helyum parlaması

küçük kütleli yıldızlarda gerçekleşen helyum yanması.
ilişkili olarak (bkz: hidrojen yanması)

önce bir ön bilgi iliştireyim şuraya;
bir yıldızın çekirdeğinde, normal şartlarda bol miktarda hidrojen bulunur. bu hidrojen nükleer füzyon tepkimeleriyle helyuma dönüştürülür. bir süre sonra çekirdekte artık hidrojen değil, helyum birikir. biriken bu helyumun çok büyük bir kısmı, normal helyumdan farklıdır ve buna dejenere madde deriz. dejenere helyumda durum normal gazlarda olduğu gibi değildir. az sonra anlatacağım bunun sonucunu.

gelelim sürecin kendisine...
kütlesi yeterince büyük olan bir yıldız, çekirdekteki hidrojeni bitirince, bu kez helyumu karbona dönüştürmeye ve buradan enerji elde etmeye başlar. fakat yıldızın kütlesi küçükse bu süreç bu şekilde işlemez. ağır ağır karbona dönüşmesi ve enerji üretmeye devam etmesi gereken helyum, bir anda "tutuşur". fakat artık çekirdekte, yukarıda bahsettiğim dejenere helyum bulunmaktadır. normal şartlarda, ani ve patlamalı bir enerji kaynağı olan bu tutuşma, normal bir gazın ısınıp genleşmesine ve soğumasına neden olur. fakat dejenere madde bunu yapmaz. sadece ısınır. genleşmediği için soğuyamaz. bunun sonucu, aşırı derecede ısınmış bir çekirdek ve bu yüzden de hızlanan nükleer füzyondur.

helyum parlamasının sonucunda, güneş'in yaklaşık 200 milyon yılda ürettiği enerji, sadece birkaç dakika içerisinde açığa çıkar ve helyum çekirdekteki malzemenin bir kısmı, deyim yerindeyse "buharlaşır". çekirdek kısa bir süreliğine normal gaza döner ve aniden genişleyerek soğur. tabii ki artık yıldızın başlangıçtaki hidrostatik dengesinden eser kalmamıştır ve kısa bir süreliğine helyum yanmaya devam etse de yıldız için bu olay sonun başlangıcıdır.

bizim memlekette helyumu balon şişirmede ve helyum gazı çekip komikli konuşmalar yapmak için kullanırlar. meja böyle tanımlar giriyorsun sonra milletin aklında depremler meydana geliyor.