ahmet mithat efendi

(bkz: tanzimat)ta yenileşme hareketini en geniş anlamda gerçekleştiren sanatçıdır. eserlerini halkın eğitimi ve bilgilenmesi için yazmıştır. romanlarında olayların akışını keserek okuyucuya didaktik bilgiler verir. amacı eğlendirerek öğretmektir. eserleri çoğunlukla teknik bakımdan yeterli değildir. özetle ahmet mithat halk ve hizmet adamıdır diyebiliriz.

felatun bey ve rakım efendi romanında, rakım efendinin kadınlarla içli dışlı yaşam sürmesini iyi bir şekilde lanse edilmesi çok saçmaydı. bu efendinin kitabın sonunda bir arkadaşını ve evindeki yardımcısını hamile bıraktığı yerleri okuyunca sinirlenmeden edemedim. felatun bey en baştan beri özenti, kişiliksiz ancak rakım efendi iyi gibi gösterilen ama başka bir tabirle yere bakan yürek yakan biri olması kitaptan soğuttu. dönemine göre değerlendirecek olursak da ahmed midhat efendiyi tebrik etmek lazım çünkü ne kadar yanlış bir yolla olsa da edebiyatta yeniliğe adım atan ilk yazarlardandır.

türk edebiyatındaki ilk hikayeyi yani letaifi rivayet’i yazan yazarımızdır.

manevi kızı olarak gördüğü ve ahmet cevdet paşanın kızı fatma aliye hanımla mektuplaşmaları pek bilinmese de osmanlı entelektüel camiasının ne seviyede olduğunu göstermesi bakımından ehemmiyet arz eder. halk için yazdığını iddia edip ona uygun üslupla yazan kalem üstadıdır.

''ansiklopedizm'' akımının en önemli temsilcisidir. akla gelen her konuda yazma azim ve gayreti ile hareket etmiştir. çağdaşları o'nu ''kırk beygir gücünde yazma makinesi'' olarak nitelemişlerdir. amerikalı bir türk tarihçisi olan prof. carter findley, her konuda kalemini konuşturmak isteyen ahmet mithat efendi'yi ''her sanatın çırağı olan hiçbir sanatın ustası olamaz.'' atalar sözünün ışığında ele alarak anlatmıştır. ahmet mithat efendi de aslında her konu hakkında yeterli uzmanlığa sahip olmadığı halde kalemine sınır koymadığını kabul etmektedir. oğluna verdiği nasihatlerde bunun nedenini şöyle ifade ediyor:



yine cemil meriç, ''kırk ambar''ında, ahmet mithat'ın düşüncemizin öncü kişilerinden olduğunu şu satırlarıyla beyân etmiştir: ''hepimiz mithat efendi'nin çocuklarıyız. ilmî tecessüsümüz yüz yıldır o'nun çizdiği sınırı aşamadı. rıza tevfik veya hilmi ziya, felsefeyle uğraşan birer ahmet mithat; hüseyin rahmi'yle kemal tahir, hikâyeci ahmet mithat'ın devamcıları... ahmet rasim'den ahmet kemal'e, peyami safa'dan burhan felek'e kadar her gazeteci bir yanıyla ahmet mithat...''

kendisi yazdığı romanlarda halktan hikayeleri kullanmıştır. bazı hikayeleri kişilerin izni olmadan da kullanmıştır. bu nedenle de başı belaya girmiştir.

yazı makinemizin en büyük kaynaklarından biri vapurda gizlice dinlediği kadın dedikodularıdır. bir gün yine vapura sabahtan binmiş ve akşama kadar dedikodu yapan kadınların arkasına oturmuştur. görevlilerin dikkatini çeken bu durum sonucunda görevliler onu yakalamıştır. görevliler farklı kadınların sürekli arkasında oturup onların dibinde olmasını sapıklık olarak değerlendirmiştir. yazı makinemiz her ne kadar yazar olduğunu hikaye yazmak için dinlediğini söylese de fayda etmez. karakola çekilip dayak atılır.*

(bkz: dekadanlar)

bağdat caddesi sahil yolunun küçük bir kısmının ismi.

(bkz: ahmet mithat efendi caddesi)
(bkz: kalamış)

hakkında bir ilginç bilgi: kendisi ''kurban derisi bağışı'' olayının fikir babasıdır. alın bu bilgiyi ne yapıyorsanız yapın.