1.
27 mart 1977 tarihinde ispanyol kanarya adalarında teneriffa los rhodeos havaalanında olan kaza.
2 boeing 747 karışmıştır bu kazaya; 583 kişi ölmüş 61 kişi de yaralanmıştır. dünya havacılık tarihinin bugüne kadar gördüğü en büyük uçak kazasıdır.
ayrıntılar "bir sonraki" entry de verilecektir.
2 boeing 747 karışmıştır bu kazaya; 583 kişi ölmüş 61 kişi de yaralanmıştır. dünya havacılık tarihinin bugüne kadar gördüğü en büyük uçak kazasıdır.
ayrıntılar "bir sonraki" entry de verilecektir.
devamını gör...
2.
"hata üstüne hata" şeklinde betimlenebilecek bir hatalar yumağı sonucu oluşan kaza.
-) soran olur; teneriffa , new york gibi, frankfurt gibi, istanbul gibi çok mu önemli bir şehir ki bu şehre "jumbo jetlerle" uçuluyor?
70'lerde çok sevilen bir "tatil tipi", turizm şirketinden uçak + gemi + uçak şeklinde tatil paketleri satın alınıp, tatilci uçakla bulunduğu yerden tatil yapmak istediği yere getirilip, gemiyle 10, 15, 20 günlük turlara çıkartılırdı. 70'lerde çok sevilirdi bu.
o yüzden aslında çok da önemsiz bazı havaalanları ayın belirli günlerinde kapasitesinin çok üstünde bir "yolcu hışmına" uğrardı.
-) aslında yolcu hışmına uğrayacak "önemsiz" havaalanı los rhodeos değildi. los rhodeos "önemsiz" havaalanından bile önemsizdi.
aslında bu uçaklar las palmas gran canaria havaalanına ineceklerdi!! las palmas havaalanında bomba patladı!! polis havaalanını trafiğe kapattı, olaylar böyle başladı.
---- ----- ------
"hata üstüne hata" ----> hata 1, las palmas havaalanını polis hava trafiğine kapattı!!
neden kapattı?.. bomba patladı, kimse ölmedi, basit bazı hasar meydana geldi. hele uçak trafiğinin gerçekleştiği apronda hiçbi etkisi olmadı.
ama polis, kariyer yapacak ya, kendisini "olduğundan daha önemli " gösterecek ya, havaalanını "toptan" trafiğe kapattı!!
las palmas havaalanı daha büyüktü, büyük yolcu uçaklarının inmelerine daha elverişliydi, o yüzden bütün büyük uçakların rotası las palmas olurdu.
hata 2 ; "los rhodeos" ---> ispanyol hava trafik müdürlüğünün halt yemesi !!
havada büyük uçaklar vardı (bu biliniyordu) las palmas trafiğe açılana kadar (ki ne zaman açılacağı belli diildi) bu uçakların bi yere inmesi gerekiyordu. bu büyüklükte uçaklara o bölgede hizmet verebilecek gerçekçi tek havaalanı madrid'ti. madrid' in "uzak olduğunu" düşündüler. "psikolojik etki" - hedefimize neredeyse ulaştık, hissi vermenin peşine düştüler. los rhodeos kanarya'ların diğer adasındaydı ve sadece 100 km mesafedeydi!!
madrid 1700 km kuzeydoğu da kalıyordu.
ama 1700 km bir "uçak" nedir ki?!...1,5 saatlik uçuş sadece!!
hangisini seçmeli?!; "yakın güvensiz" olanı mı, "uzak güvenli" olanı mı?! 2.ciyi seçmeleri gerekirken, 1.ciyi seçtiler !!
los rhodeos, günde en fazla 20 25 pırpırlı uçağın indiği bir havaalanıydı, ama ne olur ne olmaz diye, 3300m lik bir pist inşa edilmişti.
zaten los rhodeos, uçakları karşılamak zorunda olduğu anlaşılınca "inen uçaklar yakıt ikmali yapmak isterlerse biz de en fazla 3 uçağa yetecek kadar uçak yakıtı var!" diye mesaj geçmişlerdi.
hata 3- los rhodeos havaalanı personelinin korkaklığı ve tecrübesizliği. uçaklar arka arkaya inmeye başladılar, apron çok kısa sürede uçak doldu!! bitti, tamam, kapasiteleri doldu. ama bunu merkeze, fırça yeriz, diye bildirmekten korktular.
n'aptılar? uçakların pistbaşı yapmak için yavaş süratte seyrettikleri yan servis pistine de uçak parketmeye başladılar !! aslında bu yasaktı!! (bugün de yasak!!) hesapları yan pistle ana pist arasında 8 bağlantı vardı o bağlantıların son 3'üne kadar uçak alabiliriz, diye düşündüler!!
bu neye sebep oldu ?!
uçakların ana pistte kafa kafaya bir pozisyona gelmelerine sebep oldu !!
uçak 1, ana pistten tee öbür ucuna kadar devam edecek, 180 ° dönüş yapacak, arkasından ana piste giren uçak 2' nin son üç bağlantıdan birinden ana pisti boşaltmasını bekleyecek, uçak 2 ana pistten, boş bırakılan yan piste geçtikten sonra, uçak 1' e kalkış izni verilecek, uçak 1 kalkış koşusuna başlayacak...
plan buydu!!
kazadan önce, las palmas trafiğe açıldıktan sonra, bu yöntemi kullanarak bir kaç uçak kalkış yaptı. onlar 15 dk sonra salimen las palmas' a indiler.
ancak kaza da aynen bu operasyonun bir yerde işlememesinden, uçak 1'in uçak 2 ana pisti terketmeden kalkış koşusuna başlamasından dolayı meydana geldi!! bu iki uçak ana pistte çarpıştılar. herkes uçak 1 i suçluyor, ama ayrıntısına girince onun da tam öyle olmadığını anlıyoruz.
-devamı bir sonraki entry de-
-) soran olur; teneriffa , new york gibi, frankfurt gibi, istanbul gibi çok mu önemli bir şehir ki bu şehre "jumbo jetlerle" uçuluyor?
70'lerde çok sevilen bir "tatil tipi", turizm şirketinden uçak + gemi + uçak şeklinde tatil paketleri satın alınıp, tatilci uçakla bulunduğu yerden tatil yapmak istediği yere getirilip, gemiyle 10, 15, 20 günlük turlara çıkartılırdı. 70'lerde çok sevilirdi bu.
o yüzden aslında çok da önemsiz bazı havaalanları ayın belirli günlerinde kapasitesinin çok üstünde bir "yolcu hışmına" uğrardı.
-) aslında yolcu hışmına uğrayacak "önemsiz" havaalanı los rhodeos değildi. los rhodeos "önemsiz" havaalanından bile önemsizdi.
aslında bu uçaklar las palmas gran canaria havaalanına ineceklerdi!! las palmas havaalanında bomba patladı!! polis havaalanını trafiğe kapattı, olaylar böyle başladı.
---- ----- ------
"hata üstüne hata" ----> hata 1, las palmas havaalanını polis hava trafiğine kapattı!!
neden kapattı?.. bomba patladı, kimse ölmedi, basit bazı hasar meydana geldi. hele uçak trafiğinin gerçekleştiği apronda hiçbi etkisi olmadı.
ama polis, kariyer yapacak ya, kendisini "olduğundan daha önemli " gösterecek ya, havaalanını "toptan" trafiğe kapattı!!
las palmas havaalanı daha büyüktü, büyük yolcu uçaklarının inmelerine daha elverişliydi, o yüzden bütün büyük uçakların rotası las palmas olurdu.
hata 2 ; "los rhodeos" ---> ispanyol hava trafik müdürlüğünün halt yemesi !!
havada büyük uçaklar vardı (bu biliniyordu) las palmas trafiğe açılana kadar (ki ne zaman açılacağı belli diildi) bu uçakların bi yere inmesi gerekiyordu. bu büyüklükte uçaklara o bölgede hizmet verebilecek gerçekçi tek havaalanı madrid'ti. madrid' in "uzak olduğunu" düşündüler. "psikolojik etki" - hedefimize neredeyse ulaştık, hissi vermenin peşine düştüler. los rhodeos kanarya'ların diğer adasındaydı ve sadece 100 km mesafedeydi!!
madrid 1700 km kuzeydoğu da kalıyordu.
ama 1700 km bir "uçak" nedir ki?!...1,5 saatlik uçuş sadece!!
hangisini seçmeli?!; "yakın güvensiz" olanı mı, "uzak güvenli" olanı mı?! 2.ciyi seçmeleri gerekirken, 1.ciyi seçtiler !!
los rhodeos, günde en fazla 20 25 pırpırlı uçağın indiği bir havaalanıydı, ama ne olur ne olmaz diye, 3300m lik bir pist inşa edilmişti.
zaten los rhodeos, uçakları karşılamak zorunda olduğu anlaşılınca "inen uçaklar yakıt ikmali yapmak isterlerse biz de en fazla 3 uçağa yetecek kadar uçak yakıtı var!" diye mesaj geçmişlerdi.
hata 3- los rhodeos havaalanı personelinin korkaklığı ve tecrübesizliği. uçaklar arka arkaya inmeye başladılar, apron çok kısa sürede uçak doldu!! bitti, tamam, kapasiteleri doldu. ama bunu merkeze, fırça yeriz, diye bildirmekten korktular.
n'aptılar? uçakların pistbaşı yapmak için yavaş süratte seyrettikleri yan servis pistine de uçak parketmeye başladılar !! aslında bu yasaktı!! (bugün de yasak!!) hesapları yan pistle ana pist arasında 8 bağlantı vardı o bağlantıların son 3'üne kadar uçak alabiliriz, diye düşündüler!!
bu neye sebep oldu ?!
uçakların ana pistte kafa kafaya bir pozisyona gelmelerine sebep oldu !!
uçak 1, ana pistten tee öbür ucuna kadar devam edecek, 180 ° dönüş yapacak, arkasından ana piste giren uçak 2' nin son üç bağlantıdan birinden ana pisti boşaltmasını bekleyecek, uçak 2 ana pistten, boş bırakılan yan piste geçtikten sonra, uçak 1' e kalkış izni verilecek, uçak 1 kalkış koşusuna başlayacak...
plan buydu!!
kazadan önce, las palmas trafiğe açıldıktan sonra, bu yöntemi kullanarak bir kaç uçak kalkış yaptı. onlar 15 dk sonra salimen las palmas' a indiler.
ancak kaza da aynen bu operasyonun bir yerde işlememesinden, uçak 1'in uçak 2 ana pisti terketmeden kalkış koşusuna başlamasından dolayı meydana geldi!! bu iki uçak ana pistte çarpıştılar. herkes uçak 1 i suçluyor, ama ayrıntısına girince onun da tam öyle olmadığını anlıyoruz.
-devamı bir sonraki entry de-
devamını gör...
3.
"hata üstüne hata " kazası
hata 4- los rhodeos'ta çok basit bir radyo sistemi vardı. saniye farkıyla bile düğmeye kim önce basmışsa, kule onun söylediklerini duyuyordu, pilotlar, kulenin söylediği herşeyi duyuyorlardı ama kule bütün pilotları duyamıyordu. pilotlar söylenenden kendi söylediklerinin güme gidip gitmediğini anlıyorlardı, 1'e 1 kommunikasyon, mümkün diildi !
hata 5 - klm havayolları dinlenme çizelgesi etkisi. klm cockpit ekibi, geceyi las palmas'ta ya da los rhodeos da geçirmek istemiyorlardı. bu bekleyiş uzadıkça sabırsızlanıyorlardı.
bu arada bişey oldu.
los rhodeos'u aniden sis bastı!!...
klm uçağının kaptanı, klm havayolları reklamlarında da oynayan, aslında bu uçuşa yardmcı pilota egitimci rolüyle katılan, b747 ye pilot yetiştirme programı dahilinde uçuşa katılan, cok karizmatik bir kaptandı. zaten los rhodeos'a inişi de kaptanın gözetiminde yardımcı pilot gerçekleştirmişti. captain jacob van zanten !!.
hata 6- sis ortamında los rhodeos'un bu uçuş operasyonuna devam etmesi aslında mümkün değildi, ama kuledeki zaten tecrübesiz görevliler, hem kendi üstlerinden, hem uçak pilotlarından baskı yediler !!...( dedim ya bu kazada herkes suçlu) gemiler öbür adadaydı, teneriffa da o gemilerin yanaşabileceği bir liman o zamanlar yoktu, yolcuların bir an önce gemilere ulaştırılmaları gerekiyordu...
buna rağmen kule görevlilerinin, benim donanımım yetersiz, ben bu operasyonu sis geçene kadar durduruyorum, demeleri gerekirdi. korktular, sindiler, ve bunu diyemediler !!
klm pist başına kadar gitti, 180° dönüşünü gerçekleştirdi, beklemeye başladı, arkasından da panam girdi ana piste. o arada telsiz konuşmaları kördüğüm olmuştu. kim kime ne diyo, tam belli olmuyordu. kule panam a son 3. bağlantıdan ana pisti terketme komutu verdi, panam, tamam, dedi, son 3 e geldi...ama oradan bir boeing 747'nin dönmesi mümkün değildi, açı çok dardı.
kule'ye biz buradan dönemiyoruz, son 2'ye devam ediyoruz, mesajı geçtiler.
bu mesaj güme gitti!!...başka bir uçak kesti bağlantıyı !!... panam, o an işi başından aşkın olduğu için bu mesajın güme gittiğini farketmedi!!
bir başka "gevezelik" daha yaptı kule ve klm'e "kalktıktan sonra şu irtifaya çıkın, şu yönde seyredin!" dedi...bunu, aslen, uçağa kalkış izni verdikten, uçak kalktıktan sonra yapmalıydı. bu mesaj "kalkış izni" değildi!!
klm bunu kalkış izniymiş gibi algıladı...karizmatik kaptan böyle algıladı.
hata 7 - cockpitte alt üst ilişkisi... yardımcı pilot, kendisini kaptan van zanten'den çok aşağıda görüyordu...kaptan motorlara güç verirken, belli belirsiz "panam pisti terketti mi?!" diye çıtkırıldım bi şekilde sordu. halbuki, kaptan dur, daha kalkış iznini almadık, bekle !! demesi gerekirdi !!
siste panam klm'in ışıklarını gördü, ve koca 747'yi çimlere doğru sürdüler...uçağın ön dikmesi yumuşak toprağa saplandı !! klm panam'ı son anda gördü, neredeyse kalkmayı başardı ama yandan panam'a çarptı !!...biraz uçtuktan sonra ana piste düşüp parçalandı !!
klm'den kurtulan olmadı!!
panam uçağının, baş ve arka tarafı darbe yemedi, bu yüzden o uçaktan 61 kişi ölmedi.
panam cockpit ekibi de ölmedi.
bu kazada, herkes birbirini suçlar. ıspanyollar hollandalıları hollandalılar ispanyolları, amerikalılar her ikisini de suçlar.
bu kadar uzun yazdıktan sonra ben de kararı sözlük yazarına bırakıyorum.
hata 4- los rhodeos'ta çok basit bir radyo sistemi vardı. saniye farkıyla bile düğmeye kim önce basmışsa, kule onun söylediklerini duyuyordu, pilotlar, kulenin söylediği herşeyi duyuyorlardı ama kule bütün pilotları duyamıyordu. pilotlar söylenenden kendi söylediklerinin güme gidip gitmediğini anlıyorlardı, 1'e 1 kommunikasyon, mümkün diildi !
hata 5 - klm havayolları dinlenme çizelgesi etkisi. klm cockpit ekibi, geceyi las palmas'ta ya da los rhodeos da geçirmek istemiyorlardı. bu bekleyiş uzadıkça sabırsızlanıyorlardı.
bu arada bişey oldu.
los rhodeos'u aniden sis bastı!!...
klm uçağının kaptanı, klm havayolları reklamlarında da oynayan, aslında bu uçuşa yardmcı pilota egitimci rolüyle katılan, b747 ye pilot yetiştirme programı dahilinde uçuşa katılan, cok karizmatik bir kaptandı. zaten los rhodeos'a inişi de kaptanın gözetiminde yardımcı pilot gerçekleştirmişti. captain jacob van zanten !!.
hata 6- sis ortamında los rhodeos'un bu uçuş operasyonuna devam etmesi aslında mümkün değildi, ama kuledeki zaten tecrübesiz görevliler, hem kendi üstlerinden, hem uçak pilotlarından baskı yediler !!...( dedim ya bu kazada herkes suçlu) gemiler öbür adadaydı, teneriffa da o gemilerin yanaşabileceği bir liman o zamanlar yoktu, yolcuların bir an önce gemilere ulaştırılmaları gerekiyordu...
buna rağmen kule görevlilerinin, benim donanımım yetersiz, ben bu operasyonu sis geçene kadar durduruyorum, demeleri gerekirdi. korktular, sindiler, ve bunu diyemediler !!
klm pist başına kadar gitti, 180° dönüşünü gerçekleştirdi, beklemeye başladı, arkasından da panam girdi ana piste. o arada telsiz konuşmaları kördüğüm olmuştu. kim kime ne diyo, tam belli olmuyordu. kule panam a son 3. bağlantıdan ana pisti terketme komutu verdi, panam, tamam, dedi, son 3 e geldi...ama oradan bir boeing 747'nin dönmesi mümkün değildi, açı çok dardı.
kule'ye biz buradan dönemiyoruz, son 2'ye devam ediyoruz, mesajı geçtiler.
bu mesaj güme gitti!!...başka bir uçak kesti bağlantıyı !!... panam, o an işi başından aşkın olduğu için bu mesajın güme gittiğini farketmedi!!
bir başka "gevezelik" daha yaptı kule ve klm'e "kalktıktan sonra şu irtifaya çıkın, şu yönde seyredin!" dedi...bunu, aslen, uçağa kalkış izni verdikten, uçak kalktıktan sonra yapmalıydı. bu mesaj "kalkış izni" değildi!!
klm bunu kalkış izniymiş gibi algıladı...karizmatik kaptan böyle algıladı.
hata 7 - cockpitte alt üst ilişkisi... yardımcı pilot, kendisini kaptan van zanten'den çok aşağıda görüyordu...kaptan motorlara güç verirken, belli belirsiz "panam pisti terketti mi?!" diye çıtkırıldım bi şekilde sordu. halbuki, kaptan dur, daha kalkış iznini almadık, bekle !! demesi gerekirdi !!
siste panam klm'in ışıklarını gördü, ve koca 747'yi çimlere doğru sürdüler...uçağın ön dikmesi yumuşak toprağa saplandı !! klm panam'ı son anda gördü, neredeyse kalkmayı başardı ama yandan panam'a çarptı !!...biraz uçtuktan sonra ana piste düşüp parçalandı !!
klm'den kurtulan olmadı!!
panam uçağının, baş ve arka tarafı darbe yemedi, bu yüzden o uçaktan 61 kişi ölmedi.
panam cockpit ekibi de ölmedi.
bu kazada, herkes birbirini suçlar. ıspanyollar hollandalıları hollandalılar ispanyolları, amerikalılar her ikisini de suçlar.
bu kadar uzun yazdıktan sonra ben de kararı sözlük yazarına bırakıyorum.
devamını gör...
4.
bir kamu görevi olarak mini bir özet geçeceğim kaza.
enteresan olan bu kazanın yerde olmasıdır.
koca uçaklar lunaparkdaki çarpışan arabalar gibi girmiş birbirine.
enteresan olan bu kazanın yerde olmasıdır.
koca uçaklar lunaparkdaki çarpışan arabalar gibi girmiş birbirine.
devamını gör...