tiyatro ödülleri her yıl sahiplerini bulmaktadır.

daha detaylı bilgi almak için.

tiyatro sahnesine çıkan ilk "türk kökenli" kadın oyuncumuzdur.
tiyatro sahnesine çıkan ilk kadın oyuncumuz (bkz: madam agavni) 'dir.

uyuşturucu bağımlılığı sebebiyle ömrünün son dönemleri bakırköy akıl ve sinir hastalıkları hastanesi'nde geçmiş. hayatı şahin kaygun tarafından filme, nezihe araz tarafından da tiyatroya konu oldu.

morfinmandır. sahnede gerçekleştirdiği devrimler yok sayılamaz.

kendisi hakkına yazım: buradan

her sene afife jale anısına türk tiyatrosundaki bir kadına ödül verilir efem... afife jaleyi bu kadar önemli kılan nedir bunun üzerine konuşmak istedim.
jale 1902 kadıköy doğumludur. orta halli, kültürlü bir ailede dünyaya gelir. asıl ismi afife olmasına rağmen sahnede oynadığı jale isimli bir karekterden dolayı jale olarak bilinir.
sevgili dostlar; jale 1918 yılında ailesinin de isteği ile istanbul kız sanayi mektebinde eğitim almaya başlar.
müslüman toplumlarda kadınların sahneye çıkması yasaktır malumunuz, ama ilerde edeceği mücadelelerin ilk adımını böylelikle atar.
osmanlı güzellikler ev yada orjinal ismiyle dârü’l-bedâyi-i osmânî'yeye de değinmeden geçmeyelim. osmanlı imparatorluğunda kurulan ilk konservatuvardır. daha sonraları okul kimliğinden çıkarılmış ve tiyatro topluluğuna dönüşmüştür. günümüzde istanbul şehir tiyatrolarının tam karşılığıdır. tiyatronun gelişmesini büyük katkıları olmuştur.
bu topluluk sadece kadınlara yönelik oyunlarda oynaması için sınav açar ve bu sınavı jale ve behire,beyza, memduha katılarak kazanır. toplamda 4 kadın.
daha sonra ikisi zaten müslüman kadınlara sahnenin yasak olduğunu, asla sahneye çıkamayacaklarını düşünerek bırakırlar.
2 kadın ise yollarına devam eder. jale ve refika...
refika suflör olarak, jale ise stajyer oyuncu olarak kadroya alınır.
1920'ye kadar sadece provalarda yer alır.
müslümanlar için yasak olan sahne, gayrimüslimler kadınlar için serbestti. o sıralar kadıköy tiyatrosunda ermeni tiyatro oyuncusu eliza binemeciyan hüsyin suatın eseri yamalar isimli oyunda ''emel'' rolünde oynuyordu. aileden oyuncu olan eliza ailesi ile birlikte parise gitme kararı alınca emel rolünü oynayacak bir kadına ihtiyaç hasıl oldu. emel rolünü darülbedai jaleye verir.
il sahneye çıkması 18 yaşına denk gelen jale; daha sonraları verdiği bir röportajda o geceyi ''hayatımda mutlu olduğum ilk gece'' olarak tanımlayacaktır.
müslüman kadının sahneye çıkması yasaktır demiştik o gece polis tiyatroya gelir efem...ilk sefer uyarıda bulunmak için gelir polis...
hee tamam derler, sonra peş peşe ''tatlı sır'' ve ''odalık'' oyunlarında oynar... tutuklamak için gelen polisten kaçarak yırtar. sonra yakalanır tabe...
polisten kaçamazsın...
o sırada içişleri bakanlığı bir genelge daha yayınlayarak müslüman kadınların sahneye çıkamayacağını bir kez daha vurgular. jalenin karakolda yaşadığı kötü muamele ve bu genelge ile hem gururu hem inancı kırılır...
ailesi tarafından dışlanır, yalnızlaşır...tiyatroda sıkı uyarılar sebebiyle kapıları yüzüne kapatır...
bu sırada bir bestekar olan selahattin pınar ile bir konserde tanışır ve evlenir...
tiyatrodan uzak kaldığı bu dönemde baş ağrıları migrene dönüşür. ağrılar için aldığı morfin onu bağımlı hale getirir...
cumhriyetin ilanıyla birlite kadınların sahneye çıkmasında ki engel kalkar ve burhanettin tepsi kumpanyası ile anadoluyu şehr şehir gezer ve oyunlarda yer alır..
sağlığı bozulan jale, eşinden sağlık sorunları sebebi ile boşanır ve ömrünün son yıllarını bakırköy ruh ve sinir hastalıklarında geçirir....
henüz 39 yaşındayken hayata gözlerini yuman bu kadın, bana nedense satranç oyuncusu bobby fischer'ı anımsatıyor.
bobby fischer dünyaya karşı belgeselinde bobby şöyle diyordu '' ben sadece satranç oynamak istiyorum''
jale de sadece ''oyun oynamak'' istiyordu... bu insanların sırtına bu kadar yük bindirmek neden?
''''

kadın rollerinde, kadın kılığına girmiş erkeklerin yani "zenne"lerin ve gayrimüslim kadınların bulunabildiği bir dönemde, sahne tutkusuyla ortaya çıkmış cesur bir kadındır. sahne kadar sevgilisi selahattin beye de tutkundur ve yaşadığı ikilemlerle uyuşturucu batağına düşer. nitekim türk tiyatro tarihinde bir dönüm noktası yaratırken kendi hayatında da son çıkmaza sürüklenerek gencecik yaşında hayata veda eder.

ilk müslüman -kadın tiyatro sanatçısıdır.

ilk müslüman -kadın tiyatro sanatçısıdır.... ulan nereden biliyorsunuz, türk diye hemen "ilk müslüman tiyatrocu" bla bla. oyundan sonra hatim mi indiriyormuş?

selahattin pınar'ın büyük aşkı.

biri çalgıcı diğeri tiyatrocu diye babaları tarafından reddedilen iki gencin acılı aşkının kahramanları selahattin pınar ve afife jale.

selahattin pınar'ın uğruna yaptığı iki bestesi var. güneşimden gelsin onlar da:

"nereden sevdim o zalim kadını"
"anladım sevmeyeceksin beni sen nazlı çiçek"

ed: selahattin pınar - afife jale

ankara, ulus'taki devlet opera ve balesi girişinde kocaman bir heykeli bulunan, ilk türk ve müslüman kadın tiyatro oyuncusu. ayrıca bence o dönemin en güzel kadınlarından biri.

selahattin pınar haklıydı.

1902/1941 yılları arasında yaşamış türk tiyatrocu.

türk tiyatrosunda sahneye çıkan ilk müslüman kadın oyuncu olmasıyla bilinmiştir.

kadın olduğu için tiyatrodan uzaklaştırılmak istenmiş, adab-ı islamiyyeye mugayir hareket etmek suç sayıldığı gerekçesi ile tutuklanmasına ramak kalmış, o ise tiyatroyu bırakmamıştır.
afife jâle
39 yaşında madde bağımlılığı nedeniyle hayatını kaybetmiştir.

türk tiyatrosu adına attığı adımla müslüman türk kadınının sahneye çıkmasının öncüsü olmuştur.
çalkantılı hayatı morfinle tanışmasıyla dibe vurmuş, 39 yaşında vefat etmiştir.
selahattin pınar ile yaşadıkları tutkulu aşk geride hüzün dolu şarkılar kalmasına sebep olmuştur.
adına tiyatro ödülleri verilen bu efsane kadın, bir yanıyla örnek alınacakken diğer yanıyla kaçınılması gereken biridir.