simetri kırılması

simetrik düzensiz bir durumdan, daha az simetrik ve düzenli bir duruma geçişi ifade eden fizik kavramı. simetrik durumlar yüksek enerjili ortamlarda karşımıza çıkarken kırık simetriler alçak enerjilerde ortaya çıkar. simetri kırılması, enerjinin azaldığı durumlarda ortaya çıkabildiği gibi, dışarıdan uygulanan bir etki nedeniyle de meydana gelebilir.

simetri kırılmasının en basit örneği su damlası olarak verilebilir. normal şartlarda su damlaları küresel simetriktir. damla bir yere düştüğü ve saçıldığı zaman simetrisi bozulur.

simetri kırılması, genel olarak kozmolojinin ele aldığı en önemli konulardan biridir. erken evrende gerçekleşen simetri kırılması sonucunda bugün bildiğimiz 4 temel kuvvet oluştu. başlangıçta evren ilk oluştuğunda oldukça sıcak ve yoğundu. bu yüksek enerjili durum, evrenin ilk yapısının simetrik olmasını sağladı. genişlemeyle birlikte soğuma başladıkça ve enerjiler düştükçe, simetri kırılması ortaya çıktı. örneğin hepsi birleşik hâlde bulunan temel kuvvetler birbirinden ayrılmaya ve farklı tipte etkiler göstermeye başladı. günümüzde varlığını bildiğimiz kütleli parçacıkların ortaya çıkışı da bu olaylar sonucunda gerçekleşti. dolayısıyla evrenin nasıl oluştuğunu anlamak adına, simetri kırılmasının nasıl gerçekleştiğini bilmek hayati bir önem taşıyor.

ne diyon bacim sen?