insan genom projesi

orjinal açılımı human genom project (hgp). 1990 yilinda baslayip 2003 yilinda sonlandirilmistir. projenin amaci insani insa eden genetigimizin cozumlenmesi ve tedavisi bulunmayan kalitsal hastaliklara tedavi olanagi saglamak. ayrica sonuclar sadece tibbi alanda degil bir cok alanda (ozellikle evrim) soru isaretleri bulunduran bilinmezlikleri cozumlemeye yardimci olmustur denilebilir.

projeye baslamadan once bilim insanlari once planlamasini yaptilar ve projeyi bir kac asamaya bolduler. oncelik her irk ve cinsten belirlenen sayica insandan kan ve sperm ornegi alindi. proje surecinde dna'larin dizilimi belirlenip haritasi cikarildi. cikan sonuca gore de 20 bin kusure yakin insan geni bulundu ki bu sonuc aslinda tahmin edilen rakamin neredeyse yarisi kadar. projeye amerika, almanya, kanada, cin, rusya, japonya gibi 18 ulke katildi. yaklasik 200 milyon dolara yakin para harcandi.

proje bir cok alanda yarar sagladi dogru. alzheimer, kanser, diyabet, parkinson gibi bir cok hastaliga etkisi oldukca olumlu ama ilerleyen zamanlarda insan turu icin kotuye kullanimi da mumkun. insan genetiginin tamamiyle cozumlenmesi, ilerleyen nesillerin genetiginin oynanmasina neden olabilir. ismarlama bebekler gelistirilebilir ki simdiden bunun orneklerini gormekteyiz. daha zeki, daha guclu, daha guzel-yakisikli nesiller elde edilebilir. bu kulaga hos gelse de bundan yararlanacaklar elbette zengin kesim. yani insanlar arasindaki sinifsal farkliliklari daha da acabilir. olmayan irk ustunlukleri gerceklesebilir mesela, kotuye kullanimi oldukca acik kisacasi. o yuzden bu projeyi destekleyen kadar karsi cikan kesim de fazla.
kaynak www.genome.gov/human-genome...

insan vücudundaki genlerin sıralanmasını ve analizini amaçlayan, 2003'te tamamlanan proje.

düşünün ki bir cd içerisine, vücudunuzdaki tüm genlerin dizilimine ilişkin bir şema sığıyor. siz bu dizilime bakarak, hangi genlerinizde hastalık taşınıyor, hangi genlerinizle kalıtsal bir hastalık almışsınız, tamamen sağlıklı mısınız değil misiniz, hastalıklı gen tam olarak hangi konumda bulunuyor gibi bilgileri görebiliyorsunuz. tabii bu durum bazı hastalıkların erken teşhisi konusunda oldukça önemli olabiliyor ve hayat kurtarabiliyor.

ayrıca başka bir kullanım alanı daha var diyebiliriz. önce şunu belirtelim, şu an genlerini bu şekilde "okutabilen" insanlar tabii ki hali vakti yerinde olanlar. eğer bir gün herkes bu teknolojiden faydalanabilecek duruma gelirse, işte o zaman bu kullanım alanı devreye girecek. diyelim ki sizin genomunuz dünyadaki başka insanların bazılarıyla bire bir örtüştü. bu insanların yaşadığı bölgelere bakarak atalarınızın izini bile sürme şansınız var.

3 milyar dolar olan bu proje maliyeti, proje sona erdikten sonra farklı kişiler tarafından yapılan yeni çalışmalarla 50.000 dolara kadar indirildi. belki gelecekte çok daha düşük maliyetlerle, tıpkı kan testleri gibi yapılabilecek ve o zaman birçok hayatı erken teşhislerle kurtarmak mümkün olacak.

31 mart 2022 itibariyle insan genomunun boşluksuz tam dizilimi, science bülteninde 6 makaleyle açıklanmış.
kaynak
20 yıllık bir proje tamamlandı ama bilimde kesinlik olmadığı için. yüzde birlik hata payını bırakıyorlar tabi ki. bundan sonra insanlık adına ne gibi bir yenilikler gelecek beklemedeyim.