1.
evrende gördüğümüz madde ve antimadde arasındaki dengesizliği anlatan terim.
teorik olarak büyük patlama'dan sonra evrende eşit miktarda madde ve antimadde oluşmuş olmalıydı ama gözlemlerimiz, maddenin antimaddeye baskın çıktığı yönünde. hatta antimadde hiç yok gibi diyebiliriz. zaten eğer başından beri sayıca eşit olsaydılar, birbirlerini yok ederlerdi ve evrende herhangi bir cisim ya da canlılık oluşamazdı, fotonlar dışında.
bu durumu açıklamak için birtakım teoriler var. mesela evrenin erken döneminde oldukça hızlı bir genişleme olduysa, madde ve antimadde çiftleri birbirini yok etmeden kurtulabilirdi. kozmik enflasyon gibi teoriler, bu duruma açıklık getirebilir.
bir başka ihtimal, bir şekilde bu eşitliğin bozulmasına neden olacak süreçlerin gerçekleşmiş olması. bu süreçler genel olarak temel kuvvetlerin evrenin ilk dönemlerindeki etkileşimleriyle ilgili.
diğer bir olasılık da yük eşleniği simetrisi ve yük-parite simetrisi adlı bazı fiziksel özelliklerin ihlal edilmiş olmasıdır.
bunlardan başka teoriler de var ama onlar biraz daha dolaylı açıklamar içeriyor. örneğin leptogenez denen teori, evrende önce lepton sınıfındaki parçacıkların (özellikle nötrinoların) asimetrisinin ortaya çıktığını ve bunun da baryon asimetrisine dönüştüğünü söyler.
elektrozayıf baryogeneze göre baryon asimetrisi, elektrozayıf etkileşimler sırasında ortaya çıkan bir durumdur.
evrenin başlangıç koşulları da bu asimetriye neden olmuş olabilir. örneğin ilkek kara delikler, madde ve antimadde dengesinin bozulmasına neden olmuş olabilir.
teorilerin varlığına rağmen henüz tam olarak ne olduğunu bilmediğimizi ekleyeyim.
teorik olarak büyük patlama'dan sonra evrende eşit miktarda madde ve antimadde oluşmuş olmalıydı ama gözlemlerimiz, maddenin antimaddeye baskın çıktığı yönünde. hatta antimadde hiç yok gibi diyebiliriz. zaten eğer başından beri sayıca eşit olsaydılar, birbirlerini yok ederlerdi ve evrende herhangi bir cisim ya da canlılık oluşamazdı, fotonlar dışında.
bu durumu açıklamak için birtakım teoriler var. mesela evrenin erken döneminde oldukça hızlı bir genişleme olduysa, madde ve antimadde çiftleri birbirini yok etmeden kurtulabilirdi. kozmik enflasyon gibi teoriler, bu duruma açıklık getirebilir.
bir başka ihtimal, bir şekilde bu eşitliğin bozulmasına neden olacak süreçlerin gerçekleşmiş olması. bu süreçler genel olarak temel kuvvetlerin evrenin ilk dönemlerindeki etkileşimleriyle ilgili.
diğer bir olasılık da yük eşleniği simetrisi ve yük-parite simetrisi adlı bazı fiziksel özelliklerin ihlal edilmiş olmasıdır.
bunlardan başka teoriler de var ama onlar biraz daha dolaylı açıklamar içeriyor. örneğin leptogenez denen teori, evrende önce lepton sınıfındaki parçacıkların (özellikle nötrinoların) asimetrisinin ortaya çıktığını ve bunun da baryon asimetrisine dönüştüğünü söyler.
elektrozayıf baryogeneze göre baryon asimetrisi, elektrozayıf etkileşimler sırasında ortaya çıkan bir durumdur.
evrenin başlangıç koşulları da bu asimetriye neden olmuş olabilir. örneğin ilkek kara delikler, madde ve antimadde dengesinin bozulmasına neden olmuş olabilir.
teorilerin varlığına rağmen henüz tam olarak ne olduğunu bilmediğimizi ekleyeyim.
devamını gör...
2.
''ince ayar'' çekilmiş olamaz mı?
kimse ''kesinlikle ince ayar söz konusu olamayacağını kanıtlayamaz''
ama iddia etmek mümkün
kimse ''kesinlikle ince ayar söz konusu olamayacağını kanıtlayamaz''
ama iddia etmek mümkün
devamını gör...