elektra

elektra, inandıkları uğruna pek çok tehlikeyi göze alabilen, uğruna savaştığı ideallerine sadakatle bağlı ve onlar için tüm imkanlarını hatta hayatını bile feda edebilecek bir karakterdir. cesur, mert ve yılmaz bir kadındır. annesi babasının ölümüne yardım etmiştir ve onun düşmanıyla evlenip kraliçe olmuştur. bunu yapmasının sebebi olarak babasının kızlarından birini tanrılara kurban etmesini gösterir. annesi, kızının öcünü almak için eşini öldürmüştür. elektra ise bunu adaletsiz ve şeref dışı bir yol olarak görür. annesinin asıl amacını bu olayla perdelediğini, hırsından ve güç uğruna bunu yaptığını söyler. bu noktada aşk-ı memnu romanındaki bihter ve annesi firdevs karakteri arasındaki çatışma ile uyum sağlar. kaldı ki anne ve kız çocukları arasındaki belli bir çocukluk evresinde bilinçaltı süreçlerinde meydana gelen "elektra kompleksi" adı da tam olarak bu sebepten dolayı verilmiştir. aynı şekilde bihter ve annesi arasında bu süreç sağlıklı atlatılamadığı için bihter, annesini düşmanı olarak gören ve en büyük korkusunun ona benzemek olan bir karakter olarak karşımıza çıkar. sonuç olarak karakter gelişimine baktığımızda elektra annesine benzemez ama bihter sanki kaçınılmaz olanı engelleyemiyormuş gibi bir sona ilerler. iki karakterin annesiyle yaşadığı bu benzer çatışmayı bir alıntıyla somutlaştırmak isterim:
"... bugün bu iğrenç hareketleri, babamın hangi suçlarına karşılık yaptığını bana açıklamak lütfunda bulunur musun? babamın öldürülmesinde yardımcın olan cani ile aynı yatakta yatıyorsun, ona çocuk doğuruyorsun, namuslu bir evlilikten doğan namuslu çocuklarını yanından kovuyorsun. bu hareketlerini nasıl onaylarım? yoksa bunları da mı kızının öcünü almak için yaptığını iddia edeceksin? etsen de yine iğrenç olur, çünkü kızı için düşmanla evlenmek herhalde iyi bir şey değildir! ama yeter, seni uyandırmak mümkün değil ki! avazın çıktığı kadar bağırarak annemize iftira ettiğimizi söylüyorsun. zaten bence sen bizim için bir anne değil, bir zalimsin (...) bu sözlerim için herkese kötü, küstah ve utanmaz olduğumu ilan et. ama bu huylarım herhalde sana layık olduğumu kanıtlar sadece. "

elektra aynı zamanda kız kardeşiyle de adil olmayan güce boyun eğmek konusunda çatışma yaşar. burada elektra tutkulu bir hak savunucusu, kız kardeşi ise aklın sağduyusuyla huzura ermeye çalışan ve mantığının sesini dinleyen, haksız da olsa güçlü olana itaat etmeyi savunan bir karakterdir. kız kardeşi her ne kadar annesini haksız bulsa da karşı çıkmanın bir yarar sağlamayacağını düşünür. akıllıdır ancak korkaktır. elektra ona şöyle söyler: "aklına hayranım ama korkaklığından nefret ediyorum." yine kız kardeşinin 'adaletin de zarar verdiği olur' sözlerine karşılık ' bu tavrın kanun olduğu yerde yaşamak istemiyorum' diyecek kadar net ve kesin bir duruş sergiler elektra. inandığı ideali uğruna sonuna kadar mücadele eden elektra'nın yılmaz bağlılığını iliklere kadar hissettiren replikleriyle tadına doyulmaz bir eserdir. okuması bu kadar müthiş bir deneyimken sahnede izlediğimde alacağım keyfi düşünemiyorum bile.

bir sophokles eseridir.

sophokles çok büyük bir dahidir benim gözümde. aradan bu kadar zaman geçmesine rağmen hala dipdiri aramızda. yazdıklarının eskimesi bir yana sanki bazı çağdaş yazarlardan çok daha güncel bir halleri var. insan ruhuna nüfuz eden bir anlatım gücü, bir bakış açısı, bir öngörü yeteneği var büyük yazarın.

babasının ölümü yüzünden hala annesinden nefret eder elektra. bu nefret aradan geçen onca zamana rağmen azalmak iç öyle dursun hala alev alev yanmaktadır elektra'nın içinde. elektra bir gün erkek kardeşinin, annesi ve aşığı tarafından bir hizmetçi olarak kullanıldığı saraya dönüp babasının intikamını alacağı günü dört gözle bekler.

ama bir gün elektra, erkek kardeşinin ölüm haberini alır. yıkılır elbette. annesi ise kararsız bir ruh haline bürünür. hem rahatlamış hem üzülmüştür.

bu tragedya bize sadece derin ve yakıcı bir intikam hikayesi anlatmakla kalmaz. literatüre elektra kompleksi diye bir kavram da kazandırır. edebiyatın, sanatın hayata etkisinin nefis bir göstergesidir.

mutlaka okunması gereken nefis bir kitaptır.