ilyada (kitap)

smyrnalı kör ozan homeros'a atfedilir. m.ö. 8.-7. yüzyıllarda ortaya çıkmış, sözlü gelenek ile aktarılagelmiş; m.ö. 6. yüzyılda pesisistratos tarafından yazıya geçirtilmiştir.
akhalar ile troyalılar arasında geçen savaşın çok küçük bir bölümünü aktarır. bu savaşta tanrılar taraf tutar, hile yapar..
duyguları ve betimleri çok güzel vermiştir homeros. tanrıların epitetleri ve huyları belki de ilk defa bu eserde belirtilmiştir.
ayrıca antik dönemdeki birçok hellen yönetici, öğrenci, roma imparatorları tarafından ezbere bilinmektedir, bir kült yapıt sayılmaktadır.
genel hikâyeye hâkim olmadan anlaşılması hiç kolay değildir. okumadan önce troya savaşını araştırmanızı ve genel olarak tanrılara bi göz gezdirmenizi öneririm.
onun haricinde türkçeye akıcı ve lirik bir azra erhat çevirisiyle kazandırılmıştır. güzeldir.

bir yanımda artemis, bir yanımda aphrodite vardı. ön taraflardan hektor'un sesini duyuyordum, "bu ilk değil!" diye bağırıyordu. "sonuncusu da olmayacak! bu bereketli doğu toprakları, her zaman batının kan döktüğü yerler oldu!" diye devamını getirmişti.

kapının ardından akhalıların seslerini duyabiliyordum, gökyüzünü mavi yapan ışığın nedenini de biliyordum oysa ki...

athena onların yanındaydı, tıpkı hera, poseidon, hephaistos, hermes gibi. athena en sevdiğim tanrıça olmasına rağmen, ona karşı gelmek beni öylesine ürpertiyordu ki, hemen yanımda bulunan, ismini bilmediğim bir troyalının, bana "kazanacağız!" demesini bile zar zor duyuyordum.

ve işte, tam o anda, tüm troyalıları çıldırtan bir şey oldu. gökyüzünü kırmızıya boyamış bir varlık, bulunduğumuz yere iniyordu. kırmızı gözleri, giydiği savaş kaskından bile daha korkutucuydu.

ares, en ön kısma indiğinde, herkes çılgın gibi savaşmak için can atıyordu. birazdan ya kan dökecek ya da ölecektik ve bunun sebebi tek bir kadındı...

ah helen...

önce herkes sessiz oldu, sonra kapıların açılma sesini duydum...

işte böyle başladı büyük bir savaş, mottom bile hazırdı.
doğunun çocukları, batıya karşı geliyordu.

akhalarla truvalıların bir kadın meselesi yüzünden çıkan savaşının anlatıldığı zeus afrodit paris hera hektor aşil gibi mitlerin bolca sahne aldığı gerçek ve gerçeküstünün birbirlerini sardığı destan.

krallıkların savaşı olduğu kadar
tanrıların savaşı olarakta bilinen bir destandır,
bu destanda adı geçen kahramanlardan biride
odessius'dur (emin değilim nasıl yazılıyor)
okunması gereken kitaplardan biri bence...

eski yunan dünyasının kutsal kitabıdır. günümüzde kutsal kitaplar ne ifade ediyorsa yunan paganizmi için onu ifade ediyordu. aynı zamanda doğu - batı dünyaları arasındaki savaşları da konu alır. batı dünyası yunanistan iken, barbar kavim dedikleri troyalılar ve müttefikleri de doğu dünyası idi.

ikinci kez bitirdim bu ünlü destanı, sıcağı sıcağına birkaç şey kelam etmek istiyorum...

o en son kısmı yine üzdü beni, tıpkı ilk okuduğumdaki gibi... spoiler vermeden birkaç şey anlatacağım sizlere, bu güzel destan bizlere mitoloji hakkında öyle güzel detaylar veriyor ki, okurken ister istemez notlar almak zorunda kalıyor insan...

misal, her şeyin başlama nedenlerinden birisi helen'in troya topraklarında çektiği acılar, çektiği yalnızlıklar, insanların ondan nefret etmesi, sırf bu yüzden ne denli pişmanlıklar duyduğunu anlatır bize homeros... hektor'un nasıl ona iyi davrandığını, nasıl onu diğer insanlardan koruduğunu, aynı zamanda kardeşi paris'ten ne denli nefret ettiğini, ne denli baş belası gördüğünü anlatır bize...

dahası da var, sadece ölümlüleri değil, ölümsüzler dünyasını da çok hoş anlatır, poseidon'un zeus'tan korkmadığını, "beni çok da bağlamaz aslında zeus'un hükmü moruk..." kafasıyla bir kıskançlık içerisine düştüğünü, ama içten içe korktuğunu gösterir homeros, ares'in ne denli sevilmeyen, öz anası ve babası tarafından bile hor görülen bir tanrı olduğunu anlatır, athena'nın çok muzur bir kız çocuğu olduğunu, babası zeus'un bir türlü kıyamadığını anlatır, babasına çok çektirdiğinden dem vurur homeros, bir ergen kavgası gibi babasına laflar söylediğini tatlı bir şarkı gibi söyler bizlere...

öyle güzeldir ki, bir kez okumak kesmez eski çağ'a ilgi duyan birini, defalarca okumak iter; okumalıdır da bu güzel destanı...