coğrafya ve insan etkileşimi

üstteki yazara katılıyorum.

dikkat ettim coğrafya öğretmenleri hep birbiri ile evleniyorlar.

(bkz: baş belası)

bu başlığa bir madalyalı tanım bekliyordum. coğrafya kaderdir ama bu kaderi değiştirmek de bizim elimizdedir.

açılın serde cografyaciyim. cografi bir tespit lazımsa var ha. şimdi coğrafya olarak kastettiğimiz şayet fiziki kosullar ise bakış açımız şu şekilde oluyor; fiziki koşulların zor olduğu bölgede (yukselti fazla iklim sert) yaşayan insanlar sert mizaçlı oluyorlar. çünkü gerçek mücadele her an doğa ile gerçekleşiyor ve bu nedenle sürekli bir aksilik çıkacak tedirginliği insanı geriyor. mesela senin çöpünü kedi karıştırıyorken onun çöpünü kurt karistiyor ya da ayı. aradaki farkı uyandın değil mi? düşük sıcaklıkta yasamin devam etmesi için yapılması gereken basit işler bile inanılmaz yorucu olduğu için sosyal yaşam daha sınırlı bu bölgelerde bu yüzden insan ilişkileri genelde aile içinde yoğun ama dışarıya kapalı oluyor. bu nedenle insanlar genelde aile içindeki yaşadıklarını biliyor başka insanların yaşantılarıni merak etmeye fırsatları yok. genel olarak bu bölgede hayvancılık yapıldığı için konuşma tarzları biraz kaba. bunda yadirganacak birsey yok. hiç bir inek ya da koyun lütfen ahirdan çıkın sözü ile yola gelmez. yeeaa, giiirrzz, büüüssrt gibi sesler çıkarmaya aliskindir. ve bu kendi aralarında manası bilinen sesler olduğu için hitap konusunda sorun olmaz.

tam tersi ılıman koşullar geçerli ise insanlar daha fazla iş imkanlarına sahip oldukları için daha sosyal olmak zorundadır. bu nedenle daha farklı daha sakin daha dışa dönük bir yapı ile karşılaşmak mümkündür.

matematik coğrafya olarak düşünürsek sıcak bölge insanı ve soğuk bölge insanı yaşam tarzı zıt görünse de aslında birbirine fazlasıyla benzer. fark biri sicakla diğeri soğukla mücadele eder. en keyifli olan grup orta kuşakta yaşayanlardir. yazın keyfi ayrı kışın keyfi ayrı baharlar ayrıdır. zaten nüfus genel olarak bu yüzden orta kuşakta toplanmıştır.

beşeri coğrafya açısından bakarsak üretim nerede ise insan orada toplanmıştır. doğduğun yer değil doyduğun yer vatanıdır. haklı bir yaklaşımdır. hayatın devam etmesi için ihtiyaç istek ve arzuların karsilanmasi için gerekli araç paradır. ve iş imkanı olan yer para kazanılacak yerdir. bu nedenle insanlar iş imkanlarının olduğu yerde daha kalabalık olur. e tabi nerde kalabalık orda hareket olacağı için bütün toplumsal genellemeler bu kalabalıklar üzerinden çıkar.

ağlaklık cümlesi yapılamayacak kadar ve başarısızlıkların, talihsizliklerin suçunu üstüne atamayacağımız kadar net bir etkileşim. toroslarda dağlar kızı reyhan olduğumda inatçı ve dik başlıydım. çünkü dağlar da heybetiyle, ayazıyla ve özellikle yokuşlarıyla beni inatçı olmaya mecbur bırakıyordu.



sonra iç anadolu'nun bir ovasında geçti yıllarım. uzlaşmayı, ufak da olsa tavizler vermeyi belledim oralarda. su bile dağlardaki gibi hoyrat değildi ovada. illa ki kıvrılıyordu da ben neden önüme gelen herkesi ve her şeyi sürükleyeydim. kıvrıldım yeri geldikçe. can yakmak yerine daha mülayim oldum zamanla. inatlaşacak yokuşlar yoktu ovada. dolanmak lazımdı sakince işte.



hem kıvrılan bir su gibi mutedil hem başından bulanan bir pınar gibi taşkın olduğum zamanların bir sahile rastlaması tesadüf değildi bana kalırsa. çünkü hem makilerin ürkekliği vardı acaba uzasam mı diye tedirgin soran... hem dalgaların coşkunluğu o tedirgin makiyi tek seferde topraktan koparan.



yaz görmemiş bir kış kadar hoyrattım da içmiş bir sarhoş gibi ikircikliydim ege'nin sahilinde bu defa. bana bunca etki eden tabiat ana kaderime kim bilir neler etmiştir...

coğrafya insanın beşeri yönlerini etkiler. ancak insan sadece beşer değildir.

örneğin;

koyunların yaşamı hakkında belirli görüşlerimiz vardır. koyunlar otlar, sürü halinde gezer, süt verir, hastalanır, ikiz doğurur diyebiliriz.

ya da;

aslanlar et yer, avlanır, sürü halinde gezer, her sürüde bir erkek aslan olur, dişi aslanlar avlanır vs. vs. diyebiliriz.

insanlar için;

hem et tüketir, hem ot tüketir, iki ayak üzerinde gezer, güneşin dik vurduğu yerde daha siyahi, güneşin belirli bir açı ile vurduğu yerde beyaz tenli, çelik gözlü diyebiliriz.

bu saydığımız hasletler; beşeri hasletlerdir. hayvanları tamamen tanımlayabilen, ancak insanı tamamen tanımlamaktan aciz bir yaklaşımdır.

insan isyankardır. bu isyan, coğrafik tanımlamaların üstünde bir mahiyettedir.

albert camus'un dediği gibi;

başkaldırıyorum o halde varım!

başkaldırı; varlığının tezahürüdür aynı zamanda.

insanın varlığının anlam kazanmasının yolu; coğrafik etkileşimlere, tarihsel etkileşimlere ve toplumsal etkileşimlere isyanıdır. bu yüzden başkaldırıyor olması varlığına anlam katar.

denilebilir ki;

"coğrafik koşullar, duygudurum ve alışkanlıklara etki eder.

buna cevabımız şudur;

aynı coğrafya da yaşayan bütün insanlar, aynı duygudurum ve alışkanlıkları taşıyor ise; bu tez, doğru bir tez olur. eğer, tek bir farklılık bile gözlemlenir ise; bu iddia yetersiz kalır.

alakası yoktur. asyadakilerin çekik gözlü olması bir tesadüftür ama hemen hemen hepsinin

keşke coğrafyanın dili olsa da kendini savunsa. bütün suç coğrafyaya atılıyor. kesinlikle güneş deniz kum çok etkliyordur da bütün gerizekalı eylemlerimizi ve düşüncelerimizi neden taşa toprağa havaya suya yüklüyoruz.

gerçekten insan kendini kötülükle birleştiremiyor. zaten bütün günahlarımız şeytana ait. bari arada kalan ıvırzıvırları coğrafyaya atmayalım.