bakır

kimyasal elementler grubu üyesidir.
g.co/kgs/tW9ncC

sitokrom oksidaz,süperoksit dismutaz,tirozinaz,lizil oksidaz,dopamin beta hidroksilaz enzimlerinin kofaktörü element ve mineraldir.
kanda albümine bağlı olarak taşınır.
eksikliğinde menkes hastalığı görülebilir.

atom numarası 29 olan element.

kaplara ege'de verilen ad. ister plastik* olsun, ister teneke,* bütün kapların adı bakırdır.

istediğim saç rengidir.

simgesi cu olan, 29 atom numaralı kimyasal element.
çok iletkendir.

madenlerle ilgili bu 2. tanımımda bakır madenine bakmak isterim.#2649128 ilk tanımım lityum hakkında idi. neden madenler? madenler, zengin ve güçlü ülkelerin küçük ve geri kalmış ülkeleri sömürmelerindeki en önemli araçlardır. bu sömürüye dayanan ekonomik işgalleri dile getirebilmemin en çarpıcı yolunun da , dünyadaki bu kaynakların üzerine oynanan oyunlara bakmak olduğunu düşünüyorum. maden yazılarım bu yüzden teknik değil ekonomik ve politik içeriklidir. uyarıp , ilgisini çekmeyenin vaktini almak istemem .

bakır, yerkürede bulunan en önemli metallerdendir. önce latince'de cuprum olarak adlandırılmış, sonrasında ingilizce'de coper olmuş , zamanla da yine ingilizce copper olarak kalıcılaşmıştır. dünyadaki en büyük bakır rezervleri şili'dedir.

dünyadaki bakır üreten ilk 8 ülke ve üretim payları:
1: şili : % 27
2: peru : % 10
3: çin : % 8
4: kongo-rc : % 8
5: a:b.d. : % 6
6: avıustralya : % 4
7: rusya : % 4
8: zambia : % 4

türkiye notu : ülkemiz bakırda dışa bağımlıdır. gerekli olanın sadece %20 sini yerli kaynaklardan sağlarken, kalanını ithal etmektedir. 2020 rakamları ile bakır ithalatına 3 milyar usd ödedik.

dünya bakır pazarının en önemli oyuncuları şili' li şirketlerdir. ancak şili , amerika birleşik devletleri'nin güney amerika kıtasındaki arka bahçesi olduğundan , aslında bakır tamamıyla abd nin ve bağlı olarak ingilizlerin yönettiği bir piyasada değer biçilen, çıkarılan, işlenen ve ticareti yapılan bir ürüne dönüşmüştür.

bakırda bu üstü kapalı a.b.d. / ingiltere tekelleşmesinin , ekonomisi bakıra bağlı bazı geri kalmış ülkeler için ekonomik ve politik istikrarlarını tehdit eden bir boyutu da vardır. bu ülkelerin içinde en ağır faturayı ödeyenlerden birisi de güney afrika ülkesi zambia olmuştur. nasıl ve neden mi?

zambia daki ekonomik çöküş ve şili etkisi;

şili dünya bakır üretiminde %27 ile 1.sırada , zambia %4 ile 8. sıradadır. şili ile zambia arasındaki üretim farkına bakınca zaten piyasaya neden şili 'nin hakim olduğunu görebiliyoruz.

zambia ekonomisinin %80'i bakır ihracatına dayalıdır. bakırı işleyemeyen, satamayan bir zambia açlığa mahkumdur. olası bir bakır krizinde ne bir banka ne hükümet ne de halk ayakta kalabilir.

zambia da madenlerin özelleştirilmesi ve bu konudaki yolsuzluklar, son 70 yılda defalarca ülkenin ekonomik atardamarı olan bakırın üzerine çökmüş dev bir kabus gibidir. en son 2015 de kcm isimli bir ingiltere-hindistan kökenli madencilik şirketi zambia hükümetinin aşırı çevre kirliliği oluşması ve özelleştirme kanunlarına uyulmadığı gerekçesiyle , yeterli maden çıkarma müsaadesi vermemesiyle oluşan bakır işleme tesislerindeki kapasite boşluğunu doldurmak için ülkeye şili ' den ilave milyonlarca ton bakır sokmuştur. bir bakır zengini ülke olan zambia, şili den bakır alıyor? neresinden tutabilecek bir ticaret ki bu? şili şirketi , kcm' ye düşük kaliteli yüksek arsenikli madenlerini satıyor ve bu ülkenin insanlarını zehirleyecek ve doğasını bitirecek bir kirliliğe sebep oluyor. fark edilip olay basına yansıyana kadar milyonlarca ton yüksek arsenikli bakır zambia 'da işlenmeye devam ediliyor.

konkola copper mines ( kcm) işlemeyi durdurması yönündeki zambia maden bakanlığı ' nın tüm yaptırım ve çağrılarına rağmen 3 yıl boyunca çalışmayı durdurmadı. üstelik zehir içeren bakırları da şili 'den ithal etmeye devam etti. zambia hükümeti bir kurumuyla kcm ' nin bakır ithalatına izin verirken, başka bir kurumuyla üretimi durdurun demiş oluyordu. bu süreçte oluşan ekonomik kaos yüzünden ülke ağır bir krize sürüklendi. zambia para birimi kvaça üst üste günlük %16' lara kadar varan değer kayıpları yaşadı.

işlenmemiş bakır;


zambia da bakır madenleri;


zambia nın konumu;

ülkemizde artvin ve elazığ'da madenleri çıkarılan temiz ama az bulunabilen bir ürün. özellikle suyla temasında suyu alkalize edici özelliğinden dolayı su borularında kullanılıyor ve şifa verdiğine inanılıyor. bakırdan eşyanın evlerin giriş kısmında bulunması da nazarı önlediğine dair başka bir inanış.

diyarbakırlı arkadaşımın bakmak fiilini çekerken o zamirini söyleme biçimi...