1.
boğazlıyan kaymakamı kemal bey kimdir?
giriş
ı.dünya savaşı sırasında doğan boşluklarla çetelerin faaliyete geçmesi sonucu yurt içinde birçok kargaşa meydana gelmiştir. özellikle hınçak ve taşnak’ın da temelini oluşturan ermeni çeteleri, türk köylerine saldırarak halkı katletmeye başlamıştı. türklere karşı örgütlenen ermeni çeteleri köyleri basıyor, malları gasp ediyor, kocaları savaşa giden kadınlara tasallut ediyor, canlara kastediyordu. bunlara dur demek isteyen ve o dönem başta olan ittihat ve terakki yönetimi, birçok bölgeye, ile ve ilçeye ermenilerin başka topraklara tehcir edilmesi yönünde emirler göndermiştir. bu emirlerin gittiği yerlerden birisi ise yozgat ili boğazlıyan ilçesi’dir. o dönem kaymakamlık makamında bulunan kemal bey’e, ilçede ikamet eden ermeniler dahil bütün ermenilerin suriye topraklarına göç ettirilmesi yönünde emir geldi. mehmet kemal bey, yönetimden gelen bu emri tavizsiz uygulayarak, ermenilerin suriye’ye göç ettirilmesinde rol oynadı fakat ı.dünya savaşı sonrası işgal kuvvetlerinin baskısıyla ülkesine hizmet eden birçok isim suçlanarak dar ağaçlarına gönderdi. o dönemin hükümeti bu idamlara onay vererek işgal kuvvetlerinin ateşini düşürmek istemek gibi büyük bir yanlışlık yapsa dahi birçok vatanını seven fedailerin kanına girmiş oldu. kanına girilen ve vatanına, bayrağına hizmet edenlerden birisi de boğazlıyan kaymakamı mehmet kemal bey’dir. osmanlı hükümeti, bu vatanseverleri takdir etmese dahi ı.tbmm, 14 ekim 1922’de mehmet kemal bey’i milli şehit ilan etti.
hayatı
mehmet kemal bey 1884 yılında kozmopolit olan lübnan’ın beyrut şehri’nde doğdu. antalya ve izmir liseleri’ni bitirdi. oradan mülkiye’ye devam etti. 1908’de ise beyrut’ta maiyet memurluğu’na başladı. bir yıl sonra 12 adalar vilayeti’nde maiyet memurluğu’nda stajını tamamladı. daha sonra türkçe ve sosyal bilgiler öğretmenliklerinde bulundu. tarih 18 aralık 1911’i gösterdiğinde kaymakamlık mesleğine başladı. ilk olarak doyran kaymakamlığı’nda bulunan kemal bey, 1912’de gebze’ye atandı. 1913’te karamürsel kaymakamlığı’nın ardından 12 haziran 1915 tarihinde boğazlıyan kaymakamlığı’na gönderildi.
12 haziran 1915’te göreve başlayan mehmet kemal bey, ilki 18 temmuz 1915’te gelen emirle birlikte ağustos 1915 ortalarına kadar ermenilerin sevkiyatıyla ilgilendi. 20 ağustos ile 9 ekim arasında ise aynı zamanlı olarak bozok sancağı mutasarrıf vekilliği görevini de yaptı. bir yıl buradaki görevlerini sürdüren kemal bey, 24 nisan 1916 tarihinde terfi alarak basri eski şam kazası kaymakamlığı’na tayin edildi. bu görevi ise yaklaşık beş ay sürdüren kemal bey, 20 eylül 1916’da ise izmir muhacirin müdürlüğü’ne atandı.13 haziran 1917 tarihi geldiğinde kemal bey, boğazlıyan kaymakamlığı sırasında ermeni tehciri sırasında kusurlu bulunduğu ve ihmali olduğu gerekçesiyle ankara valiliği kararıyla görevinden azledildi.
25 temmuz 1918 tarihinde yozgat istinat mahkemesi’nde görülen davası sonucu beraat etti. daha sonra ise konya zer’iyyat müfettişliği’ne gönderildi.bu görevinde ise beş ay kalabilen kemal bey, aralık 1918’de yine ermeni tehciri ile ilgili tutuklanarak istanbul’a götürüldü.
çeşitli sorgulamaların ardından 5 şubat 1919 tarihinde duruşması başladı. yargı üyelerinin değişmesi hasebiyle iki safha olmak üzere on sekiz duruşma yapıldı. üyelerinin içinde ermeniler de bulunan yargı heyeti, çoğunu ermenilerin oluşturduğu şahitleri de dinleyerek 8 nisan 1919’da mehmet kemal bey’in idam kararını verdi. idam kararı dönemin şeyhülislamı mustafa sabri’nin verdiği fetvayla 10 nisan 1919 tarihinde bayezid meydanı’nda gerçekleştirildi. ı.tbmm ise kemal bey’e itibarını iade ederek 14 ekim 1922 tarihinde milli şehit rütbesi verdi ve ailesine maaş bağladı.
mehmet kemal bey’in son sözleri
sizlere yemin ederim ki, ben masumum, son sözüm bugün de budur, yarın da budur. ecnebi devletlere yaranmak için beni asıyorlar. eğer adalet buna diyorlarsa kahrolsun böyle adalet! çocuklarımı asil türk milletine emanet ediyorum.
değerlendirme
görülüyor ki sırf işgalci devletlerin ermeni politikası sebebiyle işgalci devletlere yaranmak için asılan kemal bey, oluşturulan kurmaca mahkemeyle ve yalancı şahitler ışığında ölüme gönderilmişti. sadece devlet emrini uygulayarak birçok insanın can ve mal güvenliğini tesis etmeye çalışan kemal bey, tabiri caizse günah keçisi ilan edilmiştir. dönemin yönetiminin ise bu idam kararına karşı çıkmaması akıl alabilir gibi değildir. vatanın öz evlatlarını işgalcilerin ve işgalcilerin yancılarının elinde tarumar etmek aymazlık değil midir?
sonuç
mehmet kemal bey devletine hizmet etmek isteyen bir vatanseverken yersiz suçlamalarla karşı karşıya kalmış, münferit iftiraların kurbanı olmuş ve sebepsiz yere dar ağacına gönderilmiştir. ancak bu idam türk milleti’ni ateşleyen olaylardan birisi olmuştur. milli mücadele’nin ayak sesleri duyulmuştur. kemal bey’in sebepsiz yere idamına karşı çıkan türk milleti, topyekün bir mücadeleyle hem kemal bey’in idamını arzulayanlara hem de işgalcilere büyük bir ders vererek, onları vatanın temiz bağrından kovmuştur.
giriş
ı.dünya savaşı sırasında doğan boşluklarla çetelerin faaliyete geçmesi sonucu yurt içinde birçok kargaşa meydana gelmiştir. özellikle hınçak ve taşnak’ın da temelini oluşturan ermeni çeteleri, türk köylerine saldırarak halkı katletmeye başlamıştı. türklere karşı örgütlenen ermeni çeteleri köyleri basıyor, malları gasp ediyor, kocaları savaşa giden kadınlara tasallut ediyor, canlara kastediyordu. bunlara dur demek isteyen ve o dönem başta olan ittihat ve terakki yönetimi, birçok bölgeye, ile ve ilçeye ermenilerin başka topraklara tehcir edilmesi yönünde emirler göndermiştir. bu emirlerin gittiği yerlerden birisi ise yozgat ili boğazlıyan ilçesi’dir. o dönem kaymakamlık makamında bulunan kemal bey’e, ilçede ikamet eden ermeniler dahil bütün ermenilerin suriye topraklarına göç ettirilmesi yönünde emir geldi. mehmet kemal bey, yönetimden gelen bu emri tavizsiz uygulayarak, ermenilerin suriye’ye göç ettirilmesinde rol oynadı fakat ı.dünya savaşı sonrası işgal kuvvetlerinin baskısıyla ülkesine hizmet eden birçok isim suçlanarak dar ağaçlarına gönderdi. o dönemin hükümeti bu idamlara onay vererek işgal kuvvetlerinin ateşini düşürmek istemek gibi büyük bir yanlışlık yapsa dahi birçok vatanını seven fedailerin kanına girmiş oldu. kanına girilen ve vatanına, bayrağına hizmet edenlerden birisi de boğazlıyan kaymakamı mehmet kemal bey’dir. osmanlı hükümeti, bu vatanseverleri takdir etmese dahi ı.tbmm, 14 ekim 1922’de mehmet kemal bey’i milli şehit ilan etti.
hayatı
mehmet kemal bey 1884 yılında kozmopolit olan lübnan’ın beyrut şehri’nde doğdu. antalya ve izmir liseleri’ni bitirdi. oradan mülkiye’ye devam etti. 1908’de ise beyrut’ta maiyet memurluğu’na başladı. bir yıl sonra 12 adalar vilayeti’nde maiyet memurluğu’nda stajını tamamladı. daha sonra türkçe ve sosyal bilgiler öğretmenliklerinde bulundu. tarih 18 aralık 1911’i gösterdiğinde kaymakamlık mesleğine başladı. ilk olarak doyran kaymakamlığı’nda bulunan kemal bey, 1912’de gebze’ye atandı. 1913’te karamürsel kaymakamlığı’nın ardından 12 haziran 1915 tarihinde boğazlıyan kaymakamlığı’na gönderildi.
12 haziran 1915’te göreve başlayan mehmet kemal bey, ilki 18 temmuz 1915’te gelen emirle birlikte ağustos 1915 ortalarına kadar ermenilerin sevkiyatıyla ilgilendi. 20 ağustos ile 9 ekim arasında ise aynı zamanlı olarak bozok sancağı mutasarrıf vekilliği görevini de yaptı. bir yıl buradaki görevlerini sürdüren kemal bey, 24 nisan 1916 tarihinde terfi alarak basri eski şam kazası kaymakamlığı’na tayin edildi. bu görevi ise yaklaşık beş ay sürdüren kemal bey, 20 eylül 1916’da ise izmir muhacirin müdürlüğü’ne atandı.13 haziran 1917 tarihi geldiğinde kemal bey, boğazlıyan kaymakamlığı sırasında ermeni tehciri sırasında kusurlu bulunduğu ve ihmali olduğu gerekçesiyle ankara valiliği kararıyla görevinden azledildi.
25 temmuz 1918 tarihinde yozgat istinat mahkemesi’nde görülen davası sonucu beraat etti. daha sonra ise konya zer’iyyat müfettişliği’ne gönderildi.bu görevinde ise beş ay kalabilen kemal bey, aralık 1918’de yine ermeni tehciri ile ilgili tutuklanarak istanbul’a götürüldü.
çeşitli sorgulamaların ardından 5 şubat 1919 tarihinde duruşması başladı. yargı üyelerinin değişmesi hasebiyle iki safha olmak üzere on sekiz duruşma yapıldı. üyelerinin içinde ermeniler de bulunan yargı heyeti, çoğunu ermenilerin oluşturduğu şahitleri de dinleyerek 8 nisan 1919’da mehmet kemal bey’in idam kararını verdi. idam kararı dönemin şeyhülislamı mustafa sabri’nin verdiği fetvayla 10 nisan 1919 tarihinde bayezid meydanı’nda gerçekleştirildi. ı.tbmm ise kemal bey’e itibarını iade ederek 14 ekim 1922 tarihinde milli şehit rütbesi verdi ve ailesine maaş bağladı.
mehmet kemal bey’in son sözleri
sizlere yemin ederim ki, ben masumum, son sözüm bugün de budur, yarın da budur. ecnebi devletlere yaranmak için beni asıyorlar. eğer adalet buna diyorlarsa kahrolsun böyle adalet! çocuklarımı asil türk milletine emanet ediyorum.
değerlendirme
görülüyor ki sırf işgalci devletlerin ermeni politikası sebebiyle işgalci devletlere yaranmak için asılan kemal bey, oluşturulan kurmaca mahkemeyle ve yalancı şahitler ışığında ölüme gönderilmişti. sadece devlet emrini uygulayarak birçok insanın can ve mal güvenliğini tesis etmeye çalışan kemal bey, tabiri caizse günah keçisi ilan edilmiştir. dönemin yönetiminin ise bu idam kararına karşı çıkmaması akıl alabilir gibi değildir. vatanın öz evlatlarını işgalcilerin ve işgalcilerin yancılarının elinde tarumar etmek aymazlık değil midir?
sonuç
mehmet kemal bey devletine hizmet etmek isteyen bir vatanseverken yersiz suçlamalarla karşı karşıya kalmış, münferit iftiraların kurbanı olmuş ve sebepsiz yere dar ağacına gönderilmiştir. ancak bu idam türk milleti’ni ateşleyen olaylardan birisi olmuştur. milli mücadele’nin ayak sesleri duyulmuştur. kemal bey’in sebepsiz yere idamına karşı çıkan türk milleti, topyekün bir mücadeleyle hem kemal bey’in idamını arzulayanlara hem de işgalcilere büyük bir ders vererek, onları vatanın temiz bağrından kovmuştur.
devamını gör...