1.
22 haziran 1941 04:55'te başlayan barbarossa harekatı kapsamında gerçekleştirilmiş olan alman kuşatması'dır. modern tarihin en kanlı kuşatması olarak geçer. alman kuzey ordular grubu komutanı mareşal wilhelm von leeb tarafından alman orduları önce baltıklara hemen ardından luga üzerinden leningrad'a doğru yola çıktı. ağustos ayına geldiklerinde şehrin son demiryolu bağlantısı kopardılar.
ancak kuşatmadan önce şehirdeki siviller gönüllü olarak savunma hatları kurulmasına yardım etmiş ve sovyetler kısa sürede almanlara karşı iyi bir savunma hattı kurmuştur. aynı zamanda leningrad sovyetlerin baltık filosunun ana merkezi olduğundan ötürü sovyetler savaşta ihtiyaç duydukları top vb. bazı ekipmanları bazı gemilerden sökerek karada kullanmıştır. ancak kuşatma kesinlikle sovyetler için çok zor geçmiştir.
tabii almanlar için de zor geçmiştir. alman orduları kuzey'de sürekli burayla ilgilenmek zorunda kalmıştır. çünkü sanıldığı gibi finlandiya almanlarla birlikte taaruza geçmemiş yalnızca 1939 sınırlarına ulaşmak istemiştir ve 1939 sınırları içerisinde leningrad yoktur. dolayısı ile saldırmalarına da gerek yoktur. hatta alman yetkililer görüşmeye gittiklerinde de bunu açık açık belirtmiştirlerdir. fakat ara sıra finlandiya tarafında da ufak tefek çatışmalar yaşanmış, finler almanlara iyi istihbaratlar vermiş ve bir de bölgenin ladoga gölü kıyısından bir takım ufak ilerlemelerde bulunmuşlardır. tabii bu, sovyetler'in şehrin kuzey kısmına savunma hattı örmediği anlamına gelmez. sovyetler leningrad için hem güneye hem de kuzeye savunma hattı kurmuştur. aslında kuzey'de eskiden kalma savunma mevzileri zaten vardır ancak sovyetler bunları yeniden düzenlemiş ve geliştirmiştir.
şehrin son kara bağlantısı ise 8 eylül 1941'de almanların ladoga gölüne ulaşması ile kesilmiştir. o sırada da şehir bombardımana tutulmuştur. bundan sonra şehirde tamamen açlık ve sefalet baş göstermiştir. bunu önlemek için müttefikler ve sovyetler küçük girişimlerde bulunmuşlardır. mesela sovyetler ladoga gölü'nün doğu tarafından, kıyıdan bazen deniz yoluyla, bazen kara yoluyla erzak göndermeye çalışmıştır. bazen donan gölden, yürüyerek geçenler olmuştur. müttefikler ise baltık denizi'nden ikmal sağlamışlardır. gördüğüm kadarıyla birkaç kaynakta sivil halkın yiyecek içecek ihtiyacının çoğunluğunun bu yolla sağlandığı yazıyor. ancak leningradlıların sovyet ikmal hattına "yaşam yolu" demesi gibi bir olay da var yani. kısacası bu konuda kim daha çok yardım yaptı türünden bir konuya girmeyeceğim. ama bu yollardan halka erzak desteği sağlanmış.
yine de tabii ki tüm bunlar içerideki halkın açlığını, sefaletini dindirmeye yetmedi. bu kuşatma içerisinde öyle büyük travmalar trajediler yaşandı ki insanın aklı almıyor. açlıktan çocuğunu kesip, diğer kardeşlerine yedirten anneler, kendi rızasıyla et olarak yenmek için kendini feda eden babalar. pazarlarda satılan insan etleri, yaşayan tüm canlıların tutulup, yenmesi. hatta ve hatta kapıların kenarlarındaki slikonların kaynatılıp, çorba olarak içildiğini dahi duymuştum.
toplam yaklaşık 900 gün (872) gün süren kuşatma almanların yenilgisi ile sonuçlanmıştır. bu süre zarfı içerisinde almanlar stalingrad savaşı'nda da olduğu gibi bazen şehrin kenar mahallelerine, bazen daha ilerlerine girebilmiştir. tabii stalingrad'da bir ara neredeyse tüm şehri ele geçirmişlerdi ancak burada öyle bir durum söz konusu değil.
aslında almanlar şehrin alınacağından çok ama çok eminlerdi. hitler zafer konuşması yapacağı yeri bile belirlemişti. hatta zafer konuşmasına davetiyeler basılmaya başlanmıştı. fakat leningrad hiçbir zaman düşmedi.
hitler öncelikli hedefini leningrad, sonra don bölgesi civarı, daha sonra da moskova ve ilerisi olarak belirlemişti. fakat almanların istihbarat ağının savaştan önce hitler'e yanlış bilgiler vermesi sonucu almanların planları pek işe yarayamamıştı. çünkü almanlar sovyetler'in tümen sayısını daha az olarak biliyorlardı ama karşılarında umduklarından çok daha fazla sovyet askeri buldular ve zaten bu yüzden a-a noktasında değil de çok daha gerilerde, moskova, stalingrad, leningrad önlerinde durmak zorunda kaldılar. bu bağlamda almanlar zaten kuşatma altına aldık diyerek, leningrad kuşatması'nda kullanmak üzere hazır olan alman 4. zırhlı birliklerini merkez ordular grubu'na moskova taaruzu'nda kullanmak üzere kaydırdı.
bu leningrad'ın alınmasını daha zor bir hale getirdi.
18 ocak 1942'ye gelindiğinde wilhelm von leeb tıpkı heinz guderain gibi, diğer başarılı subaylar gibi görevinden alındı. zaten bu tarihler savaşın kaderinin artık almanların aleyhine dönmeye başladığı tarihler. 1943'te de stalingrad mağlubiyeti, italyanların savaştan çekilmesi vs. derken almanlar birliklerini tek tek kaydırmak zorunda kaldı.
17 mayıs 1942'de mihver donanması ladoga gölüne açılıp, sovyetler'in şehre buradan sağladığı ikmali kesme girişimlerinde bulunmuştur.
26 ağustos 1942'de almanlar operation nordlicht'i (kuzey ışınları harekatı) başlatarak yeniden şehri almak için girişimde bulundu. fakat sovyetler'in sinyavin harekatı sayesinde bu harekat başarısız oldu.
18 ocak 1943'te sovyetler iskra harekatı ile leningradla küçük bir geçiş koridoru oluşturmayı başardı. ama bu kuşatmanın bittiği anlamına tabii ki gelmiyor çünkü bu bütün halkı besleyebilmek için, kurtarabilmek için yeterli değildi.
kuşatma 27 ocak 1944'te kırılmıştır.
bu kuşatmanın ilginç bir yanı da şu, adolf hitler, şehrin canlarının bağışlanması karşılığı teslim olması taleplerini reddetmiştir.
bu kuşatma bende tam olarak insan/insanlık gibi kavramları çağrıştırıyor. adolf hitler'in hırsları ve katı tutumu, çaresizlikten, insan eti yiyerek insanın derinlerinde saklı olan hayatta kalma içgüdüsünü gösteren yerel halk, açlıktan ve hırstan dolayı yapılan vahşetler... bunlar insani duyguların derinlerinde saklı olabilecek olan bir takım şeyler.
edit: eski sözlüklerden birinden geçirdiğim bir girdim idi. dolayısı ile sözlükle ilgili bir kısım vardı. bu düzenlendi.
ancak kuşatmadan önce şehirdeki siviller gönüllü olarak savunma hatları kurulmasına yardım etmiş ve sovyetler kısa sürede almanlara karşı iyi bir savunma hattı kurmuştur. aynı zamanda leningrad sovyetlerin baltık filosunun ana merkezi olduğundan ötürü sovyetler savaşta ihtiyaç duydukları top vb. bazı ekipmanları bazı gemilerden sökerek karada kullanmıştır. ancak kuşatma kesinlikle sovyetler için çok zor geçmiştir.
tabii almanlar için de zor geçmiştir. alman orduları kuzey'de sürekli burayla ilgilenmek zorunda kalmıştır. çünkü sanıldığı gibi finlandiya almanlarla birlikte taaruza geçmemiş yalnızca 1939 sınırlarına ulaşmak istemiştir ve 1939 sınırları içerisinde leningrad yoktur. dolayısı ile saldırmalarına da gerek yoktur. hatta alman yetkililer görüşmeye gittiklerinde de bunu açık açık belirtmiştirlerdir. fakat ara sıra finlandiya tarafında da ufak tefek çatışmalar yaşanmış, finler almanlara iyi istihbaratlar vermiş ve bir de bölgenin ladoga gölü kıyısından bir takım ufak ilerlemelerde bulunmuşlardır. tabii bu, sovyetler'in şehrin kuzey kısmına savunma hattı örmediği anlamına gelmez. sovyetler leningrad için hem güneye hem de kuzeye savunma hattı kurmuştur. aslında kuzey'de eskiden kalma savunma mevzileri zaten vardır ancak sovyetler bunları yeniden düzenlemiş ve geliştirmiştir.
şehrin son kara bağlantısı ise 8 eylül 1941'de almanların ladoga gölüne ulaşması ile kesilmiştir. o sırada da şehir bombardımana tutulmuştur. bundan sonra şehirde tamamen açlık ve sefalet baş göstermiştir. bunu önlemek için müttefikler ve sovyetler küçük girişimlerde bulunmuşlardır. mesela sovyetler ladoga gölü'nün doğu tarafından, kıyıdan bazen deniz yoluyla, bazen kara yoluyla erzak göndermeye çalışmıştır. bazen donan gölden, yürüyerek geçenler olmuştur. müttefikler ise baltık denizi'nden ikmal sağlamışlardır. gördüğüm kadarıyla birkaç kaynakta sivil halkın yiyecek içecek ihtiyacının çoğunluğunun bu yolla sağlandığı yazıyor. ancak leningradlıların sovyet ikmal hattına "yaşam yolu" demesi gibi bir olay da var yani. kısacası bu konuda kim daha çok yardım yaptı türünden bir konuya girmeyeceğim. ama bu yollardan halka erzak desteği sağlanmış.
yine de tabii ki tüm bunlar içerideki halkın açlığını, sefaletini dindirmeye yetmedi. bu kuşatma içerisinde öyle büyük travmalar trajediler yaşandı ki insanın aklı almıyor. açlıktan çocuğunu kesip, diğer kardeşlerine yedirten anneler, kendi rızasıyla et olarak yenmek için kendini feda eden babalar. pazarlarda satılan insan etleri, yaşayan tüm canlıların tutulup, yenmesi. hatta ve hatta kapıların kenarlarındaki slikonların kaynatılıp, çorba olarak içildiğini dahi duymuştum.
toplam yaklaşık 900 gün (872) gün süren kuşatma almanların yenilgisi ile sonuçlanmıştır. bu süre zarfı içerisinde almanlar stalingrad savaşı'nda da olduğu gibi bazen şehrin kenar mahallelerine, bazen daha ilerlerine girebilmiştir. tabii stalingrad'da bir ara neredeyse tüm şehri ele geçirmişlerdi ancak burada öyle bir durum söz konusu değil.
aslında almanlar şehrin alınacağından çok ama çok eminlerdi. hitler zafer konuşması yapacağı yeri bile belirlemişti. hatta zafer konuşmasına davetiyeler basılmaya başlanmıştı. fakat leningrad hiçbir zaman düşmedi.
hitler öncelikli hedefini leningrad, sonra don bölgesi civarı, daha sonra da moskova ve ilerisi olarak belirlemişti. fakat almanların istihbarat ağının savaştan önce hitler'e yanlış bilgiler vermesi sonucu almanların planları pek işe yarayamamıştı. çünkü almanlar sovyetler'in tümen sayısını daha az olarak biliyorlardı ama karşılarında umduklarından çok daha fazla sovyet askeri buldular ve zaten bu yüzden a-a noktasında değil de çok daha gerilerde, moskova, stalingrad, leningrad önlerinde durmak zorunda kaldılar. bu bağlamda almanlar zaten kuşatma altına aldık diyerek, leningrad kuşatması'nda kullanmak üzere hazır olan alman 4. zırhlı birliklerini merkez ordular grubu'na moskova taaruzu'nda kullanmak üzere kaydırdı.
bu leningrad'ın alınmasını daha zor bir hale getirdi.
18 ocak 1942'ye gelindiğinde wilhelm von leeb tıpkı heinz guderain gibi, diğer başarılı subaylar gibi görevinden alındı. zaten bu tarihler savaşın kaderinin artık almanların aleyhine dönmeye başladığı tarihler. 1943'te de stalingrad mağlubiyeti, italyanların savaştan çekilmesi vs. derken almanlar birliklerini tek tek kaydırmak zorunda kaldı.
17 mayıs 1942'de mihver donanması ladoga gölüne açılıp, sovyetler'in şehre buradan sağladığı ikmali kesme girişimlerinde bulunmuştur.
26 ağustos 1942'de almanlar operation nordlicht'i (kuzey ışınları harekatı) başlatarak yeniden şehri almak için girişimde bulundu. fakat sovyetler'in sinyavin harekatı sayesinde bu harekat başarısız oldu.
18 ocak 1943'te sovyetler iskra harekatı ile leningradla küçük bir geçiş koridoru oluşturmayı başardı. ama bu kuşatmanın bittiği anlamına tabii ki gelmiyor çünkü bu bütün halkı besleyebilmek için, kurtarabilmek için yeterli değildi.
kuşatma 27 ocak 1944'te kırılmıştır.
bu kuşatmanın ilginç bir yanı da şu, adolf hitler, şehrin canlarının bağışlanması karşılığı teslim olması taleplerini reddetmiştir.
bu kuşatma bende tam olarak insan/insanlık gibi kavramları çağrıştırıyor. adolf hitler'in hırsları ve katı tutumu, çaresizlikten, insan eti yiyerek insanın derinlerinde saklı olan hayatta kalma içgüdüsünü gösteren yerel halk, açlıktan ve hırstan dolayı yapılan vahşetler... bunlar insani duyguların derinlerinde saklı olabilecek olan bir takım şeyler.
edit: eski sözlüklerden birinden geçirdiğim bir girdim idi. dolayısı ile sözlükle ilgili bir kısım vardı. bu düzenlendi.
devamını gör...