prekapitalizm

prekapitalizm, kapitalist üretim tarzının henüz gelişmediği, ekonomik ve toplumsal ilişkilerin farklı şekillerde organize olduğu bir dönemi tanımlamak için kullanılan bir terimdir. prekapitalist toplumlar, henüz geniş çaplı sanayileşme, kapitalist pazar ilişkileri ve bireysel mülkiyetin hâkim olduğu üretim sistemine geçmemiştir. bu terim, daha çok feodalizm, kölelik ve geleneksel toplum düzenleri gibi, kapitalizme geçiş öncesi dönemi tanımlamak için kullanılır.

prekapitalizmin temel özellikleri:
feodalizm: toprak sahipleri (feodal beyler) ile toprak işleyen serfler veya köylüler arasındaki ilişki. bu dönemde üretim, toprak ve zenginlik büyük ölçüde aristokrat sınıfın elindeydi. serfler ya da köylüler, toprağı işleyerek geçimlerini sağlarken, toprak sahiplerine hizmet etmek zorundaydılar.

kölelik: kölelik sistemi, özellikle antik yunan, roma ve bazı diğer eski toplumlarda yaygın olan bir üretim modelidir. köleler, üretim sürecinde iş gücü olarak kullanılır ve genellikle mülkiyet olarak kabul edilirler.

tarım tabanlı ekonomi: prekapitalist toplumlar genellikle tarım ekonomisine dayanır. üretim büyük ölçüde tarım ürünlerine dayanır ve üretim ilişkileri, toplumun sosyal yapısına göre düzenlenmiştir. yani, toprak sahipliği ve emek arasındaki ilişkiler, kapitalist ilişkilerden çok daha farklıdır.

ürün değişimi ve pazarlama: kapitalizme geçmeden önce, üretim genellikle yerel ve sınırlıdır, pazarlar gelişmemiştir. ticaret sınırlıdır ve mallar genellikle doğrudan ihtiyaçları karşılamak amacıyla üretilir, çok az bir kısmı ticaret için üretilir.

prekapitalizm örnekleri:
feodal avrupa (orta çağ): orta çağ'da avrupa'da feodal sistem, prekapitalist ilişkilerin tipik bir örneğidir. feodal beyler, topraklarını köylülere işlerken, köylüler üretim yaparak toprak sahibine bir kısmını sunar ve karşılığında barınma ve koruma alırlardı.

roma imparatorluğu: roma imparatorluğu'nda kölelik ekonomisi çok yaygındı. tarımda köle iş gücü önemli bir yer tutuyordu. üretim genellikle büyük toprak sahiplerinin yönetiminde yapılan büyük çiftliklerde yoğunlaşmıştı.

mezopotamya ve antik mısır: bu bölgelerde de köleler, toprağı işleyen ve inşaat projelerinde çalışan ana iş gücünü oluşturuyordu. antik mısır'da, özellikle piramitlerin inşasında büyük iş gücü kullanılmıştır.

osmanlı imparatorluğu: osmanlı'da da feodal ilişkilere benzer yapılar vardı. toprak, çoğunlukla devletin kontrolündeydi ve halk, timar sahiplerine hizmet ederek geçimlerini sağlıyordu.

prekapitalist toplumlar, ekonomik ilişkilerde sermayenin, endüstriyel üretimin ve piyasa ekonomisinin gelişmemiş olduğu, doğrudan üretim ve tüketim ilişkilerine dayalı sistemlerdi. bu tür toplumlar, daha sonra kapitalizmin ortaya çıkmasıyla dönüşüm sürecine girmiştir.