1.
topluluk içerisinde yer alan en yaşlı bireyin otorite sahibi olduğu, kimi kaynaklarda yaşlılar yönetimi olarak da geçen hiyerarşik otorite biçimi.
antropolojik kökenli bu kavram, topluluk içerisinde en yaşlı olanın ya da olanların topluluk üzerindeki hiyerarşisini ifade etmek için kullanılmaktadır. özellikle kan bağına bağlı olarak soy ve klan ilişki biçimlerinde belirgin olan gerontokrasi günümüz toplumlarında da varlığını sürdürmektedir.
yazılı bilginin olmadığı ve sözel bilginin varolduğu ilkel topluluklarda yaşça büyük olanlar; yaşadıkları tecrübe ve bilgi birikimi bakımından yol gösterici ve sorun çözücü olarak topluluk içerisinde yönlendirici ve karar verici doğal bir otorite ve bilgi sahibidir. en basit örneğiyle bir hayvanın nasıl avlanacağına, hangi bitkilerin yenebileceğine, hangi hastalıkların nasıl tedavi edileceğine dair doğru bilgi, topluluk içerisinde en tecrübeli olan bireye aittir ve dolayısıyla yaşamsal bilgilerin onda ya da onlarda toplanması kendilerini doğal bir otorite durumuna getirmektedir. tıpkı karşılaştığımız bir sorunu babamıza ya da annemize sormamız gibi. işin garip tarafı bu doğal otoritenin günümüzde hala geçerliliğini koruması ve kısmen bazı uygulama ve kavramlarda kendini göstermesidir.
örneğin köy yönetim teşkilatında ihtiyar heyeti, osmanlı son dönemlerinde kullanılan ekber ve erşed sistemi ve türkiye'de meclis seçimleri sonrası meclis başkanı seçilene kadar en yaşlı meclis üyesinin meclise başkanlık etmesi gibi uygulamalar gerontokrasinin birer yansımasıdır.
antropolojik kökenli bu kavram, topluluk içerisinde en yaşlı olanın ya da olanların topluluk üzerindeki hiyerarşisini ifade etmek için kullanılmaktadır. özellikle kan bağına bağlı olarak soy ve klan ilişki biçimlerinde belirgin olan gerontokrasi günümüz toplumlarında da varlığını sürdürmektedir.
yazılı bilginin olmadığı ve sözel bilginin varolduğu ilkel topluluklarda yaşça büyük olanlar; yaşadıkları tecrübe ve bilgi birikimi bakımından yol gösterici ve sorun çözücü olarak topluluk içerisinde yönlendirici ve karar verici doğal bir otorite ve bilgi sahibidir. en basit örneğiyle bir hayvanın nasıl avlanacağına, hangi bitkilerin yenebileceğine, hangi hastalıkların nasıl tedavi edileceğine dair doğru bilgi, topluluk içerisinde en tecrübeli olan bireye aittir ve dolayısıyla yaşamsal bilgilerin onda ya da onlarda toplanması kendilerini doğal bir otorite durumuna getirmektedir. tıpkı karşılaştığımız bir sorunu babamıza ya da annemize sormamız gibi. işin garip tarafı bu doğal otoritenin günümüzde hala geçerliliğini koruması ve kısmen bazı uygulama ve kavramlarda kendini göstermesidir.
örneğin köy yönetim teşkilatında ihtiyar heyeti, osmanlı son dönemlerinde kullanılan ekber ve erşed sistemi ve türkiye'de meclis seçimleri sonrası meclis başkanı seçilene kadar en yaşlı meclis üyesinin meclise başkanlık etmesi gibi uygulamalar gerontokrasinin birer yansımasıdır.
devamını gör...
2.
''akıl yaşta değil baştadır'' atasözüyle türkler tarafından çürütülmüştür.
devamını gör...
3.
bir türlü yakamızı kurtaramadığımız yönetim şekli. normal şartlarda, ev satacak olsa bile akıl sağlığı raporu istenecek yaştaki insanlar siyaset sahnesinden inmek bilmiyor.
sahi, üniversitelerin siyasetle ilgili bölümleri neden var, buradan mezun olanlara şans tanınmayacak olduktan sonra?
sahi, üniversitelerin siyasetle ilgili bölümleri neden var, buradan mezun olanlara şans tanınmayacak olduktan sonra?
devamını gör...
4.
gerontokrasi, bir toplumun veya devletin yaşlı bireylerin yönetiminde olduğu bir yönetim biçimidir. terim, yunanca kökenli iki kelimenin birleşimiyle oluşur: "geron" (yaşlı) ve "kratos" (hükümet veya iktidar). yani kelime anlamıyla "yaşlıların iktidarı" veya "yaşlıların hükümeti" olarak çevrilebilir.
gerontokrasi nasıl işler?
gerontokrasi, genellikle yaşlı bireylerin siyasi liderlik rollerini üstlendiği bir toplumsal veya politik sistemde görülür. yaşlılık, bu sistemdeki en önemli kriterdir ve yaşlı bireylerin deneyimleri, bilgileri ve yaşam boyu kazandıkları bilgelik, onları liderlik pozisyonlarına taşıyan temel faktörlerdir.
bu tür bir sistemde, yaşlı liderler genellikle toplumun karar alma organlarında (örneğin, parlamentoda) veya yürütme organlarında (örneğin, devlet başkanı veya başbakan olarak) etkili pozisyonlarda bulunurlar. bu liderler, yaşlılıkları nedeniyle genellikle toplumun değerlerini ve kültürel normlarını yansıtma eğilimindedirler.
avantajlar ve dezavantajlar:
gerontokrasinin avantajları ve dezavantajları vardır:
avantajlar:
deneyim ve bilgelik: yaşlı liderler, genellikle geniş deneyimleri ve bilgelikleri sayesinde zorlu sorunlarla başa çıkmak konusunda daha yetenekli olabilirler.
kararlılık: yaşlı liderler, genellikle daha istikrarlı ve uzun vadeli politikalara yönelebilirler, çünkü kısa vadeli popülerlik kaygısı daha az etkiler.
dezavantajlar:
temsil sorunları: gerontokrasi, genç nesillerin ve diğer yaş gruplarının temsilini zorlaştırabilir ve toplumun değişen ihtiyaçlarına uygun politikaların oluşturulmasını engelleyebilir.
inovasyon eksikliği: yaşlı liderler, yeni fikirlere veya teknolojilere daha az açık olabilirler, bu da toplumun ilerlemesini sınırlayabilir.
demokratik sorunlar: gerontokrasi, demokratik bir toplumda genç ve yaşlıların eşit temsilini zorlaştırabilir.
örnekler:
bazı ülkelerde, uzun süre iktidarda kalan yaşlı liderler veya yaşlıların politik etkisi gerontokrasi tartışmalarına neden olmuştur. örneğin, japonya'da 1980'lerdeki uzun süre iktidarda kalan yaşlı liderler bu tür bir tartışmayı gündeme getirmiştir.
sonuç olarak, gerontokrasi yaşlı bireylerin yönetimde belirgin bir rol oynadığı bir yönetim biçimidir ve demografik, kültürel ve politik faktörlere bağlı olarak farklı şekillerde ortaya çıkabilir. bu kavram, liderliğin deneyim ve yaşla ilişkilendirildiği bir perspektifi yansıtır.
her ne kadar objektif bir şekilde ele almaya çalıştıysam da hiç tasvip etmediğim bir yönetim tarzıdır. daha sonra ayrıntılı olarak bunun nedenlerini de yazacağım.
gerontokrasi nasıl işler?
gerontokrasi, genellikle yaşlı bireylerin siyasi liderlik rollerini üstlendiği bir toplumsal veya politik sistemde görülür. yaşlılık, bu sistemdeki en önemli kriterdir ve yaşlı bireylerin deneyimleri, bilgileri ve yaşam boyu kazandıkları bilgelik, onları liderlik pozisyonlarına taşıyan temel faktörlerdir.
bu tür bir sistemde, yaşlı liderler genellikle toplumun karar alma organlarında (örneğin, parlamentoda) veya yürütme organlarında (örneğin, devlet başkanı veya başbakan olarak) etkili pozisyonlarda bulunurlar. bu liderler, yaşlılıkları nedeniyle genellikle toplumun değerlerini ve kültürel normlarını yansıtma eğilimindedirler.
avantajlar ve dezavantajlar:
gerontokrasinin avantajları ve dezavantajları vardır:
avantajlar:
deneyim ve bilgelik: yaşlı liderler, genellikle geniş deneyimleri ve bilgelikleri sayesinde zorlu sorunlarla başa çıkmak konusunda daha yetenekli olabilirler.
kararlılık: yaşlı liderler, genellikle daha istikrarlı ve uzun vadeli politikalara yönelebilirler, çünkü kısa vadeli popülerlik kaygısı daha az etkiler.
dezavantajlar:
temsil sorunları: gerontokrasi, genç nesillerin ve diğer yaş gruplarının temsilini zorlaştırabilir ve toplumun değişen ihtiyaçlarına uygun politikaların oluşturulmasını engelleyebilir.
inovasyon eksikliği: yaşlı liderler, yeni fikirlere veya teknolojilere daha az açık olabilirler, bu da toplumun ilerlemesini sınırlayabilir.
demokratik sorunlar: gerontokrasi, demokratik bir toplumda genç ve yaşlıların eşit temsilini zorlaştırabilir.
örnekler:
bazı ülkelerde, uzun süre iktidarda kalan yaşlı liderler veya yaşlıların politik etkisi gerontokrasi tartışmalarına neden olmuştur. örneğin, japonya'da 1980'lerdeki uzun süre iktidarda kalan yaşlı liderler bu tür bir tartışmayı gündeme getirmiştir.
sonuç olarak, gerontokrasi yaşlı bireylerin yönetimde belirgin bir rol oynadığı bir yönetim biçimidir ve demografik, kültürel ve politik faktörlere bağlı olarak farklı şekillerde ortaya çıkabilir. bu kavram, liderliğin deneyim ve yaşla ilişkilendirildiği bir perspektifi yansıtır.
her ne kadar objektif bir şekilde ele almaya çalıştıysam da hiç tasvip etmediğim bir yönetim tarzıdır. daha sonra ayrıntılı olarak bunun nedenlerini de yazacağım.
devamını gör...