küresel simetri
başlık "pembe bereli dedd pirabiyesi" tarafından 28.08.2021 00:36 tarihinde açılmıştır.
1.
lise kimyasında atom konusunun içinde geçen küçük bir alt konu başlığı kendileri.
bir elementin elektron dizilimini yaparken sondaki orbitalin yarısının veya tamamının dolu olması ile oluşur, ufak bir çeldirisi vardır. açıklayalım:
örneğin mg 12 elementi: 1s² 2s² 2p⁶ 3s² bu küresel simetri özelliği gösterir. neden? çünkü son orbitali 3s² ile biter, s orbitali maksimum iki tane elektron alır ve zaten s ile biten her element küresel simetri özelliği gösterir çünkü iki şekilde bitme ihtimâli vardır: 3s¹ ile bitmek ve 3s² ile bitmek. küresel simetri olması için şartımız neydi bizim? son elektronun tam ya da yarı dolu olmasıydı. s zaten iki elektron alabiliyor, bir elektronu varsa yarı dolu, iki elektronu varsa tam dolu oluyor, yani her türlü küresel simetri. diyeceksiniz ki "tamam, mg diyelim ki küresel simetri özelliği gösteriyor ama küresel simetri özelliği göstermeyen nasıl oluyor? o da şöyle oluyor:
diyelim ki al 13 alüminyum. 1s² 2s² 2p⁶ 3s² 3p¹ oldu, p orbitali en fazla kaç elektron alabiliyordu? 6 elektron alabiliyordu, peki 1 elektron yarısı mı? değil. küresel simetri olması için ya 3 ya da 6 elektronu olması gerek. şimdi gelelim işin tehlikeli kısmına: 24 ve 29. elementler. ilk yanlış dizilimini yapacağım, daha sonra doğru dizilimini yapacağım ve bunun nedenini açıklayacağım.
24: 1s² 2s² 2p⁶ 3s² 3p⁶ 4s² 3d⁴
29: 1s² 2s² 2p⁶ 3s² 3p⁶ 4s² 3d⁹
yanlış. *) doğrusunu yazalım hemen:
24: 1s² 2s² 2p⁶ 3s² 3p⁶ 4s¹ 3d⁵
25: 1s² 2s² 2p⁶ 3s² 3p⁶ 4s¹ 3d¹⁰
peki neden hocam?
d'ler mecburen küresel simetri oluyor. 3d'nin enerjisi 4s'den büyük fakat yüksek enerji, yüksek katman anlamına gelmez. 3d daha alt bir katmandadır ve alttaki katman tamamen dolmadan üstteki katmana geçemiyorduk, hatırladınız mı? aufbau kuralı. 3d daha bir alt katmanda kaldığı için mecburen onu tamamlamaya çalışıyoruz ve bu durum temel hâl, soruya sazan gibi uyarılmış hâl yazmayasınız, aman diyeyim. bu bir hata da değildir aynı şekilde, zaten bu kadar yazının yazılması bunun üzerine ama yine de ekleyeyim dedim.
asla 4s² 3d⁹ yazamaz mıyız? yazamayız.
peki 3d⁸ ve 3d³ için geçerli mi bu? hayır. yalnızca bir tanecik elektrona ihtiyacı olması lazım. gelelim bunun anyon ve katyon durumlarına. siz bir elementin katyonunu görünce hemen elektron bulup elektron dizilimini yapıyorsunuz, sakın diyeyim. eğer proton sayısı 24 ve 29 ise bir işkillenin. gelin bakalım şimdi:
x+ diyelim, bu elementin proton sayısı 29, kendisi ise bir katyon, elektron vermiş. dizilimini yapalım:
1s² 2s² 2p⁶ 3s² 3p⁶ 4s¹ 3d¹⁰ evet biliyorum, bu nötr hâli, bilerek yazdım. siz de ilk bu şekilde nötr hâlini yazmalısınız ki yanlış elektronu uçurmayasınız. şimdi bir elektron koparmalıyız, nereden? 4s¹den.
toplaşın...
29: 1s² 2s² 2p⁶ 3s² 3p⁶ 3d¹⁰
hocam yanlış yaptınız. nasıl yanlış yaptım? yoo, doğru. böyle olacak hanımlar beyler. görüyorsunuz ki oradaki 4s orbitali yok oldu, neden? çünkü 3d¹⁰dan daha üst katmanda, biz elektron verirken ilk üst katmandan vermeliyiz bu elektronu. bu kadardı, gidiyorum şimdi. konu ile ilgili takılabileceğiniz bir yer gelirse aklıma eklerim ben yine.
bir elementin elektron dizilimini yaparken sondaki orbitalin yarısının veya tamamının dolu olması ile oluşur, ufak bir çeldirisi vardır. açıklayalım:
örneğin mg 12 elementi: 1s² 2s² 2p⁶ 3s² bu küresel simetri özelliği gösterir. neden? çünkü son orbitali 3s² ile biter, s orbitali maksimum iki tane elektron alır ve zaten s ile biten her element küresel simetri özelliği gösterir çünkü iki şekilde bitme ihtimâli vardır: 3s¹ ile bitmek ve 3s² ile bitmek. küresel simetri olması için şartımız neydi bizim? son elektronun tam ya da yarı dolu olmasıydı. s zaten iki elektron alabiliyor, bir elektronu varsa yarı dolu, iki elektronu varsa tam dolu oluyor, yani her türlü küresel simetri. diyeceksiniz ki "tamam, mg diyelim ki küresel simetri özelliği gösteriyor ama küresel simetri özelliği göstermeyen nasıl oluyor? o da şöyle oluyor:
diyelim ki al 13 alüminyum. 1s² 2s² 2p⁶ 3s² 3p¹ oldu, p orbitali en fazla kaç elektron alabiliyordu? 6 elektron alabiliyordu, peki 1 elektron yarısı mı? değil. küresel simetri olması için ya 3 ya da 6 elektronu olması gerek. şimdi gelelim işin tehlikeli kısmına: 24 ve 29. elementler. ilk yanlış dizilimini yapacağım, daha sonra doğru dizilimini yapacağım ve bunun nedenini açıklayacağım.
24: 1s² 2s² 2p⁶ 3s² 3p⁶ 4s² 3d⁴
29: 1s² 2s² 2p⁶ 3s² 3p⁶ 4s² 3d⁹
yanlış. *) doğrusunu yazalım hemen:
24: 1s² 2s² 2p⁶ 3s² 3p⁶ 4s¹ 3d⁵
25: 1s² 2s² 2p⁶ 3s² 3p⁶ 4s¹ 3d¹⁰
peki neden hocam?
d'ler mecburen küresel simetri oluyor. 3d'nin enerjisi 4s'den büyük fakat yüksek enerji, yüksek katman anlamına gelmez. 3d daha alt bir katmandadır ve alttaki katman tamamen dolmadan üstteki katmana geçemiyorduk, hatırladınız mı? aufbau kuralı. 3d daha bir alt katmanda kaldığı için mecburen onu tamamlamaya çalışıyoruz ve bu durum temel hâl, soruya sazan gibi uyarılmış hâl yazmayasınız, aman diyeyim. bu bir hata da değildir aynı şekilde, zaten bu kadar yazının yazılması bunun üzerine ama yine de ekleyeyim dedim.
asla 4s² 3d⁹ yazamaz mıyız? yazamayız.
peki 3d⁸ ve 3d³ için geçerli mi bu? hayır. yalnızca bir tanecik elektrona ihtiyacı olması lazım. gelelim bunun anyon ve katyon durumlarına. siz bir elementin katyonunu görünce hemen elektron bulup elektron dizilimini yapıyorsunuz, sakın diyeyim. eğer proton sayısı 24 ve 29 ise bir işkillenin. gelin bakalım şimdi:
x+ diyelim, bu elementin proton sayısı 29, kendisi ise bir katyon, elektron vermiş. dizilimini yapalım:
1s² 2s² 2p⁶ 3s² 3p⁶ 4s¹ 3d¹⁰ evet biliyorum, bu nötr hâli, bilerek yazdım. siz de ilk bu şekilde nötr hâlini yazmalısınız ki yanlış elektronu uçurmayasınız. şimdi bir elektron koparmalıyız, nereden? 4s¹den.
toplaşın...
29: 1s² 2s² 2p⁶ 3s² 3p⁶ 3d¹⁰
hocam yanlış yaptınız. nasıl yanlış yaptım? yoo, doğru. böyle olacak hanımlar beyler. görüyorsunuz ki oradaki 4s orbitali yok oldu, neden? çünkü 3d¹⁰dan daha üst katmanda, biz elektron verirken ilk üst katmandan vermeliyiz bu elektronu. bu kadardı, gidiyorum şimdi. konu ile ilgili takılabileceğiniz bir yer gelirse aklıma eklerim ben yine.
devamını gör...