1.
13. yüzyıl’ da anadolu selçuklu devleti’ nin yönetimindeki zaafın ve liyakatsızlığın yol açtığı, dünya tarihindeki en önemli isyanlardan biridir. isyan, 20’li yaşlardaki ikinci gıyaseddin keyhüsrev’in yönettiği anadolu selçuklu devleti’nin yok oluşunun nedenidir. 2.gıyaseddin’in sadettin köpek desteğiyle yönetime geçmesinin ardından ekonomide ve idarede yaptığı yanlışlar geri dönülemez bir hal almıştır. sonuçta sadettin köpek bizzat 2.gıyasettin’in emri ile öldürülmüştür.
1200’lü yılların anadolu’su, islamiyetin farklı akımlar ile anılmaya başlandığı yıllardır. baba ilyas bu isyanın manevi önderidir. amasya yöresinde yaşamakta olan bir türkmen şeyhidir. kimi kaynaklara göre ahaliyi kendisinin peygamber olduğuna inandırmıştır. baba ishak ise adıyaman yöresinde yaşayan ve gayrımüslimler ile kürtleri etkisi altına alan ve karma bir inanç sistemi olan batınilik temsilcisidir. orta asya gelenekleri ile islamiyet’i heterodoks islam temelinde yorumlayan mevlana celaleddin-i rumi ile hacı bektaş veli'de bu devrin bilginleridir. bazı kaynaklar hacı bektaş’ın baba ilyas’ın müridi olduğu ve kardeşi mentaş’ın bu isyanda öldürüldüğünü yazmaktadır. mevlana’nın ise yönetim etkisinde kaldığı için isyana uzak durduğu söylenmektedir. çoğu kaynak mevlana’nın ve hacı bektaş’ın bu isyanlara katılmadığı konusunda hemfikirdir.
1 ağustos 1240 günü baba ishak’ın ayaklanmasıyla başlayan isyan, adıyaman, kahta, gerger, malatya’nın ele geçirilmesiyle hızla büyümüştür. sivas önlerinde selçuklu kuvvetlerinin yenilgisiyle yöredeki türkmen boyları da isyana katılmış ve ayaklanmanın boyutu daha da artmıştır. baba ishak’ın amacı amasya kalesi'ndeki isyancı baba ilyas ile birleşmektir. fakat baba ilyas, selçuklulara karşı amasya kalesindeki direnişi kaybetmiş ve idam edilerek surlardan aşağı cesedi sallandırılmıştır. baba ilyas’ın öldüğü haberi, o sırada kırşehir’in malya ovası'ndaki baba ishak’ın isyancılarına ulaşmış ama isyancılar baba ilyas’ın öldüğüne değil beyaz bir at ile göğe yükselip tanrıdan destek getireceğine inandırılmıştır. sonuçta kadın ve çocuklar hariç ,baba ishak ve taraftarları kılıçtan geçirilmiş ve isyan kanlı bir şekilde bastırılmıştır. bu isyan genel hatlarıyla ekonomik sıkıntılar çeken halkçı islam’ın, iranlılar etkisindeki selçuklu islamı’na karşı ayaklanmasıdır. bu isyan ile anadolu selçukluları'nın zayıfladığını gören moğol imparatorluğu 3 temmuz 1243 tarihindeki kösedağ savaşı ile anadolu selçuklu devleti’nin hakimiyetine son vermiştir.
1200’lü yılların anadolu’su, islamiyetin farklı akımlar ile anılmaya başlandığı yıllardır. baba ilyas bu isyanın manevi önderidir. amasya yöresinde yaşamakta olan bir türkmen şeyhidir. kimi kaynaklara göre ahaliyi kendisinin peygamber olduğuna inandırmıştır. baba ishak ise adıyaman yöresinde yaşayan ve gayrımüslimler ile kürtleri etkisi altına alan ve karma bir inanç sistemi olan batınilik temsilcisidir. orta asya gelenekleri ile islamiyet’i heterodoks islam temelinde yorumlayan mevlana celaleddin-i rumi ile hacı bektaş veli'de bu devrin bilginleridir. bazı kaynaklar hacı bektaş’ın baba ilyas’ın müridi olduğu ve kardeşi mentaş’ın bu isyanda öldürüldüğünü yazmaktadır. mevlana’nın ise yönetim etkisinde kaldığı için isyana uzak durduğu söylenmektedir. çoğu kaynak mevlana’nın ve hacı bektaş’ın bu isyanlara katılmadığı konusunda hemfikirdir.
1 ağustos 1240 günü baba ishak’ın ayaklanmasıyla başlayan isyan, adıyaman, kahta, gerger, malatya’nın ele geçirilmesiyle hızla büyümüştür. sivas önlerinde selçuklu kuvvetlerinin yenilgisiyle yöredeki türkmen boyları da isyana katılmış ve ayaklanmanın boyutu daha da artmıştır. baba ishak’ın amacı amasya kalesi'ndeki isyancı baba ilyas ile birleşmektir. fakat baba ilyas, selçuklulara karşı amasya kalesindeki direnişi kaybetmiş ve idam edilerek surlardan aşağı cesedi sallandırılmıştır. baba ilyas’ın öldüğü haberi, o sırada kırşehir’in malya ovası'ndaki baba ishak’ın isyancılarına ulaşmış ama isyancılar baba ilyas’ın öldüğüne değil beyaz bir at ile göğe yükselip tanrıdan destek getireceğine inandırılmıştır. sonuçta kadın ve çocuklar hariç ,baba ishak ve taraftarları kılıçtan geçirilmiş ve isyan kanlı bir şekilde bastırılmıştır. bu isyan genel hatlarıyla ekonomik sıkıntılar çeken halkçı islam’ın, iranlılar etkisindeki selçuklu islamı’na karşı ayaklanmasıdır. bu isyan ile anadolu selçukluları'nın zayıfladığını gören moğol imparatorluğu 3 temmuz 1243 tarihindeki kösedağ savaşı ile anadolu selçuklu devleti’nin hakimiyetine son vermiştir.
devamını gör...