1.
kara deliklerin etrafında dönen gezegenlere "blanet" denir.
aslında blanet sözcüğü bilim literatürüne henüz yeni yeni girmektedir. bu yüzden türkçe'de herhangi bir karşılığı şu ana kadar olmayan bir kelimedir. konu hakkında türk dil kurumu'nun nasıl bir kelime üreteceği ise ayrı bir merak konusu. blanet'lerin literatüre yeni yeni girmesinin sebebi ise kara delik etrafında dönen gezegenlerin yeni yeni keşfediliyor olmasıdır. blanetler, kara deliklerin etrafında dönüyor, peki bu nasıl mümkün olabiliyor ?
etrafından dönüyor dediğimiz durum olay ufku dediğimiz yerden döndüğü anlamına gelmiyor. çünkü kara deliğin olay ufkuna girdiğiniz vakit artık kaçışınız neredeyse mümkün değildir. blanet adı verilen gezegenler karadeliklerin muhtemeldir ışık yılları ölçeğinde uzaklarından dönmektedir. bu da olay ufkuna girmedikleri anlamına geliyor. öyle ki, yapılan araştırmalara göre kara delikten 10 ışık yılı uzakta bile dönebiliyorlar. 1 ışık yılı nedir diye soracak olursak eğer; ışık yılı tabiri uzaydaki çok çok büyük mesafeli uzaklıkları açıklayabilmek için söylenen ve yaklaşık hesaplamalara göre 9,46 trilyon kilometreye (9,46×1012 km) tekabül eden uzaklık ölçüsü birimidir.
blanetlerin nasıl oluştuğuna gelince, muhtemelen kara deliklerin disklerinin için meydana geliyorlar. blanetlerin herhangi bir yıldızı elbette yok çünkü yörüngesinde hareket ettikleri ve döndükleri şey kara delik. kara deliğin etrafını belki de milyarlarca yılda dönen blanet'ler belki de tıpkı bizim gibi, biz nasıl güneş'in doğuşunu izliyorsak onlar da kara deliklerin doğuşunu izliyor olmaları mümkün. tabi izleyecek birileri varsa. karadelik yerinde sabit kalıyor ancak blanet kara deliğin etrafında dönerken kendi etrafında da döndüğü için gece - gündüz meydana geliyor olabilir. tabii burdaki gece gündüz tabiri bizim gece gündüzümüzden çok farklı. kara deliğin gece gündüzü diye düşünsek daha iyi olur. kara delikler kütlelerinden ötürü binlerce gezegene aynı anda sahip bir sistemin yapı taşı oluyor da diyebiliriz. ancak kara deliklerin karakteristik özelliği yutmak olduğu için olay ufkuna giren her şeyi yutarak yok eder. bunu da tahmin etmek çok zor değil.
kaynak: instagram.com/uzaydakibilimci
aslında blanet sözcüğü bilim literatürüne henüz yeni yeni girmektedir. bu yüzden türkçe'de herhangi bir karşılığı şu ana kadar olmayan bir kelimedir. konu hakkında türk dil kurumu'nun nasıl bir kelime üreteceği ise ayrı bir merak konusu. blanet'lerin literatüre yeni yeni girmesinin sebebi ise kara delik etrafında dönen gezegenlerin yeni yeni keşfediliyor olmasıdır. blanetler, kara deliklerin etrafında dönüyor, peki bu nasıl mümkün olabiliyor ?
etrafından dönüyor dediğimiz durum olay ufku dediğimiz yerden döndüğü anlamına gelmiyor. çünkü kara deliğin olay ufkuna girdiğiniz vakit artık kaçışınız neredeyse mümkün değildir. blanet adı verilen gezegenler karadeliklerin muhtemeldir ışık yılları ölçeğinde uzaklarından dönmektedir. bu da olay ufkuna girmedikleri anlamına geliyor. öyle ki, yapılan araştırmalara göre kara delikten 10 ışık yılı uzakta bile dönebiliyorlar. 1 ışık yılı nedir diye soracak olursak eğer; ışık yılı tabiri uzaydaki çok çok büyük mesafeli uzaklıkları açıklayabilmek için söylenen ve yaklaşık hesaplamalara göre 9,46 trilyon kilometreye (9,46×1012 km) tekabül eden uzaklık ölçüsü birimidir.
blanetlerin nasıl oluştuğuna gelince, muhtemelen kara deliklerin disklerinin için meydana geliyorlar. blanetlerin herhangi bir yıldızı elbette yok çünkü yörüngesinde hareket ettikleri ve döndükleri şey kara delik. kara deliğin etrafını belki de milyarlarca yılda dönen blanet'ler belki de tıpkı bizim gibi, biz nasıl güneş'in doğuşunu izliyorsak onlar da kara deliklerin doğuşunu izliyor olmaları mümkün. tabi izleyecek birileri varsa. karadelik yerinde sabit kalıyor ancak blanet kara deliğin etrafında dönerken kendi etrafında da döndüğü için gece - gündüz meydana geliyor olabilir. tabii burdaki gece gündüz tabiri bizim gece gündüzümüzden çok farklı. kara deliğin gece gündüzü diye düşünsek daha iyi olur. kara delikler kütlelerinden ötürü binlerce gezegene aynı anda sahip bir sistemin yapı taşı oluyor da diyebiliriz. ancak kara deliklerin karakteristik özelliği yutmak olduğu için olay ufkuna giren her şeyi yutarak yok eder. bunu da tahmin etmek çok zor değil.
kaynak: instagram.com/uzaydakibilimci
devamını gör...