luke skywalker

kendisini ilk gördüğümde, kızarmış ekmek ve çay kokan bir pazar sabahıydı. trt de, voltron'dan sonraki pazar sabahı kuşağında gördüm. a new hope ! aradan neredeyse 30 yıl geçti.

son olarak geçenlerde, mandolarian'ın finalinde deux ex machina olarak boy gösterdi. duygulandım. .burnuma kızarmış ekmek ve yeni yanmış soba kokusu geldi.

star wars'un baş karakterlerinen biri. hatta en başı.

anakin skywalker ı tanır onu bilirim ben. sanırım anakin ile bir akrabalıkları var. yoksa isim benzerliği mi? bilmiyorum. seriyi bitiremedik
eskiden bir bilgisayar oyunu vardı. anakin skywalker ın yarış sahnesini almışlar oyun yapmışlar. ne oyundu ama be ... (bkz: gamer)

yüzlerce karakter barındıran tüm canon içinde, ismi geçen sadece 11 jedi grandmaster'dan biridir.

anakin skywalker ve padme'nin doğuştan yetenekli oğulları.

benim gibi bir star wars hayranının dune okumaya başlayıp, sonrasında jodorowsky's dune belgeselini izledikten ve dune hakkında biraz araştırma yaptıktan sonra farkettim ki george lucas çok fazla şeyi araklamış jodorowsky'den ve dune'dan. üzülerek söylüyorum ki paul atreides' in biraz değiştirilmiş çin malı versiyonu gibi geliyor artık bana luke. inanın biraz araştırınca jodorowsky'nin hakkının çok yenildiğini göreceksiniz. karakterleri tasvir etme biçimi olsun kocaman bir dune evreninin canlandırılması olsun. aslında ayrı bir başlığın konusu bu dediklerim ancak luke başlığını harcamayı tercih ediyorum star wars başlığının altına yazmaya gönlüm razı gelmedi.

kendisi "new jedi" türüdür. eski jedilerden farkli olarak karanlık tarafı da gerektiğinde kullanabilen bir jedi dır. (canonical degil) bu şekilde darth vader i yenebilmistir.

luke skywalker'i joseph campbell'in monomit kuramı bağlamında değerlendirmeyi deneyeceğim. öncelikle monomit kuramını fazla detaya girmeden açıklamak isterim hatta sadece çerçeve olarak küçük bir bilgi vermek yeterli olacaktır. carl gustav jung'un arketip kuramı üzerine kurulan monomit kuramında campbell, klasik mitlerde bize tanıtılan kahramanların mitolojik yolculuklarının belirli ortak aşamaları olduğu fikri üzerinde durmaktadır. kahramanın sonsuz yolculuğu eserinde monomit kuramını detaylıca anlatmıştır campbell.

temelde üç aşamadan oluşan bu yolculuğun alt başlıklarını yazayım öncelikle.

1. yola çıkış; maceraya çağrı, çağrının reddedilişi, doğaüstü yardım, ilk eşiğin aşılması, balinanın karnı.
2. erginlenme; sınavlar yolu, tanrıçayla karşılaşma, tanrılaştırma, nihai ödül.
3. dönüş; dönüşün reddedilişi, büyülü kaçış, dışarıdan gelen kurtuluş, dönüş eşiğinin aşılması, iki dünyanın ustası, yaşama özgürlüğü.

şimdi luke skywalker'in karakter gelişimini bu aşamalar bağlamında açıklamayı deneyeceğim. bu arada luke skywalker'i l.s. olarak kısaltacağım.

1.1. maceraya çağrı: campbell'e göre kahramanı hareket geçirecek bir çağrı olmalıdır. l.s için bu çağrı imparatorluğun prenses leia'nın gemisini bastığında leia'nın droidlere yüklediği yardım çağrısıdır. leia mesajı aslında obi-wan kenobi'ye iletilmesi için yüklemiştir droide ancak bu droidler l.s. eline geçer. l.s. ben kenobi olarak tanıdığı kişiyle obi-wan'ın bağı olabileceğini düşünerek mesajı ona götürür. ayh tamam burada film anlatmayacağım. l.s.'nin maceraya çağrılması imparatorluğun saldırdığı alderaa'nı kurtarmak diyebiliriz.
1.2. çağrının reddedilişi: obi-wan mesajı alınca yardım için birlikte gitmeyi teklif eder l.s.'a ancak l.s. bu çağrıyı hasat zamanı olduğu ve çiftçi olan amcasını yalnız bırakmak istemediğini için kabul etmez. obi-wan'ı sadece alderaa'ya götürmek için söz vermiştir. yani leia'dan gelen çağrıyı reddetmiştir. fakat gelişmeler l.s'nin istediği gibi olmayacak, saldırıda amcası ölünce obi-wan ile alderaa'ya gitmeyi ve yardım etmeyi kabul edecektir.
1.3. doğaüstü yardım: çağrıyı kabul eden kahramanlara rehberlik edecek bir figür vardır campbell'in kuramında. bu yaşlı bir kadın ya da erkek olarak tasvir edilir. filmde l.s'ye doğaüstü yardımca buluncak figür ise obi-wan kenobi'dir. filmi izleyenler hatırlayacaktır. obi-wan l.s'yi kum adamlardan kurtarmıştır.
1.4. ilk eşiğin aşılması: kahramanın, rehberi ile birlikte "aşırı güç bölgesinin eşik muhafızına" kadar ilerlemesi ve bu kısmı geçmesi olarak tanımlar campbell bu basamağı. obi-wan ile l.s. tatooine'den ayrılıp alderaa'ya gitmeleri gerekmektedir. bu sırada kahramanımızın yolculuğuna yeni isimler dâhil olur. han-solo ve chebacca. alderaa'ya gitmek için ışık hızına ulaşabilen bir gemiye sahip olan han solo'dan yardım istenir..
1.5. balinanın karnı: campbell'in kuramında bu aşama, kahramanın dış dünyadan koparak kendi iç dünyasıyla yüzleşme kısmına paraleldir. bu bölüm manevi olarak ölümün sonrasında yeniden doğumu simgeler. bu yeniden doğuş karanlık, kirli, nemli, zindan bir alanda gerçekleşecektir. l.s. leia'yı kurtarma çabasında bir çöp kanalında sıkışır. bu çöp sıkıştırıcı l.s.'nin yeniden doğuşunu gerçekleştireceği balinanın karnıdır.

2.1. sınavlar yolu: eşik aşıldı, şimdi kahramanımız nihai ödüle ulaşabilmek için yolculuğunda birçok engeli aşması gerekiyor.
2.2. tanrıçayla karşılaşma: kahramanın bu basamakta iyi, güzel, başarılı bir ruhla karşılaşıp mistik bir evlilik yapması beklenir. campbell'e göre bu tanrıça anne, sevgili ya da kız kardeş olabilir. l.s. için bu güzel ruh elbette leia'dır. *
2.3. tanrılaştırma: kahramanın mücadeleleri sonunda korkularını yendikten sonra ulaşacağı güç evresidir. kahramanın tanrısal/doğa üstü güçlere ulaşmadı beklenir. l.s.'nin bir çiftçi iken birçok mücadeleden sonra bir jedi olması tanrılaştırma basamağının karşılığıdır.
2.4. nihai ödül: kahraman bu yolculuğa nihai bir ödüle ulaşmak için çıkar. l.s. için bu nihai ödül alderaa'nı yok eden ölüm yıldızını ortadan kaldırmaktır. han solo'nun da yardımıyla l.s. ölüm yıldızını yok eder.

3.1. dönüşün reddedilişi: nihai ödül alındıktan sonra geri dönmesi beklenir kahramanın. ancak her kahraman bu dönüşü kabul etmeyebilir. l.s. de darth vader ile dövüşen obi-wan'a yardım etmek için bu dönüşü kabul etmemiştir.
3.2. büyülü kaçış: kahraman nihai ödülü kazanmışsa dönüş yolunda efendisinin tüm güçleriyle desteklenir campbell'e göre. l.s. için büyülü kaçış han solo'nun diğerlerinden üstün olan gemisi millenium falcon ile gerçekleşir.
3.3. dışarıdan gelen kurtuluş: kahramanın çıktığı yolculuktan geri çıkarılması gerekmektedir. l.s.'ye dışarıdan gelen yardım han solo'dan gelecektir. han solo ölüm yıldızını yok eden l.s. bu yolculuktan geri çıkaracaktır.
3.4. dönüş eşiğinin aşılması kahraman macerasının sonunda geri dönüş yolunda son bir eşik daha aşmalıdır. l.s. için bu son eşik tie fighters uçaklarından kurtulmak olarak kabul edilebilir.
3.5. iki dünyanın ustası: l.s. nihali ödülü kazanmasıyla leia ona bir madalyon takar. l.s. artık bir jedi'dir ve bulunduğu dünyaların ustasıdır. ayrıca l.s. güç'ün iki tarafında yer alabiliyordu. iyi/kötü, aydınlık/karanlık.
3.6. yaşama özgürlüğü: iki dünyanın ustası olmak; ölüm korkusundan uzaklaşarak özgürce yaşamak demektir. ne geçmişte, ne de gelecekte bulunmak, sadece an'da bulunarak "sonsuzluk zamanında" yaşayabilme sanatıdır. l.s. alderaa'nı kurtarmak için çıktığı yolculukta birçok engelle karşılaşıp onları başarıyla aşmıştır. ulaştığı zafer sonusunda bir jedi olan l.s. artık "yaşama sanatını" icra edebilir yetiye sahip olmuştur.

george lucas star wars'ı yazarken joseph campbell'in kahramanın sonsuz yolculuğu eserinden oldukça etkilendiğini verdiği bir röportajda kendisi dile getirmiştir. bu yüzden luke skywalker'in karakter gelişimini monomit kuramı bağlamında açıklanabilmektedir.

ayh üç ya da dört parçada yazdım sözlükçüm, muhtemelen kimse tamamını okumayacak ama yazdım ben. *