ceza hukukunda basit yargılama usulü
başlık "sonsuzluk yolcusu" tarafından 06.01.2023 22:19 tarihinde açılmıştır.
1.
2019 yılında 7188 sayılı kanun’un 25. maddesiyle ceza muhakemesi kanununa eklenmiş bir usuldür. bu usul, adli para cezasını veya 2 yıla kadar hapis cezasını müstelzim suçlar için mahkemece uygulanabilen bir usuldür. dolayısıyla, mahkemenin önüne iddianame ile gelen dosyadaki suç adli para cezasını veya 2 yıla kadar hapis cezasını gerektirse bile mahkeme, basit yargılama usulünü uygulamayabilir. yâni, buradaki kanun hükmü emredici değildir.
şimdi, ceza muhâkemesi kanunu’nun 251. maddesinde tanımı yapılan basit yargılama usulünün uygulanabileceği bir dosyanın iddianâme ile asliye ceza mahkemesinin önüne geldiğini düşünelim. mahkeme, basit yargılama usulüne göre bu işi sonuçlandıracaksa, iddianâmeyi, sanığa, mağdura, şikayetçiye tebliğ ederek 15 gün içinde savunma ve beyanlarını yazılı şekilde mahkemeye göndermeleri istenir. ayrıca, tebligâta duruşma yapılmadan karar verilebileceği hususu da ihtâren eklenir. dosyada toplanması gereken bilgi ve belgeler varsa bunlar da ilgili kuruluşlardan müzekkereler ile istenir.
sonrasında, sanık ister savunmasını yapmış olsun veya yapmasın, şikayetçi şikayetini bildirsin ya da bildirmesin fark etmez, 15 günün sonunda mahkeme dosyayı ele alarak suç ve sanıkla ilgili isterse beraat kararı verir, isterse mahkumiyet kararı verir. diyelim ki, sanığımız hakkında mahkumiyet kararı verdi. o zaman mahkeme, kanuna göre verdiği sonuç ceza üzerinden, basit yargılama usulünü uyguladığı için ¼ oranında indirim uygular. yâni, suçu işlediğini düşünen sanık için basit yargılama usulünün avantajı, sonuç ceza üzerinden ¼’lük indirimle cezasının düşmesidir. bu sanık için mahkemede yüzyüzelik ilkesine uygun şekilde duruşmada savunma yapamamış olmasının önemi yoktur.
ama sanığımız gerçekte bu suçu işlememişse ve yazılı savunmasına da mahkeme itibar etmeyip mahkumiyeti yapıştırmışsa ne olacaktır? burada mâsum sanık, karara itiraz edecektir. itiraz üzerine, bu defa mahkeme dosyayı tekrar ele alacak ve duruşma açacak, genel ceza yargılama usulü hükümlerine göre bir yargılama yaparak bir karar verecektir. bu karar da mahkumiyet şeklinde olursa, kararın tefhim (yüze karşı açıklanması) veya tebliğinden itibaren 7 gün içinde istinâf mahkemesine itiraz edebilecektir.
düşünceme göre, basit yargılama usulünün sakıncası, mahkemenin genel hükümlere göre bir ceza yargılaması yapmadan önce ihsâs-ı reyde bulunmasıdır. yâni, mahkeme basit yargılama usulüne göre duruşma yapmadan, genel hükümlere uymadan karar verdiğinde, sanık veya şikayetçinin itirazı üzerine yargılama yapmak zorundadır. eee, bu dosyada önceki kararıyla mahkeme görüşünü belli etmiştir, yâni ihsâs-ı reyde bulunmuştur. sonraki yargılamada dosyaya yeni bir delil girmeden o kararın değişebileceğini beklemek safdillik olur. mahkemenin ise önceden görüşünü basit yargılama usulünde ortaya koymuş olması, düşünceme göre avrupa insan hakları sözleşmesinin 6. maddesinde belirtilen ‘‘âdil yargılanma hakkı’’ na aykırılık teşkil eder. avrupa insan hakları sözleşmesi’nin ‘‘âdil yargılanma hakkı’’ nı anlatan 6. madde metnini okuyucuların değerlendirmelerine arz ediyorum: (anlaşılacağı üzere, ceza yargılamasında duruşma yapılmadan hüküm tesis edilmesi başlı başına bir aykırılık oluşturmaktadır)
1. herkes davasının, medeni hak ve yükümlülükleriyle ilgili uyuşmazlıklar ya da cezai alanda kendisine yöneltilen suçlamaların esası konusunda karar verecek olan, yasayla kurulmuş, bağımsız ve tarafsız bir mahkeme tarafından, adil ve kamuya açık olarak ve makul bir süre içinde görülmesini isteme hakkına sahiptir. karar alenî olarak verilir. ancak, demokratik bir toplum içinde ahlak, kamu düzeni veya ulusal güvenlik yararına, küçüklerin çıkarları veya bir davaya taraf olanların özel hayatlarının gizliliği gerektirdiğinde veyahut, aleniyetin adil yargılamaya zarar verebileceği kimi özel durumlarda ve mahkemece bunun kaçınılmaz olarak değerlendirildiği ölçüde, duruşma salonu tüm dava süresince veya kısmen basına ve dinleyicilere kapatılabilir.
2. bir suç ile itham edilen herkes, suçluluğu yasal olarak sabit oluncaya kadar masum sayılır.
3. bir suç ile itham edilen herkes aşağıdaki asgari haklara sahiptir:
a) kendisine karşı yöneltilen suçlamanın niteliği ve sebebinden en kısa sürede, anladığı bir dilde ve ayrıntılı olarak haberdar edilmek;
b) savunmasını hazırlamak için gerekli zaman ve kolaylıklara sahip olmak;
c) kendisini bizzat savunmak veya seçeceği bir müdafinin yardımından yararlanmak; eğer avukat tutmak için gerekli maddî olanaklardan yoksun ise ve adaletin yerine gelmesi için gerekli görüldüğünde, resen atanacak bir avukatın yardımından ücretsiz olarak yararlanabilmek;
d) iddia tanıklarını sorguya çekmek veya çektirmek, savunma tanıklarının da iddia tanıklarıyla aynı koşullar altında davet edilmelerinin ve dinlenmelerinin sağlanmasını istemek;
e) mahkemede kullanılan dili anlamadığı veya konuşamadığı takdirde bir tercümanın yardımından ücretsiz olarak yararlanmak.
şimdi, ceza muhâkemesi kanunu’nun 251. maddesinde tanımı yapılan basit yargılama usulünün uygulanabileceği bir dosyanın iddianâme ile asliye ceza mahkemesinin önüne geldiğini düşünelim. mahkeme, basit yargılama usulüne göre bu işi sonuçlandıracaksa, iddianâmeyi, sanığa, mağdura, şikayetçiye tebliğ ederek 15 gün içinde savunma ve beyanlarını yazılı şekilde mahkemeye göndermeleri istenir. ayrıca, tebligâta duruşma yapılmadan karar verilebileceği hususu da ihtâren eklenir. dosyada toplanması gereken bilgi ve belgeler varsa bunlar da ilgili kuruluşlardan müzekkereler ile istenir.
sonrasında, sanık ister savunmasını yapmış olsun veya yapmasın, şikayetçi şikayetini bildirsin ya da bildirmesin fark etmez, 15 günün sonunda mahkeme dosyayı ele alarak suç ve sanıkla ilgili isterse beraat kararı verir, isterse mahkumiyet kararı verir. diyelim ki, sanığımız hakkında mahkumiyet kararı verdi. o zaman mahkeme, kanuna göre verdiği sonuç ceza üzerinden, basit yargılama usulünü uyguladığı için ¼ oranında indirim uygular. yâni, suçu işlediğini düşünen sanık için basit yargılama usulünün avantajı, sonuç ceza üzerinden ¼’lük indirimle cezasının düşmesidir. bu sanık için mahkemede yüzyüzelik ilkesine uygun şekilde duruşmada savunma yapamamış olmasının önemi yoktur.
ama sanığımız gerçekte bu suçu işlememişse ve yazılı savunmasına da mahkeme itibar etmeyip mahkumiyeti yapıştırmışsa ne olacaktır? burada mâsum sanık, karara itiraz edecektir. itiraz üzerine, bu defa mahkeme dosyayı tekrar ele alacak ve duruşma açacak, genel ceza yargılama usulü hükümlerine göre bir yargılama yaparak bir karar verecektir. bu karar da mahkumiyet şeklinde olursa, kararın tefhim (yüze karşı açıklanması) veya tebliğinden itibaren 7 gün içinde istinâf mahkemesine itiraz edebilecektir.
düşünceme göre, basit yargılama usulünün sakıncası, mahkemenin genel hükümlere göre bir ceza yargılaması yapmadan önce ihsâs-ı reyde bulunmasıdır. yâni, mahkeme basit yargılama usulüne göre duruşma yapmadan, genel hükümlere uymadan karar verdiğinde, sanık veya şikayetçinin itirazı üzerine yargılama yapmak zorundadır. eee, bu dosyada önceki kararıyla mahkeme görüşünü belli etmiştir, yâni ihsâs-ı reyde bulunmuştur. sonraki yargılamada dosyaya yeni bir delil girmeden o kararın değişebileceğini beklemek safdillik olur. mahkemenin ise önceden görüşünü basit yargılama usulünde ortaya koymuş olması, düşünceme göre avrupa insan hakları sözleşmesinin 6. maddesinde belirtilen ‘‘âdil yargılanma hakkı’’ na aykırılık teşkil eder. avrupa insan hakları sözleşmesi’nin ‘‘âdil yargılanma hakkı’’ nı anlatan 6. madde metnini okuyucuların değerlendirmelerine arz ediyorum: (anlaşılacağı üzere, ceza yargılamasında duruşma yapılmadan hüküm tesis edilmesi başlı başına bir aykırılık oluşturmaktadır)
1. herkes davasının, medeni hak ve yükümlülükleriyle ilgili uyuşmazlıklar ya da cezai alanda kendisine yöneltilen suçlamaların esası konusunda karar verecek olan, yasayla kurulmuş, bağımsız ve tarafsız bir mahkeme tarafından, adil ve kamuya açık olarak ve makul bir süre içinde görülmesini isteme hakkına sahiptir. karar alenî olarak verilir. ancak, demokratik bir toplum içinde ahlak, kamu düzeni veya ulusal güvenlik yararına, küçüklerin çıkarları veya bir davaya taraf olanların özel hayatlarının gizliliği gerektirdiğinde veyahut, aleniyetin adil yargılamaya zarar verebileceği kimi özel durumlarda ve mahkemece bunun kaçınılmaz olarak değerlendirildiği ölçüde, duruşma salonu tüm dava süresince veya kısmen basına ve dinleyicilere kapatılabilir.
2. bir suç ile itham edilen herkes, suçluluğu yasal olarak sabit oluncaya kadar masum sayılır.
3. bir suç ile itham edilen herkes aşağıdaki asgari haklara sahiptir:
a) kendisine karşı yöneltilen suçlamanın niteliği ve sebebinden en kısa sürede, anladığı bir dilde ve ayrıntılı olarak haberdar edilmek;
b) savunmasını hazırlamak için gerekli zaman ve kolaylıklara sahip olmak;
c) kendisini bizzat savunmak veya seçeceği bir müdafinin yardımından yararlanmak; eğer avukat tutmak için gerekli maddî olanaklardan yoksun ise ve adaletin yerine gelmesi için gerekli görüldüğünde, resen atanacak bir avukatın yardımından ücretsiz olarak yararlanabilmek;
d) iddia tanıklarını sorguya çekmek veya çektirmek, savunma tanıklarının da iddia tanıklarıyla aynı koşullar altında davet edilmelerinin ve dinlenmelerinin sağlanmasını istemek;
e) mahkemede kullanılan dili anlamadığı veya konuşamadığı takdirde bir tercümanın yardımından ücretsiz olarak yararlanmak.
devamını gör...
2.
tam olarak sözlükte aradığım başlıktır.
devamını gör...