haydarpaşa garı

seni yeneceğim istanbul cümlesinin söylendiği ilk yer.

yeşilçam'ın belleklere kazıdığı kırsaldan şehre göçün, kan davasından kaçışların, bir sevdanın peşinden gidişlerin ve hüzünlü öykülerin dekoru. en son turistik otel planıyla ruhunu kaybedecekti ki sivil toplumun tepkisi engel oldu.

öğrenciyken trenle eskişehir'e gitmek sebebiyle uğradığım gar. treni beklerken gar lokantasına girip bir şeyler atıştırır, bir iki bira atardım. bu lokantada bulunan lcd televizyonu çıkarsanız anında ambiyans 30 sene öncesine giderdi, öyle nostaljik ve keyifliydi. üç sene kadar önce kadıköy belediyesi'nin burada yapılan kitap fuarı sayesinde anılarım canlanmıştı ve en mükemmel kitap fuarı deneyimimi yaşamama vesile olmuştu. ayrıca tuvaletteki pisuar manzarası açık ara en kral tuvalettir.(bkz: swh)

önündeki tarihi trenin lambalarını ben sökmüştüm. adamlara diyorum bak tarihi tren başımıza iş gelmesin. adam sök sök dedi. (bkz: swh)

çocukluğumda babam ve annemle çok sık gittiğim ama trene hiç binmediğim gardır. amaç gezmekti zaten.

ayrıca hemen hemen her insan gibi ben de oradaki tarihi trene hayran kalmıştım.

içinde harika deniz manzarası olan ama tuvaletleri paralı, mimarisi süper, mezeleri eh işte, mythos meyhanesını içeren gar.
terk edilmiş, efsane bir yer, sessiz, siz rakı içiyorsunuz.
oooo buralardan kimler geçmiş gitmiştir diye bir sorsan kadeh kendiliginden dudaklarınla buluşur.

1908 de hizmete girmiş.
mimarlar alman.
alman ve italyan işçiler çalışmış.
zamanında bu gardaki müdürler, şefler, deniz manzaralı oda, taş bina kesinlikle tadını çıkarmışlardır.

hakkında ilginç bir bilgi de inşasında çalışan işçilerden birinin yıllar sonra dünyayı kan ve gözyaşı ile kasıp kavuracak olan adolf hitler olmasıdır.

otto ritter ve helmuth cuno isimli iki alman mimar tarafından istanbul-bağdat demiryolunun başlangıç noktası olarak 1906 yılında inşasına başlanıp 1908 yılında tamamlanan gar binasıdır. üçüncü selimin paşalarından haydarpaşa'nın ismi verilmiştir.

öğrenci olduğum zamanlar eminönünden bindiğim vapurun iskelesine yanaşması ile vardığım, önündeki merdivenlerde denize karşı kahvemi yudumlayıp, kitap ve müzik eşliğinde bineceğim treni beklediğim binadır.

cem karaca'nın anlatımıyla:

hep gidip görmek istemişimdir ama hiç nasip olmadı

yükselir kuleleri, eşsiz mimarisiyle haydarpaşa
senelerdir bütün trenlere olmuş yuva
bir tren düdüğüne astım hasret çığlığımı
haydarpaşa ev sahibi mi, yoksa kavuşanların yıllığı mı
ben masumiyet müzesine ilk haydarpaşa'dan adım atmışım
yüklemişim meram ekspresin vagonlarına, anılarımı yanıma almışım
sen bu başkentler başkentine açılan kapısın haydarpaşa
şehrin silueti işlemiş merdivenlerindeki her taşa
ben senin merdivenlerinde bu şehre aşık olmuşum
yine senin merdivenlerinde o nazlı güzele vurulmuşum
trenler kalkar, durur trenler
bir garip yolcu, haydarpaşa'da yarini bekler

iyi ki zamanında çok defa gidip görmüşüm. merdivenlerine oturup kafamı yukarı çevirip ihtişamına bakmışım. şimdilerde iyice unutuldu, yüzünü gören yok.

“yeterince atıl ve restorasyonu bitmemiş şekilde beklemeye bırakırsak arada otel veya avm tarzı bir şeye dönüştürmemize olanak doğar mı acaba” şeklinde niyet kokularının burna geldiği, anadolu yakasının en ikonik, alman yapımı mimarisidir.

yeşilçam için istanbul’un giriş kapısı; köyden gelenlerin dilek, temenni veya meydan okumalarını terennüm ettikleri yerdir.

ayrıca temelleri altında ve civarında antik kalıntıların bulunması nedeniyle tanımın ilk paragrafındaki “gecikme” tahminimi yumuşatmama neden olmaktadır.

öğrenciyken burdan çok trene binip okula gitmişliğim vardır, o trenin lokantasında bira, sigara yapmışlığım...
nadiren yine arkadaşlarla orta ve üstü yaşa özenip içmek için oturup rakı içtiğimiz bir mekan da vardı.
yenilenmiş halini merakla bekliyoruz.
ayrıca doksanların sonu iki binlerin başı trenle yolculuk yapmış birisi olarak şunu demeden duramam; ne leş trenlerdi be o trenler. ne pis trenlerdi.

3 senedir hâlâ kazı çalışmaları devam ediyor. açılmasını sabırsızlıkla bekliyorum ama bu gidişle ben mezun olduktan sonra bitecek... haftanın 3 günü önünden, izleye izleye geçiyorum.. bitse de bir ankara yoluna gitsek..

doğu ile batı medeniyetinin buluştuğu noktadadır. kavuşma ve dağılma merkezi olmuştur. anadolu yakasında yatay görünümlü tarihi taş binası ile istanbul'a has bir siluet olmuştur. büyük şehre ilk ayak basanların denizle karşılaştığı yer olmuştur aynı zamanda. vapur düdüğü sesleri eşliğinde adım atarlar. yorgun ve sevinçli bünyelerin basamaklarından inerken hayat maceralarının başladığı tren garının da ötesi olmuştur. buluşma ve kavuşmaların dışında vedalaşmaların da merkezi olmuştur. son martı çığlığı da o zaman duyulur. ankara'dan ve diğer anadolu kentlerinden uzanıp gelen rayların bittiği noktadır. bazen hareket düdüğü eşliğinde trenler gardan ayrılır, bazen de gara giriş yapan emektar lokomotifler de selamlarını çakarlar.

yeşilçam filmlerinin de değişmez mekanı olmuştur. büyük şehre gelen ve elinde tahta bavulu olan yolcu figürü, taşı toprağı altın şehirde var olma savaşının başlangıcını anlatır. gara ayak basan yolcu yeşilçam klasiklerinde olduğu gibi kırsalda kente göç etmiş, kan davasından kaçmış, bir sevdanın peşine düşmüştür. bunun gibi hüzünlü hikayelere dekor olmuştur. şimdi tren seferlerinin yapılmadığı gar, en son turistik otel yapılmak istenmiş, sivil toplumun tepkileri sonucunda da otel planından vazgeçilniş, bu sayede de tarihi gar ruhunu korumaya devam etmişti.

istanbul'un en değerli yerlerinden biri.

klasik alman mimarisidir. iki alman mimar ve italyan taş ustaları tarafından yapılmıştır.

istanbul'un simgelerinden biridir. kavuşmanın, ayrılığın, sevincin, hüznün, şaşkınlığın yeriydi.

eski filmlerde anadolu'dan istanbul'a gelişte görülen ilk yerdir.

bir nurettin rençber şakısı olan; ay düşünce de geçer.

ince ince yağan yağmur,
iskeleye yanaşan vapur
haydarpaşa garı seni, seni hatırlarım

haydarpaşa garının taş işçiliği için dünyaca ünlü bir kişi de çalışmış.
(bkz: adolf hitler)
türklere karşı sempatisinin bu zamanda oluştuğu ve bu yüzden türklere saldırmaktan imtina ettiği söyleniyor.

restorasyon adı altında ipotek altına alınan tarihi gar

açın şunu be kardeşim. sembolleri yok ederek insanların değerlerini öldüremezsiniz, sadece nefretlerini kazanırsınız.