rıfat ılgaz

türk sinemasının efsane komedisi hababam sıfının yazarıdır.

7 mayıs 1911'de cide'de doğmuştur. 1930 yılında kastamonu muallim mektebini bitirdikten sonra 6 yıl ilkokul öğretmenliği yapmıştır. 1938'de, gazi eğitim enstitüsü edebiyat bölümünden mezun olmuştur. bir süre türkçe öğretmenliği yapmıştır. ilk şiirleri 1927'de, kastamonu'da yayımlanan nazikter ve açıkgöz gazetelerinde çıktı. 1944'te sınıf adlı ikinci şiir kitabının, sıkıyönetim kararıyla toplatılmasından sonra, 6 ay hüküm giydi. sabahattin ali, aziz nesin, mim uykusuz ile birlikte çıkardıkları markopaşa başta olmak üzere, çeşitli dergilerde çıkan yazıları ve yayımlanan kitapları nedeniyle, yaşamının çeşitli evrelerinde, birçok kovuşturmaya uğradı ve değişik sürelerde tutuklu kaldı. 1947'de öğretmenlikten çıkarıldıktan sonra, hayatını öykü, roman, tiyatro oyunu ve gazetelerde köşe yazıları yazarak kazandı. 1974'te yenigün gazetesinden emekli oldu. 7 temmuz 1993'te aramızdan ayrıldı. cidede bulunan evi müze olarak ziyarete açık durumdadır.

halkımızın komedi yönüne yoğunlaştığı aslında eğitim sistemi eleştirisi olan hababam sınıfı eserinin yazarıdır. eseri hala izlenir/okunur kılan yönünden biri de o günden bugüne bir şeyin değişmemesidir.

hababam sınıfı'ndan olsa gerek, yüreğime dokunan yazarlardan biridir. açıkçası hababam sınıfı'nı henüz okumadım fakat filmi öyle işlemiş ki içime, sistem eleştirisini bu kadar güzel gözler önüne seren, hem güldürüp hem de bu kadar düşündüren bir yazarı sevmemek ve saygı duymamak elde değil.

mesela türk eğitim sisteminin ezberci olduğunu ve bilgilerin ezberlenmediği taktirde sınıfta kalmanın yüksek olduğunu işlemiştir. peki bunu nasıl işlemiş? kopya için onlarca plan düşünüldüğünü göstererek. hatta çok sevdiğim gençliğe hitabe sahnesi vardır. ben bu kadar incitmeden eleştiren başka sahne bilmiyorum. evet, bilgileri ezberlememiş ve bunlara karşı çıkmışlardır fakat gençliğe hitabe farklıdır.

''hocam! hababam sınıfı da olsak, atatürk'ün gençliğe hitabesini ezbere biliriz.''

rıfat ılgaz'ın yazarlık serüvenine gelecek olursak, ''stepne'' takma adıyla eserlerini ele almıştır. hatta öyle ki, bir süre sonra kendi adıyla bu yazıları topladığında birçok insan kendisine inanmamıştır.
ayrıca, ''sınıf şairi'' olarak bilinir.

önemli eserleri:
şiir: yarenlik, sınıf, yaşadıkça, devam
roman: hababam sınıfı, karartma geceleri, sarı yazma.

toplumcu şiirlerinin yanında aşkı da sevgiliyi de güzel ifade ettiğini düşündüğüm şair yazar kişisi.

karartma geceleri isimli kitabını okuyup hayal kırıklığına uğradığım kadim yazar.

bacaksız serisi ile çocuğumu büyüteceğim yazardır.

üç odalı ev kiraladığım gün
kurtulacak kitaplarım
merdiven altındaki şeker sandığından.
bir kitaplığım olacak tabanı
halı döşeli
benden söz açıldım önce onların
sayısı söylenecek
bense herşeyden uzak.
kitaplarımın arasında kendimi unutacağım
evde bulunmadığım günler,
"meşgul " diyecek beni soranlara
güleryüzlü hizmetçim
başka bir gün.
en kalın kitabımı okur görünürken
bastıracak misafirlerim
en yakın dostumun bile
dalgın dalgın bakıp yüzüne
adını soracağım.
çıkarırken gözlüğümü
"nerede tanışmıştık " diyeceğim
"yabancı gelmiyor yüzünüz"
dalgınlığım onları güldürmeyecek.
sorarlarsa dünyanın gidişini
duvardaki büyük adam resimlerine bakarak
eflatun" dan satırlar okuyacağım.dize'lerinin sahibidir.

hababam sınıfı romanını 1957'de yayınlayan rıfat ılgaz'a yıllar sonra amatör bir tiyatro oyuncusundan bir mektup geliyor.
genç, hababam sınıfı romanını, tiyatroya dönüştürmek için rıfat ılgaz'dan izin istiyor.
ılgaz ise şöyle bir cevap yazıyor:
"önce bu yürekli girişiminizden dolayı sizi kutluyorum. arkadaşlarınızla birlikte böyle bir girişimde bulunmanız beni ziyadesiyle memnun etti. yıllardan beri, tiyatro ve sinemadan pek çok yakın dostuma sizin önerdiğiniz projeyi anlatmaya çalıştım ama kabul görmedi.
hababam sınıfını oyunlaştırıp, sahneye koyma isteğinizin benim için hiç bir mahsuru yok. size her türlü desteği vermeye hazırım. hiç durmayın başlayın. arkadaşların mete ve ümit'e de selam ve sevgilerimi ilet. başarılar dilerim."

bu mektuptan sonra, rıfat ılgaz romanı piyes haline getiriyor ve mektubu yazan genç ve arkadaşları piyesi sahnelendiriyorlardı.
peki mektubu yazan kişi kimdi dersiniz?
zeki alasya.
sahnelenen oyunlar çok beğenildi ve ılgaz birkaç seri daha yazmaya başladı.
1975 yılında ilk hababam sınıfı filmi vizyona girmiş oldu.
rıfat ılgaz'ın yazdığı mektup:
resimag.com/p1/b2348504014c.jpeg

"tek suçunuz hür insanlar gibi konuşmak, kitaplar suç ortağınız" (bkz: rıfat ılgaz)
bugün senin doğum günün, iyi ki doğdun rıfat ılgaz, iyi ki dokundun hayatımıza. meşalen hala sönmedi, kızın defne ılgaz bıraktığın yerden aydınlatıyor bizleri.
(yolunuz düşerse bartın'a azim kitabevine mutlaka uğrayın. koca bir arşiv serilir önünüze rıfat ılgaz'a dair. "benden sual olunursa" başlığıyla bartın gazetesi arşivi selamlar sizleri. şimdi aynı başlık altında defne ılgaz yazıyor, yaşatıyor babasının kalemini). sevgiyle.

küçükçekmece okyanusu adlı çocuk kitabı ile tanıdım ve sevdim. hababam sınıfı mı öğrenince bir kat daha arttı

hababam sınıfı ile tanınmasına rağmen şahsen karartma geceleri kitabı ile tanıdığım büyük yazar. belirttiğim kitabının da mutlaka okunmasını tavsiye ederim.

ya ezenden yana olacaksın ya da ezilenden. bu işin az şekerlisi, çok şekerlisi olmaz.*

çok severim. bence herkesin keyif alarak, gülerek ama bir o kadar da düşünerek okuduğu kitapların yazarıdır. özellikle mizah anlayışı için yetişmekte olan gençlerin okumaları gereken yazarlardan dır...

can çekişn bir eğitim sisteminin nasıl öldüĝünü gösterdi bize hababam sınıfı ile. biz de hep birlikte güldük!


türk yazar.

“elim birine değsin” gibi muhteşem bi ifadenin sahibi. ah bu son sıcaklığı bu ellerin, ah bu son yalnızlığı bu ellerin. bilen bilir, ne hüzündür.

madımak'ta yakılarak katledilen arkadaşı asım bezirci'nin acısına dayanamaz ve 7 temmuz 1993'te onun katledilişinden 5 gün sonra vefat eder.


insanları alabildiğine sevmeyi,
bırakmazlar yanına.
böyle çekersin cezasını
üç duvar, bir kapı arasında
onlardan ayrı
böyle onlardan uzak.
yasak sana, boylu boyunca sokaklar,
bahçeler, yalı kahveleri.
dostlara simdi mektup değil,
bir selam yasak!
kapılar demir sürgülü, çifte kilitli,
kapalı, hürriyete giden yollar;
içerdeki içerde mahzun,
dinardaki dinarda.
burada her şey sade:
ekmek ve su, düşünceler...
emirler çeşitli:
kapıda kilit, emir,
uzakta düdük, emir,
emir, dışarıda dikilen nöbetçi.
hürriyeti çoktan unuttum,
o yemyeşil masalların kızıdır
eskiden sevilmiş.
bir ince hastalıktır olsa.
o simdi ciğerlerimde.
su pencereye verdim kendimi,
bütün üzüntülere karşılık,
bogazın suları üzerinden
karsı, sırtlara açılmış pencerelere.
üsküdar’ı bilmezdim eskiden,
burada ısınıverdi kanım.
vurgunum su kızkulesi'ne;
ne de şirin görünüyor
uzaktan karacaahmet;
hiç de söyledikleri gibi değil,
bana düşündürmüyor ölümü

hababam sınıfı, karartma geceleri gibi eserlerin müellifi olan yazardır.

önce şiirde sevdim kavgayı
özgürlüğü kelime kelime şiirde.
mısra mısra sevdim yaşamayı,
öfkeyi de, sevinci de…
senin ışıklı günlerin,
benim iyimser dostlarım
hepsi hepsi şiirde.

devam adlı şiir kitabından 1943 bütün şiirleri 1927-1991(çınar yayınları)

türk edebiyatının üstatlarından, şair ve yazarımız. bugün 28. ölüm yıldönümü. saygı sevgi ve özlemle ruhu şad olsun..

hangi dilde ağlar çocuklar,
hangi dilde güler
ağlamak her dilde tek anlamda çince, ingilizce, türkçe...
burnunu çeke çeke ağlamak
belki biraz çocukça.
ağlamak, hüngür hüngür,
ağlamak, içini çeke çeke insanca!
saygı ve özlemle... ruhun şad olsun...