ernst mach

1838-1916 yılları arası yaşamış avusturyalı fizikçi ; optik akustik,duyusal algı fizyolojisi, bilim felsefesi,mach ilkesi yanında özellikle sesüstü hızlara yönelik çalışmalarıyla ünlüdür...
1877 de yayınladığı bir makale ile sesten hızlı ilerleyen bir cismin girdaba benzer şok dalgası oluşturacağını yazmıştır..sesten hızlı giden uçaklar sonik patlamaya neden olan şey havadaki şok dalgasıdır..
bir cismin hızının (misal uçak) ,ses hızına oranı mach sayısı olarak ifade edilir efem... yani; 2 mach ses hızının iki katı demek, 3 mach ses hızının 3 katı demektir efem.....

1872'de şöyle buyurmuş :

bilimin görevi ancak şunlar olabilir : 1. tasarımlar arasındaki ilişkilerin yasalarını araştırmak (psikoloji). 2. duyumlar arasındaki ilişkilerin yasalarını bulmak (fizik). 3. duyumlara tasarımlar arasında mevcut bağın yasalarını açıklamak (psikofizik).

ve 1883'te şöyle eklemiş :

duyumlar 'şeylerin simgeleri' değildir. 'şey', tersine, göreli kararlılığın duyumlar karmaşasının zihni bir simgesidir. dünyanın gerçek öğeleri, şeyler (cisimler) değil, renkler, sesler, basınçlar, uzaylar, zamanlardır (ki, bunlar, alışıldığı üzere, duyumlar dediğimiz şeylerdir).

15 temmuz akşamı bahçelievler'de bir bardaydım. birayı fazla kaçırdığımı sanmıştım ama sonra fark ettim ki, o sesleri sadece ben duymuyordum. jetler, ses hızını aşıp, sonik patlamalara neden oluyorlardı.

eski günler geldi aklıma. viyana’da bizim ernst mach ile karşılıklı çok felsefe konuşmuşuzdur. fizik de bilirdi biraz. bir gün bana dedi ki; “dostum öyle şeyler buldum ki şaşıracaksın. bir araç sesten hızlı giderse, arkasında fortum oluşuyor.” hay dedim senin dilini eşek arısı ballasın. fortum değil la, girdaptır o. “çok doğru söyledin dostum, ben makaleme böyle yazayım” dedi.

ses hızı normal atmosfer koşullarında yaklaşık saatte 1200 km. bu hıza mach 1 denir. sesten hızlı gidildiğinde geride bir şok dalgası meydana gelir. jetler, ses hızını aştıklarında geride oluşan girdap, sonik patlamalara neden olur. 15 temmuz akşamı ankara’da duyduğumuz o patlamaları bulan kişidir mach. viyana üniversitesinde felsefe dersleri vermiştir ama buluşları fizik alanındadır. en yakın arkadaşı olan ludwig boltzmann ile hep kavga ederlerdi. bazı akşamlar üçlü olarak içmeye giderdik. mach, atom matom diye bir şey yok derken, boltzmann senin ağzın ne diyor? atom gibisi var mı derdi. ben araya girer “yapman guzum” siz arkadaşsınız, şurada iki kadeh grüne veltliner içeceğiz,* tadımızı kaçırman! atom varsa onu da bir gün parça pinçik ederiz derdim.

ernst mach o ünlü makalesini 1877 yılında viyana’da yayımlar. graz üniversitesinde fizik profesörlüğü, viyana’da felsefe hocalığı yapmıştır. aerodinamikte ses hızının rolünü ve önemini ortaya koymuştur. mach sayısı adı ile anılır. ancak atom konusunda fena çuvallamış, boltzmann haklı çıkmıştır.

girdap kelimesini ona ben söylemişimdir. eski arkadaşız, lafı bile olmaz bir kelimenin.

lenin'in materyalizme koşut olarak değerlendirdiği duyumculuk felsefesinin öncüllerindendir. nitekim materyalizm ve ampriyokritizm kitabında mah'ı kıyasıya eleştirmiştir.

"kant’ı yaşlanmış bazı materyalistlerden çok daha tutarlı ve kararlı bir biçimde eleştirdiklerini ileri süren bizim mahçıların iddialarını ne zaman okusam, hep sanki purişkeviç aramıza girmiş de şöyle bağırıyormuş gibi gelir bana: “kadetleri siz marksist baylardan çok daha tutarlı ve kararlı bir biçimde eleştirdim!”

v.i.lenin

tam adı ernst waldfried josef wenzel mach olan fizikçi ve felsefecidir.

"atomların varlığı duyumlarımızın belirli bir düzeni izlemesinden başka bir anlam taşımaz" görüşüne sahiptir.

yarın kendisinin yukarıdaki görüşünden soru bekliyorum. golle biter umarım.