kalenderilik

islam ansiklopedisine göre; dünyayı ve dünyevî değerleri umursamayan, içinde yaşadıkları toplumun, toplumsal düzenin inanç ve geleneklerine karşı çıkan, bunu kılık kıyafet, tutum ve davranışlarıyla gündelik hayatlarına da yansıtan (bkz: sûfî)lere kalender, bunların temsil ettiği tasavvufî (bkz: zümre)lere de genel olarak kalenderiyye veya kalenderîlik adı verilmiştir.

kalenderîliğin en belirgin özelliği belli bir şeyhin etrafında toplanan (bkz: mürid)ler grubu bulunmaması ve kalenderîliğin ferdî bir hayat tarzı, bir (bkz: meşrep) olarak algılanmasıdır.

kalenderi bir (bkz: mutasavvıf) olan baba tahir üryan'ın şiiri:
ilim beni cezbetti ve denizin kıyısına getirdi
vecd beni denize düşürdü ve boğulmaya bıraktı
denizin ortasında ilimden yardım istedim beni kurtarmadı
ve vecd galip geldi ve beni boğdu
kurtulmayı istedim beni kurtaran cehalet oldu.

hüüü diyenleri kestiler... evet hepsini doğradılar, yezit soyları.

13. yüzyıldan 17. yüzyıla kadar varlıklarını sürdürmüş sufi topluluğu. anadolu'dan balkanlar'a kadar birçok merkezde tekkeleri vardır. bu sufilerin en temel özellikleri saçları kazıtıp yalın ayakla seyahat etmeleriydi. günümüzde kullanılan "yalın ayak başı kabak" deyimi kalenderi dervişlerinden kalmadır. tıpkı "abdala malum olur" deyişi gibi. zira bazı kalenderi dervişleri geçimlerini sağlamak için fal bakıp gelecek hakkında kehanette bulunur, haliyle tutan birkaç tahminlerinden sonra halk arasında böyle bir deyiş peydah olmuştur. ayrıca topluluk içinde esrar kullanımı da mevcuttur.

"dün esrarı gördüm binmiş gider bir ata
gelecek yıl çok derem der ister birazın sata"

bu beyit kalenderilere mensup bir abdal tarafından kaleme alınmıştır. burada şunu da belirtmek lazım kalenderiler sırf dervişlerden oluşmazdı. batmış esnaf, bir takım suçlular yahut devlet otoritesinden kaçan insanlar da kalenderilerin arasına karışıp kamufle olmuşlardır , bir zaman sonra yavuz sultan selim kalenderileri kırıp geçirmiştir. konuya merakı olan arkadaşlar için aşağıya bir kaynak bırakıyorum.

kalenderiler

güzel, çirkin aramadıkları bilinmektedir. günümüzde kalenderi kalmadığından kalender meşreplik modadır.

16. yüzyılda, kalenderîler’in kalabalık sayıda katıldıkları üç büyük isyan hareketi vardır. bunlardan ilki, ıı. bayezid devrinde vukû bulan şahkulu isyanı, ikincisi yavuz sultan selim zamanında gerçekleşen bozuklu celal ayaklanması, üçüncüsü ise kanuni sultan süleyman devrindeki şah kalender hareketidir.

nick seçimim boşuna mı...

üniversitedeki klâsik türk edebiyatı derslerinden kalma ; hayalî bey divânı geliyor aklıma. o da kalenderi diye kalmış bende.

üryan geldim üryan gideceğim...biliyorum. hocam, sadece watch ultimate var kolumda, kızıma kalsın o...