radyoaktivite

çok büyük, yani kararsız atom çekirdeklerinin, ışıma yaparak parçalanması ve daha küçük atom çekirdeklerine dönüşmesi şeklinde ortaya çıkan çekirdek tepkimesi.

olay sonunda açığa çıkan enerjik parçacıklar, insan vücudu dahil birçok cismin içerisinden rahatlıkla geçer. enerjileri yüksek olduğundan, geçtikleri yerlerdeki atomlardan elektron koparabilirler. insan vücudunda da aynı etkiyi gösterdiklerinden hücre yapısını bozarak hücreyi mutasyona uğratır ve kanserojen etki gösterirler.

atomun kütlesini çekirdek içinde bulunan tanecikler oluşturur. bunlar proton ve nötron dediğimiz taneciklerdir. cekirdek içinde bulunurlar ve kendi aralarında bir oranları vardır. nötronun protona oranı atomun kararlılığını belirler. bu oran bir veya bire yakındır. kararsız atomlar bu orana yaklaşmak için kendiliğinden ışıma yaparak kararlı hale geçmeye çalışır. bu olaya radyoaktivite denir. ışıma yapan madde de radyoaktif maddedir.

doğal radyasyon kaynaklarında, zamana bağlı olarak gelişen ' yarılanma ömrü ' sebebiyle, sürekli azalma eğilimi gösteren radyasyon etkinliği.

evrimagaci.org/yari-omur-ne...

tabloda görüldüğü üzere, örnegin
polonium 214 , 0.0015 saniyede aktivitesinin yarısını kaybederken,
uranium 234 , 233 bin yılda ancak aktivitesinin yarısını kaybeder.

atom çekirdeğinin başka türden bir çekirdeğe kendiliğinden bozunumu.

efenim atomlar parçalanırken çekirdekleri çeşitli ışınlar çıkarır. bunlaraalfa, gama ve betadiyoruz.
alfa ve beta yüklü partikül, gama ise röntgene benzeyen kısa dalgalı giriş gücü yüksek ve uzun mesafelere gidebilen elektromanyetik dalgalardır.
gama kaynağı; kobalt 60,iridyum 192 , sezyum137 izotopları gösterilebilir. endüstride kullanımı kalınlık ölçme için kullanılabilir. tıpta teşhis ve tedavi için kullanılabilir. kriminoloji ve jeolojide de kullanımları mevcuttur.
,,,,,,,,,,,,,,,,,,,
geçmişte hırsızlar gama grafi adı verilen radyoaktif atım gerçekleştiren, bir cihazın içinde bulunduğu araba çalmışlardı. konudan bağımsız o zamanları çok güldüğüm bu haberi paylaşmak istedim. www.milliyet.com.tr/pembena...
belki gamagrafi ile de ilgili bir yazı yazarız ama önce karar vermek gerekiyor gamagrafimi gama grafimi
,,,,,,,,,,,,,,,
şimdi efenim alfa beta gama gibi iyonize olmuş ışınlar , insan vücudundan geçerken, atom ve moleküllerdeki elektronları yerinden koparırlar. bu koparma bir çeşit iyonize etmek olduğu için ışın hastalıklarına neden olurlar.
akut ve kronik hastalıklar olarak ikiye ayrılır.
akut hastalıkları; kusma, ishal, ateşlenme, burun kanaması olarak görülebilir.
kronik hastalıklar; karaciğer hastalıkları, kısırlık, kanser, erken yaşlanma gibi bir milyon başa bela hastalık peyda olabileceği gibi, genetik etkileri olabileceğinden, sakat doğumlara da neden olabilir. konuya ilişkin genelgelerde gama sızıntısına müdahale edecek personel 45 yaşından büyük olmalı ibaresi yer alır ki; çoluk çocuğa kavuşmuş, bundan sonra çoluk çocuk düşünmeyen birey demektir bu!

alfa ışınları ise gamaya göre daha tehlikesizdir ve ancak deri teması tehlikeli olabilir. beta ışınları ise çok yakın mesafede tehlikeli olabilir.
ancak gama ışınları öyle bir beladır ki uzaktan da etki eder. iyonize hava elektiriği iletir sonuçta. bu sebeple erken ikaz sistemleri tarafından sızıntı belirlenebilir.

alfa ve beta için korunmak - ışınımı yayan madde asla tenefüs edilmemeli- kolayken gama ışınlarından korunmak için kurşuna batırılmış özel kıyafetler gereklidir.
allah esirgesin.
,,,,,,,,,,,,,,,,,,
eskiden hastane olan bir yerdeki, röntgen bölümü sızıntı yapıyor ve hastaneye yakın olarak çalışan tarım işçilerinin tamamı kanser oluyordu. olay yamulmuyorsam almanya'da gerçekleşiyordu. yazıyı çok aramama rağmen bulamadım. bilen gören duyan insaniyet namına paylaşsın pls
,,,,,,,,,,,,
''''

kararsız atom çekirdeklerinin kararlı duruma gelmek için yaptığı bozunma olayı.

buraya biraz detay yazayım.

durup dururken bir çekirdek neden bozunuma uğramak ister? tabii ki durup dururken değildir bu. çekirdek, proton ve nötronların bulunduğu kısmıdır atomun. nötronlar elektriksel olarak yüksüzdür ama protonlar için aynı şeyi söyleyemeyiz. bunlar pozitif yüklü parçacıklardır.
iki parçacık aynı türden yüklere sahipse aralarında bir itme kuvveti oluşur. yani iki parçacık da pozitif ya da iki parçacık da negatif yüklüyse bunlar birbirini itecektir. eğer biri pozitif diğeri negatif yüklüyse birbirlerini çekerler.

belirli bir proton sayısına kadar çekirdekte bir sıkıntı yaşanmaz. atom numarası ve dolayısıyla proton sayısı artmaya başladıkça bu itme kuvvetleri problem oluşturmaya başlar. öyle bir atom numarası * ve proton sayısına geliriz ki artık itme kuvvetleri, protonların bir arada durmasını neredeyse imkânsız hale getirir. bunun sonucu olarak da atom, çekirdeğinden proton atmak ister. ancak bu öyle kolay bir iş değildir. çünkü...

burada ilginç bir durum geçerli. normal şartlarda elinizde 1 kiloluk bir yük varsa, aynı elinize 1 kiloluk yük daha alırsanız, elinizde toplam 2 kilo olur. fakat atom çekirdeği ilginç bir şekilde, içindeki parçacıkların toplam kütlesinden daha düşük bir kütleye sahiptir. zira burada bir bağlanma enerjisi söz konusudur ve bunun sorumlusu çekirdek içinde geçerli olan güçlü nükleer kuvvetlerdir. bu kuvvetlerin etkisi altındaki protonlar, normalde sahip olduklarından daha düşük kütle değerine sahip olurlar. eğer bir protonu çekirdekten atmaya çalışırsanız, çekirdeğin biraz enerji kazanması ve protonun serbest hale geçebilmek için esas kütlesini geri kazanması gerekir. nötron için de bu durum geçerlidir.

ancak güzel bir çıkış yolu vardır: çekirdekten tek bir proton ya da tek bir nötron atmak yerine bir alfa parçacığını atmak. yukarıda söylediğim durum bu parçacık için geçerli değildir çünkü bu zaten kendi içerisinde özerk diyebileceğimiz sıkı bağlı bir yapıdır. kendi başına sahip olduğu bağlanma enerjisi yeterince büyüktür. çekirdek de sırf protonlardan kurtulmak için nötronları kaybetmeyi göze alır. böylece çekirdekten 2 proton birden atılmış olur ve elektriksel itme kuvveti, her atılan protonla beraber biraz daha hafifler. çekirdek gittikçe kararlı duruma yaklaşır.

buraya kadar anlattığım olay, alfa bozunumu sürecidir ve çok ağır atomlarda gerçekleşir.

***

alfayı gördük. beta bozunumunda neler olur?

burada da çekirdek içerisindeki dengesiz parçacık dağılımı söz konusudur. örneğin azot 7 protonu ve 7 nötronu olan hafif bir elementtir. karbon-14 ise 6 proton 8 nötrona sahiptir. yani her ikisi de toplamda aynı nükleon sayısına sahipse de, birindeki denge durumu diğerinde bulunmaz. zayıf nükleer kuvvetlerin öncülüğüyle bozunum gerçekleşir ve kararsız olan karbon atomu, 1 elektron ve 1 nötrino yayarak kendisini kararlı olan azot atomuna dönüştürür.

atom numarası 18 olan elemente geldiğimizde, bu elementin de nötron sayısını artırmaya yönelik bozunuma uğradığını görürüz. flor-18, yine 1 elektron ve 1 nötrino eşliğinde oksijen-18'e dönüşür. bu da bozunum geçirmenin ikinci yoludur.

üçüncü ve son yol da bir nötronun, bir protonun yerini almasıdır. elektron yakalama adı da verilen bu süreç sonunda, çekirdek etrafındaki elektronlardan biri kapılarak protonlardan biriyle nötron oluşturur. kütle numarası biraz daha büyük * atomlarda görülür.

***

bu iki bozunum türünden birine uğrayan çekirdekler, uyarılmış enerji seviyelerinden temel enerji seviyesine dönerken foton yayarlar. bu da gama bozunumudur.

alfa ve beta bozunumları, başlangıçtaki element ile son ürün olan elementin birbirinden farklı olduğu süreçlerken, gama bozunumu sonunda element başlangıçta da sonda da aynı elementtir, değişime uğramaz.

(bkz: becquerel ışınları)

bir enerji türüdür.
çekirdek tepkimesi olarak da adlandırılır. atom çekirdeklerinin tanecikler ya da elektromanyetik ışımalar yayarak kendiliğinden parçalanması olarak bilinir.

radyasyonun fazlası ölümcüldür.
atom bombasında bu güçten yararlanılmıştır.

görsel vikipedi'den alınmıştır.