karaylar

museviliği benimseyen ilk türk topluluğu. kökenlerinin türklerin hazar boyuna dayandığı bilinir.

karailik 8. yüzyılda çıkmış bir mezhep. daha çok ırak, iran, suriye, azerbaycan ve hazar ülkesinde yayılmıştır. bugün daha çok türk kökenlilerin tabi olduğu ve talmudu reddeden sadece tora'yı kabul eden mezhep. israil'de resmen temsil ediliyorlar diye biliyorum. bugün , azerbaycan, gürcistan, kırım, rusya, ukrayna, litvanya, macaristan gibi ülkelerde yaşarlar türkiye'de de az sayıda oldukları bilinmektedir (300 civarında)

hazar devleti zamanında museviliği kabul eden tükler, hazar tükleri ve ya karaylar denir. 700 lü yıllarda kurulmuş ve aynı zamanda bağdatta kurulan karai 'lik mezhebini kabul etmişlerdir. hazar devleti 11. yüzyılda dağılmıştır fakat dinlerini korumuştur. burda ilginç nokta anan ben david bu mezhebi 761 yılında ortaya koymuştur. fakat hazarlar 720 lerden itibaren yahudiliği benimsemiştir. demekki hazarlar karailikten önce rabbani yahudiliği benimsemişlerdir.

fatih sultanın istanbula getirdiği türk yahudileridir. hatta bu nedenle karaköy asıl adıyla karayköy olduğu bilinir ve bunların en meşhuru refik halit karaydır. kaynak ; ilber ortaylı

mesela celal bayar bir türk yahudi/musevisi olup kırım karay milletindendir.

karaim yani ibranice karşılığında —şayet yamulmuyorsam, ibranice bilmiyorum ne yazık ki— "okuyanlar" olarak bilinen yahudi mezhebi.

yazılı bir tora gelenekleri olduğu için işbu adı almışlardı galiba.

(bkz: kıraat)

yahudilik/yahudizm/musevilik'in bir mezhebi ana akım rabbanizm/haham yahudiliğinden farklı olarak talmud değil sadece tevrat/tora kabul edilir.

karayim mezhebine bağlı olan yahudiler geri kalanların aksine ibrani/israiloğlu kökenli olduklarını kabul etmez aksine kendilerini hazar türklerinin torunları olarak görürler fakat bu konuda çelişkili bazı durumlar vardır

*hazarlar türkçe'nin ogur veya sibirya ya da ikisini de birden konuşan bir türk kabile birliğinden geliyorlardı. karaylar ise kıpçak türkçesi konuşuyorlar.

*hazar yazışmaları'na göre hazarlar büyük ihtimalle haham yahudiliğini yani rabbanizmi benimsemişlerdi. karayim yahudiliği geleneği yalnızca tanah'ı kutsal kitap olarak kabul eder ve talmud'u tanımaz.

*antropolojik araştırmalar, litvanya'daki kırım karayları ile mısır karayim yahudileri arasında benzerlikler olduğunu göstermektedir.

her ne kadar diğer yahudi topluluklarıyla (aşkenaz, sefarad ve mizrahi yahudileri ve mısır karay yahudileri) yakın akraba olduğunu gösteren genetik araştırmalar olsa da kırım karaylarının bölgedeki yahudi olmayan türklerle de bir yakınlığa sahip olduğunu buldular. buradan

çok yüksek ihtimalle brutahi'lerin hazar veya yahudiliğe geçmiş kuman-kıpçak olduğu tezlerini kabul edersek karayimler, kırımçaklar ile birlikte yahudiliği benimsemiş kıpçaklar ile hazarların bölgedeki diğer yahudiler ile karışması ile oluşmuş bir topluluk.