maslow'un ihtiyaçlar hiyerarşisi

türkiye koşullarına pek de uygun düşebilen bir teori değildir. zira level 1'i tamamlamadan diğer basamaklara geçilmek durumunda kalınmış ve her basamakta eksiklerle karşılaşılmıştır. ihtiyaçların önceliğe göre sıralandığı müphem piramit.

içinde barındırdığı pozitivizm (bkz: pozitivizm) nedeniyle eleştirilmektedir.

milletimizin bihaber olduğu, son derece mühim meseledir.
çevremizi gözlemlediğimizde, ağzı açlıktan kokan nicelerinin cep telefonlarıyla övündüklerini görürüz.

maslowun ihtiyaçlar hiyerarşisinde en üst kademeye geldiğinizde artık ihtiyaçlarınıza değil isteklerinize odaklanıyoruz dediğim başlık. henüz en üst kademeye gelemedim ama elbet bir gün ben de gelirim diye düşünüyorum.

çok acıklı bir şekilde toplumumuzu oluşturan bireylerin çoğu ancak aidiyet basamağına ulaşabiliyor

kendini gerçekleştirmenin en tepede bulunduğu ve bunun bize ne kadar çok mutluluk vereceğini çok güzel anlatan bir hiyerarşi.

maslow teorisi veya maslow'un ihtiyaçlar hiyerarşisi, amerikalı psikolog abraham maslow tarafından 1943 yılında yayımlanmış bir çalışmada ortaya atılmış ve sonrasında geliştirilmiş bir insan psikolojisi teorisidir.

maslow teorisi, insanların belirli kategorilerdeki ihtiyaçlarını karşılamalarıyla, kendi içlerinde bir hiyerarşi oluşturan daha ''üst ihtiyaçlar''ı tatmin etme arayışına girdiklerini ve bireyin kişilik gelişiminin, o an için baskın olan ihtiyaç kategorisinin niteliği tarafından belirlendiğini söz konusu etmektedir. maslow'un kişilik kategorileri kendi aralarında bir dizilim oluştururlar ve her ihtiyaç kategorisine bir kişilik gelişme düzeyi karşılık gelir. birey, bir kategorideki ihtiyaçları tam olarak gideremeden bir üst düzeydeki ihtiyaç kategorisine, dolayısıyla kişilik gelişme düzeyine geçemez.

• fizyolojik ihtiyaçlar: bunlar insanın hayatta kalması için biyolojik gereksinimlerdir; hava, gıda, içecek, barınak, giyim, sıcaklık, uyku ve cinsellik.

bu ihtiyaçlar karşılanmazsa, insan vücudu en iyi şekilde çalışamaz. maslow, diğer tüm ihtiyaçlar bu ihtiyaçlar karşılanana kadar ikincil hale geldiğinden fizyolojik ihtiyaçları en önemli olarak kabul etmiştir.

• güvenlik ihtiyaçları: bireyin fizyolojik ihtiyaçları karşılandıktan sonra, güvenlik ve güvenlik gereksinimleri göze çarpar. insanlar yaşamlarında düzen, öngörülebilirlik ve kontrol isterler. bu ihtiyaçlar aile ve toplum tarafından karşılanabilir (örneğin polis, okullar, iş ve tıbbi bakım).

duygusal güvenlik, finansal güvenlik (istihdam, sosyal refah vb.), yasa ve düzen, korkudan kurtulma, sosyal istikrar, mülk, sağlık ve refah (kazalara ve yaralanmaya karşı güvenlik vb.) bunlara örnek verilebilir.

• sevgi ve aidiyet ihtiyaçları: fizyolojik ihtiyaçlar ve güvenlik ihtiyaçları karşılandıktan sonra, insan ihtiyaçlarının üçüncü seviyesi sosyallik ve aidiyet duygularını içerir. kişilerarası ilişkilere duyulan ihtiyaç davranışı motive eder.

dostluk, samimiyet, güven ve kabul, sevme ve sevilme, bir grubun parçası olmak (aile, arkadaşlar, iş vb.) bu basamakta ihtiyaç duyulan şeylerdir.

• saygı ihtiyaçları: maslow'un hiyerarşisinde dördüncü düzeydir. iki kategoriye ayrılır: bunlardan ilki kendine saygı (haysiyet, başarı, ustalık, bağımsızlık vb.) iken diğeri başkalarından saygı duyma arzusudur (statü, prestij vb.).

maslow, saygı ve itibar ihtiyacının çocuklar ve ergenler için en önemli ihtiyaçlar olduğunu ve gerçek benlik saygısından önce geldiğini belirtir.

• bilişsel ihtiyaçlar: ilgi ve anlayış, merak, keşif, anlam ve öngörülebilirlik ihtiyacı.

• estetik ihtiyaçlar: takdir, güzellik, denge, form vb.

• kendini gerçekleştirme ihtiyacı: maslow'un hiyerarşisinde en üst düzeydir ve bir kişinin potansiyelini, kendini gerçekleştirmesini, kişisel gelişimini ve en yüksek deneyimleri aramasını ifade eder. maslow bu seviyeyi, mümkün olan her şeyi başarma, kişinin "olabileceği her şeyi olma" olma arzusu olarak tanımlamaktadır.

• kendini aşma ihtiyacı: kişi, kişisel benliğin ötesine geçen değerlerle motive edilir (örneğin, mistik deneyimler ve doğa ile ilgili belirli deneyimler, estetik deneyimler, cinsel deneyimler, başkalarına hizmet, bilimin peşinde koşma, dini inanç, vb.).

bu ihtiyaçların alacağı özel biçim elbette kişiden kişiye büyük değişiklik gösterecektir. bir bireyde ideal bir anne olma arzusu şeklinde olabilir, diğerinde atletik olmak olarak ifade edilebilir ve yine başka bir kişide resim çizmeyle veya icatlarla ifade edilebilir. maslow, ihtiyaç sırasının dış koşullara veya bireysel farklılıklara bağlı olarak değişebileceğini söyler. örneğin; bazı bireyler için benlik saygısı ihtiyacı sevgi ihtiyacından daha önemlidir. bir başkası içinse yaratıcılık ihtiyacı en temel ihtiyaçların yerine bile geçebilir.

maslow ayrıca çoğu davranışın çok motivasyonlu olduğuna dikkat çekmiş ve “herhangi bir davranışın sadece bir tanesinden ziyade temel ihtiyaçların birkaçı veya tümü tarafından aynı anda belirlenme eğiliminde olduğunu” belirtmiştir.

siyasilerin gayet iyi bildiği ve insanların ancak fizyolojik ve kısmen güvenlik ihtiyaçları basamağında takılı kalmalarını sağladıkları teori. çünkü insanlar alt basamakları gerçekleştirdikçe daha fazla şey isteyecekler ve daha fazla sorgulayacaklardır.

birinci basamağını dahi tırmanamadığım hede.

tam bir amerikan rüyasıdır. piramit içinde en parıltılı basamak olan bu kendini gerçekleştirme nedir? nasıl bir kendini gerçekleştirme? insanlara da vaaz verilir bu piramit kaynak gösterilerek; karnın doydu mu, yürü kendini gerçekleştir. herkes ne olduğu hakkında bir fikri olmadığı kendini gerçekleştirmenin peşinde koşar. kendini gerçekleştirmek, o yüce eylemi tamamlamak için kişisel gelişim kitapları alınır, yaşam koçlarının ve benzerlerinin kapısı aşındırılır. piyasanın itici gücüdür bu hiyerarşi. ne oluyor kendini gerçekleştirince, faydası ne? zaten sonu yoktur bunun. kişileri değersiz ve yetersiz hissettirir. bazı çevrelerce tanınmaz bile bu hiyerarşi, değeri yoktur. yine de daha ilk okuldan öğreniriz bunu. kendini gerçekleştirmek... hı hı, evet.

maslow'un tüm aşamalar tamamlandığında bir bireyin kendini gerçekleştirmiş olduğunu iddia ettiği hiyerarşidir.

maslow, kendini gerçekleştirmiş insanların özelliklerini belirlemek, bu düzeye nasıl geldiklerini anlamak için çalışmalarına önce kendisini gerçekleştirme konusunda önemli ilerlemeler kaydetmiş ola insanları seçerek başlamıştır. daha sonra hayatta olanlarla yüz yüze görüşmeler yapmış, hayatta olmayanlarla da tarihi belgeleri inceleyerek ortak özelliklerini belirlemiş.  einstein, benjamin franklin, goethe, spinoza, abraham lincoln incelediği kişilerden bazılarıdır.

1. gerçeği olduğu gibi algılama
2. kendini ve başkalarını olduğu gibi kabul etme
3. kendiliğindenlik, sadelik ve olağanlık
4. problem odaklı olma
5. yalnızlık yaşayabilme, mahremiyet ihtiyacı
6. çevreden bağımsız olma ve kendini kontrol edebilme
7. doruk deneyimle yaşama
8. tüm insanlara yönelik empati ve sevgi gösterme
9. derin ve anlamlı kişiler arası ilişki kurabilme
10. demokratik karakter yapısına sahip olma
11. iyi ve kötüyü birbirinden ayırt edebilme
12. amaçla aracı birbirinden ayırt edebilme
13. mizah anlayışı
14. yaratıcılık

en altındaki basamağın tabanında yer aldığım hiyerarsidir.

pandemi dolayısıyla 2. basamak olan “güvende hissetme”nin sarsılmasıyla çoğumuz 1. basamağa geri döndük. toplumdaki yoğun öfke, kabalık, saygısızlık, her şeyi linç etmek isteme, öç alıp acı çektirmek isteme vs. durumlarının artmasına bir açıklama olarak getirilebilir...

eleştirildiği noktalar vardır; bu teoriye göre sonraki basamağa geçmek için alt basamaktaki ihtiyaçların tatmin edilmesi gerekir. ancak neredeyse hayatları boyunca açlık ve yokluk *içinde yaşayıp sanatını icra eden *ve çoğu defa değerleri öldükten sonra anlaşılan sanatçılar bu teoriyi çürütür.

maslow denilen alman yahudisinin kendisini almaya gelen ss subaylarını etkilemek için uydurduğu hiyerarşi. maslow bu hiyerarşi teorisini öyle uzun ve ballandıra ballandıra anlatmıştır ki; kendisini almaya gelen ss subayları evden iki somun ekmek ve beş yumurta alarak geri dönmüştür.

kişinin kendine varmasına yarayan piramit.

toplumsal algının ve davranışların değiştirilmesi amacıyla iletişim stratejisi oluşturulurken sıkça kullanılan motivasyon teorilerinin büyük bölümü maslow'un ihtiyaçlar hiyerarşisinden yola çıkar. tıpkı insan davranışlarında olduğu gibi toplumsal davranışların oluşmasında ihtiyaçlar hiyerarşisi etkindir.

önemli ve pek çok şeyi açıklayan bir kuramdır. doğruluğu büyük ölçüde kabul görür.
benim ihtiyaçlar teorim ise çok daha basittir. moslow kadar karmaşıklaştırmaya gerek yoktur.
"bütün güdüler ve ihtiyaçlar iki temel içgüdünün farklı şekilde tezahür etmesidir. bu iki temel içgüdü "yemek" ve "cinsellik"tir. insanlığın dünya üzerinde hayatta kalmasını ve devam etmesini bu iki içgüdü sağlamıştır.

bir derste bu kuram hakkında konuşurken bir hocamız kuram insan önce kendini doyurmalı derken türk annesi önce çocuğunu doyurur, neden diye sormuştu. cevaben türk toplum yapısını yansıtmayan bir kuram olduğuydu. çok teferruatsız, düz bir kuram. insan psikolojisini daha derin inceleyen kuramların yanında hiç bence.

bu piramidi ne zaman görsem hep çocukların aslında kendini gerçekleştirmiş olduğunu düşünüyorum. saçma gelebilir belki ama bir düşünün, çocuk kaygısızdır. bir çocuğun neredeyse bütün ihtiyaçları aile tarafından karşılanır. ne barınma ihtiyacını düşünür ne karnım bugün doyacak mı diye endişelenir. bence başta çoğumuz kendimizi gerçekleştirmiştik ama sorumluluklar ve endişeler arttıkça piramidin en başına döndük.