tecessüs

kişinin öğrenilmesini istemediği özel bir hususunu merak edip, ona çaktırmadan öğrenmeye çalışmak, soruşturmak.

bir olgunun iç yüzünü derin bir merak dolayısıyla öğrenmeye ve idrak etmeye çalışma halidir. dilimize arapça'dan geçmiştir.

tecessüs, arapça kökenli olup ,merak etmek ve herhangi bir şeyin gizli tarafını araştırmaktır.
tdk da ' kendini ilgilendirmeyen şeyleri öğrenmeye çalışma ' biçiminde anlatılır.

çevremizde tecessüs etmeyi görev haline getirmiş bir çok insan görmek mümkün. bu insanlar ,kötü niyetli ve hep bir kusur bulma niyetinde olup, birbirilerinin iç yüzünü araştırmaktan çekinmeyip , çekemeyen ve meraklarını gidermek için hep bir dedikodu halinde olurlar.

insan olma onuruna yakışan , kimsenin hak hürriyet ve haysiyetini ayaklar altına almamak, taciz etmemek ve kusurları açığa çıkarmamaktır. güzel özelliklerle diğer insanlardan farklı olmak zor olmasa gerek.

"bir kimsenin öğrenilmesini istemediği özel durumunu merak etme, araştırıp soruşturma anlamında ahlâk terimi."
tdv, ia.

casus sözcüğünden gelir ve elle yoklamak, araştırmak anlamındadır. mütecessis de elle yoklayan demektir. merak anlamı gelişigüzel verilmiştir.

“tecessüs etmek” kalıbı kişilerin özel hayatlarını karıştırma, birtakım olayların iç yüzlerini araştırma ve bilinmesi istenilmeyen şeyleri öğrenme veya öğrenmeye çalışma durumudur. suizandır.

anlamını burada öğrendiğim bir sözcük. yapılan tanımlamaları okudukça eskilerin dedikoducu kadınları aklıma geldi. mahallenin muhtarı dediğimiz herşeyi merak edipte sorup soruşturup başkalarına anlatan. hoş günümüzde de malesef böyle insanlarda çok.

(bkz: casusluk)*

tecessüs işini yapan kimseye mütecessis denir.

(bkz: meraklı melahat)

doğru değildir...sana ne değil mi

(bkz: stalk)

yavşaklık.

başkasının kusur ve hatalarını ortaya çıkarmak için yoğun çaba harcamak.

günümüzde gençler buna ''stalklamak'' diyorlar.

olumsuz ve olumlu anlamlar barındıran bir kelimedir ki kişinin, kendisini ilgilendirmeyen başka birine ait olan bilgileri ona hissettirmeden ve onun rızâsı hilâfına öğrenmeye çalışması, olumsuz mânâsını târif eder. günümüzde, türk ceza kanunu'nun 134. maddesinde tanımlanan ''özel hayatın gizliliğini ihlâl'' suçunun maddî unsurunu teşkil eden bir davranış biçimidir. bu davranış biçimi, kur'ân-ı kerîm'in ''hucûrat sûresi'' nde geçen 12. âyetinde de meâlen şu şekilde men edilmiştir: ''ey îman edenler, zannın bir çoğundan kaçının. çünkü bazı zan (vardır ki) günahtır. birbirinizin kusurunu araştırmayın. kiminiz de kiminizi arkasından çekiştirmesin. sizden her hangi biriniz ölü kardeşinin etini yemekten hoşlanır mı? işte bundan tiksindiniz! allah'tan korkun. çünkü allah tevbeleri kabul edendir, çok esirgeyicidir.''

gizli ya da gizlenmiş bir şeyin ortaya çıkarılması, kişilerin aleyhine ve maddî-mânevî hukukuna herhangi bir zarar îrâs etmeyip, belki insanlık âleminin veya kendi yararına pek nâfiz neticelerin ortaya çıkmasına vesile olabilecek bir anlama ve araştırma merakını, meselenin derinliğine nüfûz etme gayret ve isteğini tanımlamak için de olumlu şekliyle zaman zaman karşımıza çıkabilen bir kelimedir.

nitekim, ''ilhâmî'' mahlâsıyla şiirler inşâd eden ııı. selim;
''aç gözlerin gâfil isen âlim ile nâdânı seç
eyle tecessüs fehm idüb câhil ile irfânı seç'' beytiyle, ''gaflet uykusunda isen gözlerini aç da âlim ile câhili birbirinden ayır. câhillik ile hakkıyla bilmenin arasındaki farkı araştır.'' anlamında ''tecessüs'' ü kullanmıştır.

yine cemil meriç'in, yazılarında ''aydın''ı açıklarken başvurduğu sözcüklerden biri de ''tecessüs'' tür:
''aydın olmak için önce insan olmak lazım. insan mukaddesi olandır. insan hırlaşmaz, konuşur, maruz kalmaz, seçer. aydın kendi kafasıyla düşünen, kendi gönlüyle hisseden kişi. aydını yapan: uyanık şuur, tetikte bir dikkat ve hakikatin bütününü kucaklamaya çalışan bir tecessüs” *

üzerine vazife olmayan işe karışmak.

eskiden bilimsel merak yerine kullanılırdı. şimdilerde anlamı kişilerin özeline gereksiz ilgi duyma olarak yaygın.

yazarların kapasitelerini çok iyi bulduğum bir başlıktır.